"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ DAVA TÜRÜ : KAMULAŞTIRMA YOLUYLA İRTİFAK HAKKI TESİSİ -KARAR- Dava, kayden mülkiyet hakkı bulunmaksızın tahsis kararından kaynaklanan kişisil hakka dayalı elatmanın önlenmesi ve ecrimisil isteğine ilişkindir. Davanın açıklanan bu nitelendirmesine göre, 2797 Sayılı Yargıtay Yasasının 14.maddesi uyarınca temyiz incelemesi Yüksek 14.Hukuk Dairesine ait bulunduğundan dosyanın ilgisi yönünden anılan Daire Başkanlığına gönderilmesine, 14.07.2010 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. ......
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti: Yerel Mahkeme yaptığı yargılama neticesinde; " Davanın KABULÜ İLE, 1- A)Hatay ili Belen ilçesi Bakras Şenbük Mahallesi 70 parsel sayılı taşınmazda Fen bilirkişisi Mehmet Gürkan'ın 26/04/2018 tarihli raporunda (IR ) ile gösterilen 2.066.90 m² lik kısımda davacı BOTAŞ A.Ş LEHİNE DAİMİ İRTİFAK HAKKI TESİSİNE VE BOTAŞ LEHİNE TAPUYA KAYIT VE TESCİLİNE, (G-IR) ile gösterilen 253.48 m2 lik kısımda BOTAŞ A.Ş LEHİNE GEÇİÇİ İRTİFAK HAKKI TESİSİNE, , (70/b) ile gösterilen 4.41m²lik alanın KULLANIM HAKKI BOTAŞ A.Ş YE AİT OLMAK ÜZERE Maliye Hazinesi adına tapuya kayıt ve tesciline, B)Hatay ili Belen ilçesi Bakras Şenbük Mahallesi 76 parsel sayılı taşınmazın ifrazı ile oluşan 272 parsıl sayılı taşınmazda Fen bilirkişisi Mehmet Gürkan'ın 26/04/2018 tarihli raporunda (IR) ile gösterilen 1.644,70 m² lik kısımda davacı BOTAŞ A.Ş LEHİNE DAİMİ İRTİFAK HAKKI TESİSİNE VE BOTAŞ LEHİNE TAPUYA KAYIT VE TESCİLİNE, (G-IR) ile gösterilen 227.28...
TMK'nın 780. maddesine göre de irtifak hakkı kurulması için bu hakkın tapu kütüğüne tescili zorunludur. TMK 727. maddesinin son fıkrasında " irtifak hakkı, mecra dışarıdan görülmüyorsa tapu kütüğüne tesciliyle, dışarıdan görülüyorsa noterde düzenlenecek sözleşmeye dayanılarak mecranın yapılmasıyla doğar" hükmüne yer verilmiştir. Somut olayda, davacı kurum lehine tapu kütüğüne tescil edilerek kurulmuş bir irtifak hakkı bulunmadığı gibi davacı ile 324 ada 3 parsel sayılı taşınmaz maliki arasında sözleşmeyle tesis edilmiş bir irtifak hakkı da mevcut değildir. Hal böyle olunca, davacının irtifak hakkının varlığına dayanarak mülkiyet hakkı sahibine karşı açtığı davanın dinlenme olanağı yoktur. Mahkemece, davanın reddine karar verilmesi gerekirken, dava konusu taşınmaz üzerinde yöntemine uygun bir irtifak hakkı varmış gibi davanın kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiş, hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir....
Bu nedenledir ki, yasal irtifak (Legalservitut) hakları adıyla da anılmakta ve kaynağını tarafların irade özerkliğinde bulan normal (adî, iradî) irtifaklardan farklı olarak, komşuluk hukuku kökenli bir yasal zorunluluğa dayandırılmaktadır. Mülkiyet hakkına ilişkin dolaylı yasal sınırlamaların söz konusu olduğu durumlarda ise, yük altına giren taşınmazın maliki, bir başka kimse yararına yapma - verme şeklindeki olumlu bir edimi yerine getirme ya da bu yönde bir sınırlı aynî hak kurma yükümlülüğü altında bırakılır. Özellikle de, komşuluk hukukundan doğan zorunlu irtifak haklarının (taşkın yapı, mecra geçirme, zorunlu su, geçit ve kaynak irtifakları) kurulmasında olduğu gibi, taşınmazmdaki mülkiyet hakkı sınırlanan malik ile yararına zorunlu irtifak hakkı kurulan hak sahibi arasında bir eşyaya bağlı borç ilişkisinin doğduğu kabul edilir....
Asıl davada davalı (karşı davacı) davanın reddini savunmuş, karşı davasında, trafonun kurulu bulunduğu alanda mecra ve irtifak hakkı ile işgal edilen arazinin yeterli kısmı üzerinde mülkiyet hakkı tesis edilmesine karar verilmesini istemiştir. Birleştirilen ... 3.Asliye Hukuk Mahkemesi 2013/196 esas sayılı dava dosyasında davalı, davanın reddini savunmuştur. Mahkemece; asıl ve birleşen davada el atmanın önlenmesi ve eski hale getirme talebinin kabulüne, ecrimisil, irtifak ve mülkiyet hakkı tesis edilmesine ilişkin istemlerin reddine karar verilmiştir. Dosya içeriği ve toplanan delillerden, özellikle davalı karşı davacı vekilinin 26.12.2014 tarihinde sunduğu dilekçe ekindeki tapu kaydından, davacı karşı davalının çekişme konusu 42 parsel sayılı taşınmazın maliki iken, 03.05.2013 tarihinde birleştirme işlemi uygulanarak 43 parsel sayılı taşınmaz olduğu ve yargılama sırasında üçüncü bir kişiye taşınmazın temlik edildiği anlaşılmaktadır....
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 25.01.1994 gün ve 1- 386/25 sayılı kararında açıklandığı üzere "Yasanın 653.maddesinde açıkça belirtildiği gibi, irtifak sözleşmesine konu edilen mecra açıkta tesis olunmuş ise, bu takdirde (sözleşmenin yapılması) ve mecranın açıktan geçirilmesiyle irtifak hakkı doğmuş olacaktır. Bu hüküm, açıktan geçen mecralarda görülebilirliğin, tapu sicilinin aleniyet fonksiyonunun yerini tutabileceği görüşünden kaynaklanmaktadır. Ancak hemen ve özellikle belirtilmek gerekir ki, mecra irtifakının tescilsiz iktisabına imkan veren bu istisnai hükümle, hakkın dayanağını teşkil eden mecra irtifakı sözleşmesi veya hakka sebep teşkil eden bir diğer hukuki işlemin usulünce düzenlenmesi gerçeği bertaraf edilmiş değildir. Aksi halde, mecra irtifakının doğduğu kabul olunamaz ve taşınmazın maliki MK. 618 uyarınca tecavüzün men'ini dava edebilir. Bu ilkeler, Hukuk Genel Kurulunun 08.12.1978 gün ve 1/592 esas, 1077 karar sayılı ilamında da aynen vurgulanmıştır....
09/06/2022 tarihli krokili raporunda mavi renk ile boyalı "irtifak hakkı" olarak belirtilen kısım üzerinde irtifak hakkı tesisine karar verildiği anlaşılmıştır....
"İçtihat Metni"Daire : ALTINCI DAİRE Karar Yılı : 1986 Karar No : 1014 Esas Yılı : 1986 Esas No : 964 Karar Tarihi : 20/11/986 TAŞINMAZIN YOL GEÇİRİLEREK İKİYE AYRILMASI NEDENİYLE ARTAN KISIMLARINDAN YARARLANILAMAYACAĞI ANLAŞILDIĞINDAN, YOL VE ENERJİ NAKİL HATTI GEÇİRİLMEK AMACIYLA İRTİFAK HAKKI TESİSİ SURETİYLE KAMULAŞTIRILMASININ MEVZUATA AYKIRI OLDUĞU HK.< Dava, taşınmazın 2153 m2 lik kısmında yol ve enerji nakil hattı geçirilmek amacıyla kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisine ilişkin işlemin iptali dileğiyle açılmış, İdare Mahkemesince yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen bilirkişi raporuna dayanılarak irtifak hakkına konu olan yol kullanılıp terkedildikten sonra taşınmazın eski haline getirilmesinin mümkün olmayacağı, yol yapımı nedeniyle taşınmazın ikiye bölünmesi yüzünden artan kısımlarından yararlanılamayacağı gerekçeleriyle dava konusu işlem iptal edilmiş, karar davalı idare tarafından temyiz edilmiştir....
, Yalıköy mahallesi 197 ada 9 parsel sayılı taşınmazın 04/03/2021 havale tarihli fen bilirkişileri heyeti kroki ekli raporunda kırmızı renk ile gösterilen irtifak alanı-2 ile belirtilen 758.05 m²'lik kısmında davacının hissesi üzerinde davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğü lehine İRTİFAK HAKKI TESİSİNE, 5- Trabzon ili, Vakfıkebir ilçesi, Yalıköy mahallesi 216 ada 1 parsel sayılı taşınmazın 04/03/2021 havale tarihli fen bilirkişileri heyeti kroki ekli raporunda kırmızı renk ile gösterilen irtifak alanı-1 ile belirtilen 996.25 m²'lik kısmında davacının hissesi üzerinde davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğü lehine İRTİFAK HAKKI TESİSİNE, 6- Trabzon ili, Vakfıkebir ilçesi, Yalıköy mahallesi, 216 ada 1 parsel sayılı taşınmazın 04/03/2021 havale tarihli fen bilirkişileri heyeti kroki ekli raporunda yeşil renk ile gösterilen pilon(A) ile belirtilen 6.76 m²'lik ve pilon(B) ile belirtilen 6.76 m²'lik kısmının davacının hissesi oranında kaydının iptali ile pilon yeri olarak davalı TEDAŞ adına tapuya kayıt ve tesciline...
Bu hükme göre de, “evi, arazisi veya işletmesi için gerekli sudan yoksun olup, buna aşırı zahmet ve gidere katlanmaksızın başka yoldan sağlayamayan taşınmaz maliki komşusundan onun ihtiyacından fazla olan suyu tam bir bedel karşılığında almasını sağlayacak bir irtifak kurulmasını isteyebilir. Zorunlu su irtifakının kurulmasında öncelikle kaynak sahibinin menfaati gözetilir.” Şüphesiz bu hükmün uygulanması için anılan Yasanın 760. maddesinin gözardı edilmemesi gerekir. Mahkemece zorunlu su irtifakının tesisi için yasanın öngördüğü koşulların oluşup oluşmadığı da araştırılmamıştır....
