Hukuk Dairesi'nin 2022/691 Esas 2022/565 Karar sayılı kararında "Dava hukuki niteliği itibariyle TTK'nın 818/s madde hükmü delaletiyle, aynı kanunun 757. madde hükümlerinde belirtilen zayi nedeniyle çek iptali isteğine ilişkindir. Mahkemece keşidecinin çek iptali davası açamayacağı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş karara karşı davacı vekili istinaf yasa yoluna başvurmuştur. TTK 651 . Maddesi uyarınca hamil çekin zayi edilmesi halinde iptal davası açabilecek ve TTK 652 maddesine göre de iptal karar ile hakkını çek olmadan ileri sürebilecek ya da borçludan yeni bir senet tanzim edilmesini isteyebilecektir. Çek iptali davası sonucunda verilen karar borçluya ibraz ile borçludan çek bedelinin tahsili imkanını sağlamaktır. Bu davayı açma hakkı hamile aittir. Çek keşidecisinin TTK'nın 757 ve 818/s.maddesi gereğince iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır....
DİYARBAKIR ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ GEREKÇELİ KARAR ESAS NO : KARAR NO : HAKİM : KATİP : DAVACI : VEKİLİ : DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) DAVA TARİHİ : 03/06/2024 KARAR TARİHİ : 04/06/2024 GEREKÇELİ KARARIN YAZILDIĞI TARİH : Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda, GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Çek müvekkili yedinde ...tarihinde kaybolması nedeniyle zayi olduğunu, uygulamada genelde işbu dava lehtarın başvurmakta olduğu bir yol olarak karşımıza çıksa da bazı istisnai durumlarda hak sahibi konumundaki düzenleyen (keşideci) ya da muhatap banka da çek iptal davası açabileceğini, çekin düzenleyen tarafça imzalandıktan sonra lehtara verilmeden kaybolma ihtimalinde, çeki düzenleyen de iptal davası açabileceğini, çünkü bu durumda düzenleyenin hem çeke varlık kazandıran iradesi çekte yer almaktadır hem de bir anlamda düzenleyen çekin hamili konumunda olduğunu...
Davacı vekili --- müvekkiline ait ;---- ---------- hesaptan, keşideci----- tarihli,-------- çekin,----- hesaptan, keşideci ------- çekin --------tarafından keşideli, ---- çek seri nolu ---- tarihli,----- 3 adet çekin kopyalandığını bildirerek kötü niyetli 3. Şahısların ellerine geçmesi nedeniyle iptal kararı verilmesini talep etmiştir. Keşidecinin,---- ödemeden men yetkisi bulunmamaktadır. Çek ibraz edildiği takdirde, hak talep eden hamile karşı İİK.72.maddesi uyarınca olumsuz tespit davası açma imkanları mevcut bulunmaktadır. Ayrıca TTK 757 ve 756. maddelerinde yer alan yasal düzenlemeye, yerleşik uygulamaya (1) ve --- keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmadığı gibi (5) TTK. 780,781 maddelerinde belirtilen biçimde yasal unsurları taşımayan- boş- çek yaprakları: yasanın tanımladığı "çek" vasfında bulunmadıklarından; gasp edilmeleri, çalınmaları ve kaybedilmeleri halinde iptalleri de istenemez....
--------Nitekim, zayi nedeniyle açılan iptal davasında , öncelikle zayi edildiği bildirilen evrakın kıymetli evrak niteliğini taşıması, kıymetli evrakın davacının kendi iradesi dışında elinden çıkması ve zayi edilen kıymetli evrakın kimin elinde olduğunun bilinmemesi ve zayi edildiği bildirilen kıymetli evrakta hak hamili olması gerekmektedir. (Talebin boş çek yaprağına ilişkin olduğu ve buna ilişkin çek hesabının talep edene ait olduğu talep edenin kabulündedir. Boş çek yaprağı TTK'nın 780. Maddesi kapsamında çek niteliğinde olmadığı gibi kambiyo senedi vasfında da değildir. Dolayısıyla boş çek yaprağı hakkında iptale ilişkin TTK'nın 757 vd. maddelerinin uygulanma olanağı yoktur. Bu halde çek hesabı sahibinin, boş çek yapraklarının iptaline karar verilmesini talep etmesi mümkün değildir....
İptal kararını alan hamil, TTK'nın 652. maddesinde düzenlendiği üzere, hakkını senetsiz ileri sürebilir ya da borçludan yeni bir kıymetli evrak düzenlenmesini isteyebilir. İptal davasının amacı budur. Çek keşidecisinin TTK'nın 818/1-s maddesi yollamasıyla TTK'nın 757 maddesi gereğince iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. (Y.11.H.D. 2014/1464E-2018/7019K emsal kararı) Kıymetli evrak iptali davasının kanunda düzenlenen şartları ve amacı değerlendirildiğinde, davacının keşideci konumunda bulunacağı çek yapraklarının iptali için dava açmasında hukuki yararı bulunmamaktadır. Davacının ileride karşılaşabileceği ihtimali dava ve takipler, bu davayı açmasında hukuki yarar olarak görülemez. Zira bu davada verilebilecek iptal kararı üçüncü kişiler yönünden kesin hükmün sonuçlarını doğurmaz. Yargıtay ... Hukuk Dairesinin 23/01/2015 tarih, 2014/... esas ve 2015/... karar sayılı ilamı; 15/04/2015 tarih, 2015/... Esas ve 2015/... Karar sayılı ilamı; 03/06/2015 tarih, 2015/......
İNCELEME GEREKÇE : Davanın konusu TTK’nun 757 v.d ile 818/s sayılı çekler ile ilgili maddelerine göre açılan zayi nedeniyle çek iptali davasıdır. TTK nun 757-765 maddelerinde yer alan hükümler uyarınca çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK 651/2. maddesi uyarınca çek hamiline aittir. Yine boş çek yaprakları kıymetli evrak niteliğinde olmadığından davacının boş çek yapraklarıyla ilgili kambiyo senetlerine özgü iptal davası açamayacağı açıktır. İptali istenen çeklerin boş ve imzalanmamış çek yapraklarından ibaret olduğu gibi davacının da yetkili hamil değil keşideci konumunda bulunduğu iptali istenen çeklerin bu haliyle çek niteliğinde olmadığı kaldı ki çek niteliğinde olsa dahi keşidecinin bu davayı açamayacağı anlaşıldığından davanın reddine dair aşağıdaki gibi karar verilmiştir....
Aynı kanunun 652. maddesine göre de; kıymetli evrakı zayi eden kimse, iptal kararı alarak hakkını senetsiz olarak da ileri sürebilir veya yeni bir senet düzenlenmesini isteyebilir. Keşidecinin senet üzerinde ileri sürebileceği bir hakkı mevcut değildir. Kaldı ki, çek iptali davası hasımsız olup, dava sonunda verilecek iptal kararı çek hamili 3. kişileri bağlamaz. Çekin iptal kararından sonra takibe konu olması halinde de, keşidecinin yine menfi tespit davası açarak bu çekten dolayı borçlu olmadığını ispat etmesi gerekir. Ayrıca davacının talebinde belirtmiş olduğu çek yapraklarının boş ve imzasız olması karşısında çeklerin kambiyo senedi niteliğinde bulunmadıkları ve zayi belgesi verilebilecek nitelikte belgelerden olmadıkları anlaşılmıştır....
(Y.11.HD.’nin 18.06.1990 gün E.89/4807, K 90/4817 sayılı kararı) Açıklanan nedenlerle, keşidecinin doğrudan doğruya mahkemeye bu konuda çek iptali davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle iptal davası ancak hamil tarafından açılabilir. Ayrıca; ilgili çeklerin boş olduğunun bildirildiği ve bu kapsamda çek niteliği bulunmadığından davanın reddine karar verilerek aşağıdaki hüküm kurulmuştur....
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO : 2023/125 Esas KARAR NO : 2023/142 DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) DAVA TARİHİ : 07/02/2023 KARAR TARİHİ : 21/02/2023 Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda, GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: İDDİA: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle: müvekkiline ait -----seri numaralı 3 adet çekin boş biçimde keşide edilmeden kaybolduğunu, aramalara rağmen 3 adet boş çek yaprağının bulunamadığını ileri sürerek 3 adet çekin zayi nedeniyle iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir. İNCELEME ve GEREKÇE :Dava, TTK.nun 818/s, 757- 765. madde hükümlerine göre zayi nedeniyle çek iptali isteğine ilişkindir.Davacı vekili dava dilekçesinde, çek hesabının davacıya ait olduğunu ve çeklerin boş olduğunu belirtmiştir....
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO : 2022/499 Esas KARAR NO : 2022/560 DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) DAVA TARİHİ: 06/07/2022 KARAR TARİHİ: 07/07/2022 Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda, GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ : İDDİA: Davacı taraf dava dilekçesinde özetle: tarafına ait ------- adet çekin çamaşır makinesinde yıkanması sonucu kullanılamaz hale geldiğini belirterek --- adet boş çek yaprağının iptaline karar verilmesini talep etmiştir. İNCELEME ve GEREKÇE:Dava, TTK.nun 818/s, 757- 765. madde hükümlerine göre zayi nedeniyle çek iptali isteğine ilişkindir. Davacı taraf dava dilekçesinde, çek hesabının kendisine ait olduğunu belirtmiştir. TTK.757-765.maddelerinde yer alan yasal düzenlemeye, yerleşik uygulamaya ve ilmi açıklamalara göre çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır....
