Somut olayda, yukarıda bahsedilen yasal düzenlemelerden de anlaşılacağı üzere davacı tarafından tasdiki talep edilen ticari defterlerin noter tarafından onaylanması için ilgili defterlerin notere ibrazı veya zayi olmuşsa mahkemeden alınacak zayi belgesinin ibrazı zorunludur. Kanun koyucu, belirtilen iki hal dışında, noter tarafından ticari defterlerin tasdikinin yapılmasına ilişkin herhangi bir yasal düzenleme öngörmemiştir. Davacı tarafından tasdiki istenen ticari defterlerin kaybolduğu iddia edilmiştir. Bu kapsamda zayi belgesi verilmesi için mahkememizin ... esas sayılı dosyası üzerinden dava açıldığı, ticari defterlerin neden zayi olduğuna ilişkin somut bir iddia da bulunulmadığı, davanın reddine karar verildiği ve davacı kooperatif tarafından istinaf yasa yoluna başvurulduktan sonra istinaf talebinden feragat ettiği ve zımni olarak mahkememizin kararını benimsendiği açıktır....
Kabule göre de; ticari defterler belge kavramına dahil olduğundan, ticari defterlerin davanın ispatı için zorunlu ve bu isteğin kanuna uygun olduğuna mahkemece kanaat getirildiği taktirde ticari defterlerin ibrazı için davalıya kesin bir süre vermeli, ticari defterlerin elinde bulunduğunu inkâr eden tarafa, defterlerin elinde bulunmadığına, özenle aradığı hâlde bulamadığına ve nerede olduğunu da bilmediğine ilişkin yemin teklif edilmeli, ticari defterleri ibraz etmesine karar verilen taraf, kendisine verilen sürede ibraz etmez ve aynı sürede, delilleriyle birlikte ibraz etmemesi hakkında kabul edilebilir bir mazeret göstermez ya da ticari defterlerin elinde bulunduğunu inkâr eder ve teklif edilen yemini kabul veya icra etmemesi halinde; mahkeme, duruma göre ticari defterlerin içeriği konusunda diğer tarafın beyanını kabul edebilir....
Madde 83- (1): "Ticari uyuşmazlıklarda mahkeme, yabancı gerçek veya tüzel kişi bile olsalar, tarafların ticari defterlerinin ibrazına, resen veya taraflardan birinin istemi üzerine karar verebilir." Ticari defterler, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 222 ve devamı ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu madde 64 ve devamında açıkça düzenlenmiştir. Ticari defterlere anılan Kanun'larda delil olarak hüküm ve sonuç bağlanmıştır. Tacirler, Türk Ticaret Kanunu'nun amir hükmü uyarınca ticari defter tutmak zorundadır. Mahkeme, ticari davalarda tarafların ticari defterlerinin ibrazına kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine karar verebilir (HMK. m. 222/1). Yine Türk Ticaret Kanunu madde 83/1'de ticari uyuşmazlıklarda Mahkemenin ticari defterlerin re'sen ibrazına karar verebileceği, Mahkeme re'sen ticari defterlerin ibrazına karar vermese dahi taraflardan birinin istemi üzerine ticari defterlerin ibrazına Mahkemece karar verilebileceği hüküm altına alınmıştır....
Bu durumda mahkemece, ticari defterlerin ibrazı hususunda verilen ara kararda hangi yıllara ilişkin defterlerin ibraz edileceğinin belirtilmemesi nedeniyle usulüne uygun olarak kesin süre verildiği kabul edilemeyeceğinden, davalı tarafa usulüne uygun ve gerekli ihtaratları da içerir şekilde ticari defterlerini ibraz etmek üzere yeniden süre verilerek, ticari defterlerin ibrazı halinde; taraf defterleri ve davalının BA-BS formları birlikte incelenerek, ticari defterlerin ibraz edilmemesi halinde ise davalının BA-BS formları ve ticari defterleri incelettirilmek suretiyle bilirkişiden ek rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerekmektedir. 28/07/2020 tarih 31199 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 7251 Kanun No'lu 22/07/2020 kabul tarihli Hukuk Muhakemeleri Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un 35. mad. uyarınca; "6) Mahkemece, uyuşmazlığın çözümünde etkili olabilecek ölçüde önemli delillerin toplanmamış veya değerlendirilmemiş olması ya da talebin önemli...
Bu durumda mahkemece, ticari defterlerin ibrazı hususunda verilen ara kararda hangi yıllara ilişkin defterlerin ibraz edileceğinin belirtilmemesi nedeniyle usulüne uygun olarak kesin süre verildiği kabul edilemeyeceğinden, davalı tarafa usulüne uygun ve gerekli ihtaratları da içerir şekilde ticari defterlerini ibraz etmek üzere yeniden süre verilerek, ticari defterlerin ibrazı halinde; taraf defterleri ve davalının BA-BS formları birlikte incelenerek, ticari defterlerin ibraz edilmemesi halinde ise davalının BA-BS formları ve ticari defterleri incelettirilmek suretiyle bilirkişiden ek rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerekmektedir. 28/07/2020 tarih 31199 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 7251 Kanun No'lu 22/07/2020 kabul tarihli Hukuk Muhakemeleri Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un 35. mad. uyarınca; "6) Mahkemece, uyuşmazlığın çözümünde etkili olabilecek ölçüde önemli delillerin toplanmamış veya değerlendirilmemiş olması ya da talebin önemli bir...
Ancak taraflar tacir olduğundan iddia ve savunmalarını ticari defterlerle ispat edebilir. Türk Ticaret Kanununu 82. maddesine göre ticari işlerden dolayı tacir sıfatı taşıyan kimseler arasında çıkan uyuşmazlıklarda ticari defterlerin delil olarak kabul edilebilmesi için tasdike tabi olan defterlerin usulüne uygun tasdik edilmiş olması ve defterlerin bütününün birbirini teyit etmesi şarttır. Aksi takdirde defterler delil olmaktan çıkar. Diğer bir kurala göre de tacir olan taraflar defterleri üzerinde inceleme ancak iki tarafın ticari defterleri dahil olmak üzere yapılır. Somut olayda, davalıya ticari defterlerini ibraz etmek üzere 6100 sayılı HMK’nun 219. maddesinden yararlanılarak defterlerini ibraz etmek üzere davalıya mehil verilmemiştir. Başka bir anlatımla, davalı defter ibrazından kaçınmadığı halde, defter incelemesi sadece davacının ticari defter ve kayıtları üzerinde yapılmıştır....
Kendi ticari defterleriyle birlikte karşı tarafın ticari defterine delil olarak dayanan taraf, karşı tarafın ticari defterlerini ibraz etmemesi halinde, ticari defterler HMK'nın 199 ve 219/2. maddesi gereğince belge niteliğinde olduğundan mahkemeden HMK'nın 220. maddesi gereğince ticari defterlerin belge olarak ibrazını isteyebilir. a-) Ticari defterlerin ibrazı: HMK'nın 222/1. maddesi gereğince, mahkeme ticari davalarda tarafların ticari defterlerinin ibrazına kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine karar verebilir. Yasa koyucu bu madde ile tacirlerin ticari işletmeleriyle ilgili işlemlerinden kaynaklanan davalarda tarafların delilleri arasında açıkça ticari defterlere dayanılmamış olsa dahi hakimin re'sen ticari defterleri inceleyebileceği ilkesini kabul etmiştir....
in 05.08.2022 tarihinde saat: 01:30 civarında ... plakalı aracında yaşanan hırsızlık sebebiyle, çanta içerisinde bulunan dava konusu ticari defterler dâhil tüm belgelerin çalındığı, söz konusu şirketin 2020, 2021 ve 2022 yıllarına ait defterler ve ayrıca şirket muhasebe programın bulunduğu casper marka bilgisayar hırsız/hırsızlar tarafından çalındığı, müvekkilinin iradesi dışında meydana gelen bu hırsızlık sebebiyle ticari işletmesi büyük bir yıkıma uğradığı, bunun yanında bilgisayarı, resmi evrak ve ticari defterleri de çalındığı, hırsızlık nedeniyle ... şikayette bulunduğu, müvekkili şirkete ait resmi evraklar ve ticari defterlerin bu hırsızlık sebebiyle zayi olduğu, Türk Ticaret Kanunu m.82/d-7 uyarınca sayın mahkemenizden ilgili belge ve defterlerin zayi olduğuna dair taraflarına, zayi belgesi verilmesini talep etme zarureti oluştuğu, izah olunan nedenle 2020, 2021 ve 2022 yılına ait ticari defterler zayi olduğu, resmi evrak ve ticari defterlerin zayi olduğuna dair taraflarına zayi...
Ticari defterler, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 222 ve devamı ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu madde 64 ve devamında açıkça düzenlenmiştir. Ticari defterlere anılan Kanun'larda delil olarak hüküm ve sonuç bağlanmıştır. Tacirler, Türk Ticaret Kanunu'nun amir hükmü uyarınca ticari defter tutmak zorundadır. Mahkeme, ticari davalarda tarafların ticari defterlerinin ibrazına kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine karar verebilir (HMK. m. 222/1). Yine Türk Ticaret Kanunu madde 83/1'de ticari uyuşmazlıklarda Mahkemenin ticari defterlerin re'sen ibrazına karar verebileceği, Mahkeme re'sen ticari defterlerin ibrazına karar vermese dahi taraflardan birinin istemi üzerine ticari defterlerin ibrazına Mahkemece karar verilebileceği hüküm altına alınmıştır. Ticari defterler, bazı şartların varlığı durumunda sahibi lehine delil olarak kullanılabilir. Şöyle ki: Uyuşmazlık ticari bir işten kaynaklanmalıdır. Bu iş, her iki tarafın ticari işletmesini ilgilendirmelidir....
Bu bağlamda taraflar arasındaki akdi ilişkinin olup olmadığının tespiti amacıyla davacının delil olarak dayandığı ticari defterlerin incelenmesi gerekli olmuştur. Bu hususta davalı tarafça 2021-2022 yılına ait ticari defterlerin incelenebilmesi için adresi bildirmiştir. Ancak bilirkişi raporunda bilirkişinin ticari defterleri inceleme yapmasına davalı tarafça izin verilmediği belirtilmiştir. Bu halde tutanak mahiyetinde olan 14.06.2023 tarihli bilirkişi raporu dikkate alınarak davalı tarafın ticari defterleri ibraz etmekten kaçınmış varsayılmıştır. Dava konusu fatura içeriklerine yönelik olarak süresinde itiraz edildiğine dair delil de sunulmamıştır....
