Zayi nedeniyle iptal davasının senet hamillerine tanınmış bir hak olduğu, bu bakımdan keşidecinin iptal davası açmasının mümkün olmadığı, ayrıca kambiyo senetlerine özgü zayi nedeniyle iptal davası açılabilmesi için zayii olan belgenin kambiyo senedi vasfını taşıması gerekir. TTK'nun 780/1. maddesinde çekin zorunlu yasal unsurları düzenlenmiş olup, ödenecek bedeli, düzenleme tarihini ve yerini, düzenleyenin imzasını içermeyen boş bir çek yaprağı kambiyo senedi vasfında değildir. Somut olayda davacının davaya konu çek defterinin içerisinde yer alan çek yapraklarında hamil olmadığı, bilakis çek hesap sahibi olduğu ayrıca çek yapraklarının boş olması sebebiyle kambiyo vasfını taşımadığı anlaşılmakla davanın aktif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur....

Tüm dosya kapsamı dikkate alınarak; 6102 sayılı TTK'nın 818/1-s maddesinin yollaması ile çek iptali konusunda aynı Yasa'nın 757 vd. m. uygulanacağı, bu maddeler uyarınca çek iptalini isteme hakkının sadece hamile ait olduğu, böyle bir iddiaya sahip keşidecinin muhatabı çeki ödemekten men edebileceği gibi, elinden rızası hilafına çıkan çekin bedelinin kendisinden istenmesi halinde de menfi tespit davası açma hakkının bulunduğu ayrıca, henüz keşide edilmemiş çek vasfında olmayan, tamamen boş çek yaprakları tedavüle çıkmış sayılamayacağından zayi nedeni ile iptal davası açılamayacağı, ele geçirilenlerce imzalanıp doldurulması durumunda ise çeke dayalı hak iddia edene karşı menfi tespit davası açılabileceği, bu nedenlerle boş çek yapraklarına dayanarak iptal isteminde bulunmakta hukuki yararın bulunmadığı gerekçesiyle, davanın HMK'nın 114/h ve 115/2 maddeleri uyarınca dava şartı yokluğundan reddi yönünde aşağıda ki şekilde hüküm tesis edilmiştir....

Hukuk Dairesi'nin 20118/3302 Esas ve 2019/4506 Karar sayılı ilamına göre ve dosya kapsamına göre yapılan değerlendirme kapsamında; Dava dilekçesi içeriğinden ve davacının beyanından anlaşıldığı üzere davaya konu çek yaprağının boş ve imzasız olduğu, bu durumda henüz TTK ve Çek Kanunu uyarınca unsurları tamam bir şekilde keşide edilmemiş, çek vasfında olmayan boş çek yaprağının tedavüle konmuş sayılamayacağı, bu nedenle de çek hesabı sahibi davacının zayi nedeniyle iptal davası açamayacağı, ileride ele geçirenlerce doldurulup imzalanması ve hak iddia edilmesi halinde hesap sahibinin MENFİ TESPİT DAVASI AÇMA HAKKI OLDUĞU, TTK'nun hükümleri açık olup, zayi nedeniyle ... çek iptali davası açma hakkının hamile tanındığı, hamile tanınan bu hakkın keşideci, hatta henüz boş çek yaprağı olması nedeniyle keşideci sıfatı bile olmayan, hesap sahibine tanımasının hukuka aykırı olacağı ayrıca keşide edilmiş olsa bile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 651/2. maddesine göre keşidecinin iptal davası...

Müvekkilinin aynı bankadan aldığı çeklerin ödemesi yapmış ve banka uhdesinde bu çekler sistemden düştüğünü, mevcut çek ağır tahripli olduğundan banka bu çeki kabul etmediğini, ağır tahripli olan çekin iptaline karar verilmesi talep ve dava etmiştir. İNCELEME ve GEREKÇE : Dava, Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali) istemine ilişkindir. Dava dilekçesinin incelenmesinde; zayi edilen çek yaprağının davacı şirkete ait olduğu anlaşılmıştır. TTK. 757-765. Maddelerde yer alan hükümler uyarınca çek keşidecisinin iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK. 657/2. Maddesi uyarınca çek hamiline aittir. Yine " Çamaşır makinasında yıkanmış, bu nedenle yıpranmış ve yırtılmış" olduğu belirtilen çek yönünden iptal davası açılamayacağı açıktır. Tüm bu açıklamalar ışığında, keşideci olan davacının iptal davası açamayacağı anlaşıldığından davanın reddine karar verilmiştir....

İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI: Mahkemece, dava tarihinde yürürlükte bulunan 6102 sayılı TTK 757 ve devamı maddelerine göre ve TTK'nın 651/2. maddesine göre kıymetli evrakın zayi olduğu veya ziyanın ortaya çıktığı zamanda senet üzerinde hak sahibi olan şahsın senedin iptalini isteyebileceği, zayi nedeniyle iptal davasını ancak son hamilin isteyebileceği, senedin keşidecisinin zayi sebebiyle iptal davası açamayacağı gerekçesiyle çek iptali davasını ancak çek hamili açabileceğini, Kanunun sistematiğine göre keşideciye çek iptali davası açma hakkı tanınmadığı,dava konusu çeklerin iki adedini keşideci olarak imzaladığı ,bu nedenle ve yukarıda açıklandığı üzere davacı dava konusu çeklerin hamili olmayıp keşidecisi olduğundan çek iptali talebi hakkında hüküm alabilme yetkisi olmadığı,bunun yanında kıymetli evrak niteliğinde olmayan boş çek yaprağının iptalinin istenilmesinde hukuki yarar bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir....

Aynı kanunun 652. maddesine göre de; kıymetli evrakı zayi eden kimse, iptal kararı alarak hakkını senetsiz olarak da ileri sürebilir veya yeni bir senet düzenlenmesini isteyebilir. Keşidecinin senet üzerinde ileri sürebileceği bir hakkı mevcut değildir. Kaldı ki, çek iptali davası hasımsız olup, dava sonunda verilecek iptal kararı çek hamili üçüncü kişileri bağlamaz. Çekin iptal kararından sonra takibe konu olması halinde de, keşidecinin yine menfi tespit davası açarak bu çekten dolayı borçlu olmadığını ispat etmesi gerekir. Açıklanan nedenlerle, keşideci çek iptal davası açamayacağından davanın usulden reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur. HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle; 1-Davanın HMK 114/1-d ve 115/2 maddeleri gereğince USULDEN REDDİNE, 2-Harç peşin alındığından ayrıca harç alınmasına yer olmadığına, 3-Davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin kendi üzerinde bırakılmasına, 4-Sarf edilmeyen gider avansının HMK.'...

Aynı kanunun 652. maddesine göre de; kıymetli evrakı zayi eden kimse, iptal kararı alarak hakkını senetsiz olarak da ileri sürebilir veya yeni bir senet düzenlenmesini isteyebilir. Keşidecinin senet üzerinde ileri sürebileceği bir hakkı mevcut değildir. Kaldı ki, çek iptali davası hasımsız olup, dava sonunda verilecek iptal kararı çek hamili üçüncü kişileri bağlamaz. Çekin iptal kararından sonra takibe konu olması halinde de, keşidecinin yine menfi tespit davası açarak bu çekten dolayı borçlu olmadığını ispat etmesi gerekir. Açıklanan nedenlerle, keşideciçek iptal davası açamayacağından davanın usulden reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur. HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle; 1-Davanın HMK 114/1-d ve 115/2 maddeleri gereğince USULDEN REDDİNE, 2-Harç peşin alındığından ayrıca harç alınmasına yer olmadığına, 3-Davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin kendi üzerinde bırakılmasına, 4-Sarf edilmeyen gider avansının HMK.'...

Ltd.Şti elinde iken çalındığını, çeki mahkeme yoluyla iptal ettiren çek lehtarına çek bedelinin ödendiğini ileri sürerek, davalı ... ... A.Ş.’nin başlattığı takibin haksız olduğunu beyanla çek yönünden borçlu olmadığının tespitini talep ve dava etmiştir. Davalı ... ... A.Ş.vekili, çekin ciro yolu ile alınarak yasal sürede bankaya ibraz edildiğini, keşidecinin ödemeden men teminatı nedeni ile çek arkasına bankaca şerh verildiğinden ödeme yapılmadığını, çekin iptal edildiğini ve çekin keşide tarihindeki tahrifatı bilemeyeceğini, iyiniyetli hamil olduğunu belirterek davanın reddini istemiştir. Diğer davalı vekili, çek müvekkili elinde iken çalındığından dolayı çekin iptal ettirildiğini, iptal edilen çek bedelinin keşideci davacı şirket tarafından ödendiğini belirterek, davacının borcu bulunmadığını beyan etmiştir....

Davacının iptali istenen çeklerin keşidecisi olduğu, çek yapraklarının imzasız olduğu halde iken kaybedildiği dava dilekçesi içeriğinden açıkça anlaşılmaktadır. TTK'nun 651. maddesi gereğince; kıymetli evrakın zayi olduğu veya ziyanın ortaya çıktığı anda senet üzerinde hak sahibi olan kişi senedin iptaline karar verilmesini isteyebilir. Aynı kanunun 652. maddesine göre de; kıymetli evrakı zayi eden kimse, iptal kararı alarak hakkını senetsiz olarak da ileri sürebilir veya yeni bir senet düzenlenmesini isteyebilir. Keşidecinin senet üzerinde ileri sürebileceği bir hakkı mevcut değildir. Kaldı ki, çek iptali davası hasımsız olup, dava sonunda verilecek iptal kararı çek hamili 3. kişileri bağlamaz. Çekin iptal kararından sonra takibe konu olması halinde de, keşidecinin yine menfi tespit davası açarak bu çekten dolayı borçlu olmadığını ispat etmesi gerekir....

Dava, zayi nedeniyle çek iptali istemine ilişkin olarak açılmıştır. 6102 sayılı TTK'nun 818/1-s bendi hükmü yollaması ile davada uygulanması gerektiği iddia edilen poliçenin iptali hakkındaki 757 ile 763. maddelerle 764. maddenin 1. fıkrasındaki hükümler çek keşidecisinin zayi nedeniyle çek iptal davası açması öngörülmemiş olup, çek veya poliçe hamilinin iradesi dışında elinden çıkması halinde iptal davası açması öngörülmüş olup keşidecinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı yoktur. 6100 sayılı HMK'nun 114. maddesinde ise, aktif dava ehliyeti dava şartı olarak öngörülmüş olup, 115/1. maddeye göre ise dava şartının yargılamanın her aşamasında mahkemece göz önünde bulundurulacağı hususu düzenlendiğinden açılan davada da keşideci olan davacının zayi nedenine dayalı iptal davası açma hakkı bulunmadığı, kaybolduğu iddia olunan çek ile ilgili zayi belgesi verilmesi istenemeyeceği kanaatine varılarak davanın bu nedenlerle reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki hüküm kurulmuştur...