Zayi belgesi için açılan dava, çekişmesiz yargı işidir (TTK m.82/7).Dosya kapsamı ile davacı tarafça zayi olduğu iddia edilen ticari defterlerin taşınma sırasında zayi olduğu, poşetler içindeki defterlerin önemine binaen diğer eşyalarla taşınmadığı, daha güvenli olan özel araçla taşınmasının planlandığı, ancak bir kısım defterlerin aracın yanına kaldırımda bırakılıp diğer defterlerin taşınması için içeri gidildiği sırada, önceki defterlerin çalındığının belirlendiği görülmüştür. Dava dilekçesinde belirtilen oluş şekli başlı başına defterlerin gerekli hassasiyetle korunmadığını ortaya koymaktadır. Ticari defterlerin poşet içinde kaldırımda bırakılmasının özenli bir davranış olmadığı ve davacının ticari defterlerinin zayi olmasını önlemek için gerekli tedbirleri almadığı açıktır. Tacirin yukarıda bahsedilen kanun maddesinden yararlanabilmesi için ticari defter ve belgelerinin korunabilmesi amacıyla gerekli dikkati ve ihtimamı göstermiş olması gerekmektedir....
Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 2012/257 Esas sayılı dosyasında müvekkili firmanın ticari defterlerinin mahkeme kaleminde bilirkişilerce incelenmek üzere hazır edilmesinin istenildiğini, müvekkili şirketin yetkilisinin geçmiş yıllara ait tüm ticari defterlerini dosyalayarak kolilere koyduğunu, avukatlarına teslim etmek üzere taksiye bindiğini, ticari defterlerin içinde yer aldığı battal boy siyah poşetin takside unutulduğunu, taksinin plakasının bilinemediğini, 2008-2009-2010-2011 yıllarına ait defterlerin zayi olduğunu ileri sürerek, zayi belgesi verilmesini talep ve dava etmiştir....
Şti. hakkında yürütülmekte olan zaman aşımlı vergi incelemesi ile ilgili olarak ihtiyaç duyulan bu şirkete ait 2015 yılı ticari defterlerinin Dairemiz dosya içerisinde bulunduğu belirtilerek ticari defterlerin Başkanlıkları’na gönderilmesi istenilmiştir. Dairemizce yapılan incelemede dava dosyası ekinde istenilen ticari defterlerin bulunduğu görülmekle birlikte Dairemiz uygulamasında tarafların adil yargılama hakkı da gözetilerek temyiz incelemesi sırasında dosyadan geçici de olsa belge çıkmasına izin verilmemektedir. Ancak Dairemizce yapılan temyiz incelemesinde tarafların ticari defterleri incelenmemekte, ticari defterleri inceleyen bilirkişi raporu incelenmektedir. Bu itibarla çoğu mahkemece ticari defterler Yargıtay'a gönderilmemektedir....
Taraflar arasındaki delil sözleşmesi nazara alınarak davacı ticari defterleri sunulması ve yerlerinin bildirilmesi hususunda süre tanınmış olup, toplanan deliller itibariyle, sadece davacının ticari defterler üzerinde inceleme yapılarak rapor tanzim edilmek üzere dosya talimat mahkemesince bilirkişi ... tevdi edilmiş olup, düzenlenen raporda neticeten; davacı şirketin ticari defterinin kanuna uygun tutulduğu, ticari defterlerin birbirleri ile uyumlu olduğu, açılış ve kapanış tasdiklerinin yasal süresinde yapıldığı, ticari defterlerin davacının kendi lehine delil olma özelliğine sahip olduğu, davacı tarafça 07/06/2022 tarih ve 05570 yevmiye numaralı tarihli ihtarname ile finansal kiralamadan kaynaklanan ticari alacağının davalı taraftan talep edildiği, davalının İhtarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 60 günlük süre sonunda finansal kiralama sözleşmesinden kaynaklanan vadesi geçmiş borçlarını tam olarak ödemediği, söz konusu alacakların halen davacı ticari defterlerinde mevcut olduğu, davalının...
Taraflar arasındaki delil sözleşmesi nazara alınarak davacı ticari defterleri sunulması ve yerlerinin bildirilmesi hususunda süre tanınmış olup, toplanan deliller itibariyle, davacının ticari defterler üzerinde inceleme yapılarak rapor tanzim edilmek üzere dosya talimat mahkemesince bilirkişi Turgay Kanarya'ya tevdi edilmiş olup, düzenlenen raporda neticeten; davacı şirketin ticari defterinin kanuna uygun tutulduğu, ticari defterlerin birbirleri ile uyumlu olduğu, açılış ve kapanış tasdiklerinin yasal süresinde yapıldığı, ticari defterlerin davacının kendi lehine delil olma özelliğine sahip olduğu, davacı tarafça 29.11.2022 tarih ve ... yevmiye numaralı tarihli ihtarname ile finansal kiralamadan kaynaklanan ticari alacağının davalı taraftan talep edildiği, davalının İhtarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 60 günlük süre sonunda finansal kiralama sözleşmesinden kaynaklanan vadesi geçmiş borçlarını tam olarak ödemediği, söz konusu alacakların halen davacı ticari defterlerinde mevcut olduğu...
Taraflar arasındaki delil sözleşmesi nazara alınarak davacı ticari defterleri sunulması ve yerlerinin bildirilmesi hususunda süre tanınmış olup, toplanan deliller itibariyle, davacının ticari defterler üzerinde inceleme yapılarak rapor tanzim edilmek üzere dosya talimat mahkemesince bilirkişi ...'ya tevdi edilmiş olup, düzenlenen raporda neticeten; davacı şirketin ticari defterinin kanuna uygun tutulduğu, ticari defterlerin birbirleri ile uyumlu olduğu, açılış ve kapanış tasdiklerinin yasal süresinde yapıldığı, ticari defterlerin davacının kendi lehine delil olma özelliğine sahip olduğu, davacı tarafça 30.11.2021 tarih ve ......
Şti isimli ticari defterlerin kaybolması sebebi ile davanın ikame edildiğini, irade dışı bir nedenle kaybolduğunu, çalındığını beyan ederek, ticari defterlerin zayi belgesi verilmesini dava ve talep etmiştir. Dava, TTK'nın 82/7 maddesi uyarınca açılan zayi belgesi verilmesi talebine ilişkindir. Mahkememizce yapılan yargılama sonunda, davacı şirkete ait ticari defterlerin irade dışı zayi olduğunu belirterek, zayi belgesi verilmesi talebinde bulunulmuş ise de, tacirin saklamak ile yükümlü olduğu defter ve kayıtları özenle muhafaza etme yükümlülüğü bulunduğu, basiretli bir tacir olarak ticari defter ve belgelerini şirkete ait işyerinde bulundurması ve korunması için gerekli tedbirleri alması gerektiği, iradesi dışında ticari defterlerin zayi olduğuna ilişkin herhangi bir bilgi, belge sunulmadığı da dikkate alınarak, davacının gerekli dikkate ve özeni göstermemesi üzerine davanın reddine karar verilerek, aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur....
ŞTi isimli Ankara Ticaret Sicil ve Sanayi Odası'na ... sicil numarası ile kayıtlı şirkete ait 2016-2019 yıllarına ait ticari defterlerin kaybolması sebebiyle ikame edildiğini, müvekkilinin ticari defterlerin kayıp olduğu sonucuna vardığını ve derhal işbu davayı ikame ettiğini, müvekkilinin muhasebe kayıtlarının tuttuğunu iddia eden ... tarafından oyalandığını, defterlerin kayıp olduğunu kasen bi şekilde öğrenildiği tarihin 16/06/2021 olduğunu ve hak düşürücü sürenin bu tarihten itibaren işlemesi gerektiğini beyan ederek, halihazırda kayıp olan ticari defterlerin kaybedilmesi hususunda müvekkilinin kusuru olmadığını, defterleri ibraz etmenin ve hukuki ve cezai sonuçlarından korunması maksadıyla defterinin zayi olduğuna dair, zayi belgesi verilmesini dava ve talep etmiştir. Dava, TTK'nın 82/7 maddesi uyarınca açılan zayi belgesi verilmesi talebine ilişkindir....
HMK'nın 222. maddesi uyarınca, mahkeme ticari davalarda tarafların ticari defterlerinin ibrazına kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine karar verebilir. Mahkemenin bilirkişi incelemesi yaptırılmasına ilişkin 05/06/2018 tarihli ara kararında tarafların defter ve belgelerini hazır etmeleri bildirilmiş ise de, hangi yıllara ait defterlerin ibraz edileceği belirtilmemiştir. Yine ek rapor alınması hususunda verilen 30/10/2018 tarihli ara kararda da bu hususa değinilmemiştir. Bilirkişi tarafından ibraz edilen raporda, ek rapor tanzimi için 2010- 2014 yılları ticari defterler ve belgelerin ibrazı gerektiği bildirilmiş olup, davacı vekilinin de, mazeretini bildirerek ticari defterlerin inceleme için hazır olduğu beyan edilerek ek rapor alınmasının talep edildiği nazara alındığında, davacının ticari defterlerini ibrazdan kaçındığı sonucuna varılarak, eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir....
Bu şartlara uygun olarak tutulan ticari defter kayıtlarının sahibi ve halefleri lehine delil olarak kabul edilebilmesi için, diğer tarafın aynı şartlara uygun olarak tutulmuş ticari defterlerindeki kayıtların bunlara aykırı olmaması ve defter kayıtlarının aksinin senet veya diğer kesin delillerle ispatlanmamış olması gerektiği ise üçüncü fıkrada düzenlenmiştir. Açılış veya kapanış onayları bulunmayan ve içerdiği kayıtlar birbirini doğrulamayan ticari defter kayıtları, sahibi aleyhine delil olur (HMK 222/4).Faturanın delil olması ile ticari defterlerin delil olması birbirinden farklıdır. 6102 sayılı TTK'nın 21/2. maddeye göre faturaya itiraz edilmemiş ise içeriği kesinleşir ise de akdî ilişkinin yazılı delillerle ispatı gerekir. Fatura ticari defterlere kayıt edilmiş ise artık faturanın delil olmasıyla ilgili bu maddeye değil ticari defterlerin delil olmasıyla ilgili TTK'nın 222. maddeye bakmak gerekir....
