Menfi tespit ve istirdat davası İcra İflas Kanunu (İİK) 72. maddede düzenlenmiştir. Borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir. (72/1. madde) Borçlu, menfi tespit davası zımnında tedbir kararı almamış ve borç da ödenmiş olursa, davaya istirdat davası olarak devam edilir. (İİK 72/6. madde) Bu hükümlere göre borç ödenmemiş ise menfi tespit, ödenmiş ise istirdat talebinde bulunulabilecektir. Ayrıca dava tarihinden sonra ödeme var ise menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam edilmesi gerekir. Hükümde yer alması gereken hususların neler olduğu Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) 297. madde de düzenlenmiş olup maddenin 2. fıkrasına göre; hükmün sonuç kısmında, gerekçeye ait herhangi bir söz tekrar edilmeksizin, taleplerden her biri hakkında verilen hükümle, taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların, sıra numarası altında; açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde gösterilmesi gereklidir....
Sayılı dosyası ile menfi tespit davası açıldığı iddiası ile ödenen 50.000,00 TL'nin istirdat olmadığı takdirde sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iadesi talep edilmiştir. Cevap dilekçesinde özetle; istirdat hükümlerine dayalı olarak davacının talepte bulunamayacağı, zira icra dosyasında taraf olmadığı, sebepsiz zenginleşme hükümleri anlamında da husumetin dosya borçlusuna yöneltilmesi gerektiği savunması ile davanın reddi talep edilmiştir. Gerçekten de Bursa İcra 10. İcra Dairesinin 2021/... Esas sayılı dosyasına bakıldığında davacının söz konusu takip dosyasında borçlu olmadığı ve taraf sıfatının bulunmadığı görülmektedir. Bu bağlamda istirdat davasının sadece takip borçlusu tarafından açılabileceği dikkate alındığında davacının istirdat hükümlerine göre ödediği bedeli almasına hukuken olanak yoktur. İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi 2018/2094 Esas ve 2021/690 Karar sayılı ilamında aynen, "Dava, istirdat davasıdır....
Hükmün, davacı avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi. Dava sonucu itibariyle, 6183 sayılı Kanun kapsamında gönderilen haciz ihbarnamesine 7 gün içerisinde itiraz edilmediğinden bahisle borç zimmetinde sayılarak davacı üçüncü şahıs aleyhine davalı Kurumunca düzenlenip tebliğ olunan ödeme emrinin iptali ve borçlu olmadığının tespiti istemine ilişkindir....
Davacı ...tarafından, davalıların da içlerinde bulunduğu tapu malikleri aleyhine, uyuşmazlık konusu taşınmazın ... vatandaşı olan 3. kişiden iktisap edilmiş olması nedeniyle tapu iptal ve tescil davası açılmış, dava kabul edilerek davalılar adına olan tapu kaydı iptal edilmiştir. Bunun üzerine davalılar tarafından, davacı ... aleyhine, ayni hakkın kaybı nedeniyle tazminat davası açılmış, davanın kısmen kabulüne karar verilmiş ve karar derecattan geçerek kesinleşmiştir. Davaya konu taşınmazın edinildiği 3. kişinin...olduğunun mahkeme kararı ile kesinleşmesi üzerine, davalılar tarafından, tapu iptal ve tescile ilişkin davanın yargılamasının yenilenmesi talep edilmiş, istem kabul edilmiş ve kesinleşen karar neticesinde taşınmaz hisseleri yeniden davalılar adına tescil edilmiştir....
ise borçlu olmadığı parayı ödemek mecburiyetinde kalan borçlunun 72. madde mucibince istirdat davası açarak paranın geriye verilmesini isteyebileceği hususu düzenlenmiştir....
Mahkememizce davaya konu çekin ibraz edilip edilmediği hususunda muhatap bankaya yazılan müzekkere yanıtında çekin ibraz edildiği bilgisinin verildiği, 19/01/2021 tarihli celsede davacı vekiline istirdat davası açıp mahkememize bildirilmesi hususunda süre verildiği, celse arasında davacı vekili tarafından çek istirdadı davası açıldığına dair belgelerin sunulduğu bu hali ile davaya konu çek hakkında çek istirdadı davası açıldığı, bu sebeple davanın konusuz kaldığı anlaşılmıştır. Bu itibarla, zayi nedeniyle iptali talep edilen dava konusu çekin ibraz edildiği dolayısı ile çekin bulunduğu, çek ile ilgili istirdat davası açılmış olduğu anlaşılmakla, konusuz kalan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına dair aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur....
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; Dava dilekçesindeki beyanlarını tekrarla, davanın istirdat davası olarak nitelendirilmesi halinde 1 yıllık hak düşürücü süre geçmeden açıldığını, istirdat davası olarak kabul edilmeyip sebepsiz zenginleşme davası olarak kabul edilmesi halinde ise; İstihkak davasının 31.01.2020 tarihinde kesinleştiği dikkate alındığında 25.01.2021 tarihinde icra takibi, 18.10.2021 tarihinde itirazın iptali davasının açılması dikkate alındığında 2 yıllık zamanaşımı süresinde açıldığını beyanla Yerel Mahkeme kararının kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir....
Tüm dosya kapsamından; davaya konu çek---yazısında çekin bankanın ---- ibraz edildiğinin bildirildiği, çek hakkında dava dışı ---- vekilince davaya müdahale talebinde bulunulduğu ve çekin ellerinde olduğunun beyan edildiği, Mahkememizin -- kararı ile davacı tarafa işbu çek yönünden ihtiyati tedbir istemli istirdat davası açmak üzere kesin süre verildiği, davacı vekilince istirdat davası açıldığının Mahkememize bildirildiği ve Mahkemesince davaya konu edilen çek hakkındaki ihtiyati tedbir talebinin reddine karar verildiği anlaşılmakla konusu kalmadığı anlaşılan davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına, ihtiyati tedbir niteliğindeki ödemeden men kararının kaldırılmasına karar verilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmakla aşağıdaki şekilde hüküm kurulması gerekmiştir....
Yapılan yargılama sırasında çek hamilinin ortaya çıkması durumunda, çek iptali davasını açan davacıya, mevcut çek hamiline karşı çek istirdadı davası açması konusunda süre verilmeli, istirdat davasının açılması halinde, çek iptali davasının konusuz kaldığından bahisle karar verilmesine yer olmadığı, istirdat davası açılmaması halinde ise çek iptali davasının reddi yönünde hüküm kurulmalıdır. Davacı vekilince verilen süre içerisinde çek istirdatı davası açıldığı ve açılan davanın Ankara ... ATM'nin 2022/428 E. Sayılı sırasına kayıt aldığı anlaşılmış olup, istirdat davasının açılması nedeniyle çek iptali davasının konusuz kaldığından bahisle karar verilmesine yer olmadığına ve ödeme yasağının kaldırılmasına, dair aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir....
E sayılı dosyasında takibe geçildiğini, anılan icra müdürlüğüne yazılan müzekkere cevabında çek fotokopisinin gönderildiği ve çekin ... tarafından takibine konulduğunun anlaşılması üzerine davacı vekiline ihtarlı davetiye çıkartılarak TTK'nun 763. maddesi uyarınca İstirdat davası açması için süre verilmiş, davacı verilen kesin süre içerisinde İstirdat davası açtığına dair belge sunmamıştır. Dava konusu çekle ilgili istirdat davası açılmadığından dava konusuz kaldığından esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki hüküm kurulmuştur....
