Çek iptali davası açma hakkı çeki kaybeden hamile ait olup, çek hamili çek iptal davasını olumlu şekilde sonuçlandırdıktan sonra çek bedelini çekin keşidecisinden talep edebileceğinden, somut olayda davacı banka, çekin muhatabı olduğundan çeki iptal ettirmesi halinde çek bedelini çekin keşideciden talep etme imkanı bulunmamaktadır. Davacı muhatap banka müşterisi tarafından keşide edilen ve karşılıksız çıkan bu çek için ödemiş olduğu yasal yükümlülük tutarını bu ödemeyi yasal delillerle ispatlayarak müşterisinden talep edebilir. Bu talepte bulunabilmesi için çeki iptal ettirmesine gerek bulunmamaktadır ve muhatap banka, keşideci yararına ödeme yapar. Bu itibarla davacının işbu davayı açmakta hukuki yararı da yoktur." Somut olay değerlendirildiğinde; Davaya konu çekin incelenmesinde davacının çekin keşidecisi olduğu, çek iptali davası açma hakkının sadece yetkili hamile ait olduğu, davacının çekin yetkili hamili olmadığı anlaşılmakla davanın reddine karar vermek gerekmiştir....
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI: Mahkemece, keşidecinin zayi davası açma yetkisi bulunmadığını, davacının iş bu davayı çek hamili sıfatıyla değil çekin keşidecisi sıfatı ile açtığını, zayi nedeniyle çek iptali davasını ancak çek hamilinin açabileceğini, keşidecinin dava açma (aktif husumet) hakkı bulunmadığından, davanın aktif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmiştir. İSTİNAF SEBEPLERİ: İstinaf yoluna başvuran davacı vekili; kanun koyucu hak sahibi olan kişilerin çekin iptalini isteyebileceğini, keşidecinin çek iptal davası açamayacağına ilişkin bir hüküm getirmediğini, çekin kötü niyetli 3....
Bursa Özlüce Şubesine ait ... seri numaralı çek bankaya ibraz edilemediğinden; vekil eden yeni çek defteri alamadığını, söz konusu çeklerin kayıp olmasından ötürü vekil edenin ticari hayatı ve itibarı tehlikeye düştüğünü belirterek dava konusu çekin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir. İptal hükümleri TTK'nun 757. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Boş çek yaprağı borçlandırıcı işlemede konu edilemez. Bu durumda, davacının, davanın açılmasında hukuki yararı bulunmadığı açıktır. Davacı vekilinin dilekçesinden anlaşıldığı üzere, davacı tarafın tarafın iptali talep olunan çekin keşidecisi olduğu, TTK'nun 757. Ve devamı maddeleri uyarınca keşidecisinin iptal isteminde bulunamayacağı, ayrıca boş çek yaprakları kıymetli evrak niteliğine sahip olmadığından davanın reddine karar vermek gerekmiştir....
Hakkın çeke bağlı olması nedeniyle, çekin zayi edildiği durumlarda, çeke bağlı alacak hakkının çeksiz de ileri sürülebilmesi için TTK'nın 757 ve devamı maddelerinde hamile iptal davası açma hakkı getirilmiştir. İptal kararı alan hamil, hakkını çek olmadan ileri sürebilecek ya da borçludan yeni bir çek tanzim edilmesini isteyebilecektir. Bu davayı açma hakkı hamile aittir. Çek keşidecisinin ve bu bağlamda çek hesabı sahibinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Bu nedenle aşağıdaki şekilde davanın reddine karar vermek gerekmiştir....
Davacı vekili dava dilekçesinde ve 29/08/2022 tarihli beyan dilekçelerinde davaya konu çek yapraklarının çek koçanından üzeri doldurulmamış olarak zayi olduğunu beyan etmiş olup, bu açıklamalardan iptali talep edilen çek olarak yapraklarının boş çek yaprakları olduğu, TTK.nun 780 ve 781.maddesinde düzenlenen unsurları taşımadığı ve kambiyo senedi vasfı taşımadığı anlaşılmıştır. Hukuki yararının bulunması HMK.114/h maddesi ile dava şartlarından olarak sayılmış olup keşideci olan davacının boş çek yaprakları için iptal talebinde hukuki yararı bulunmamaktadır. Yine TTK.651/2. maddesi uyarınca iptal davasını açmakta hukuki menfaati olan kişi senede bağlı alacak hakkı olan hamil olduğundan çek keşidecisi olan davacının zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı da bulunmadığından belirtilen gerekçelerle davanın reddine karar verilerek aşağıda belirtilen şekilde hüküm kurulmuştur....
Şubesi'nin ... no'lu hesabına ait ... no'lu 30/03/2013 keşide tarihli, keşide yeri ... ve keşidecisi ... olan 2.500,00 TL bedelli çekin bankaya ibraz edildiğine dair dosya içerisinde herhangi bir bilgi ve belge olmadığından mahkemece, bu çek yönünden iptal kararı verilmesi gerekirken; çekin ibraz edildiği ve çek hamilinin bilinir hale geldiği bu nedenle iptal şartlarının oluşmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmesi doğru olmamış, kararın bozulması gerekmiştir. 2- Çek iptali istemlerinde, yargılama sırasında çek hamilinin ortaya çıkması durumunda, mahkemece çek iptali isteminde bulunan talep edene, mevcut çek hamiline karşı çek istirdadı davası açması için süre verilmeli ve istirdat davasının açılması halinde, çek iptali davasının konusuz kaldığı düşünülerek esas hakkında karar verilmesine yer olmadığına; açılmaması halinde ise, çek iptali davasının reddi yönünde hüküm kurulması gerekirken, yargılama sırasında ilgili bankalara ibraz olunan üç adet çek yönünden yazılı gerekçeyle...
Bankası Bursa Duaçınarı Şubesi adına kayıtlı hesabın çek karnesinden .... numaralı boş çek yaprağını 2006 yılında kaybolduğunu, ticareti bıraktıktan sonra boş çek yaprağının kaybolduğunu 26/11/2021 tarihinde elinde kalan diğer boş çek yapraklarını iade işlemleri sırasında tespit ettiğini, 2006 yılından bu yana bahse konu çek ile alakalı başka kişilerce herhangi bir işlem yapılmadığını, çekin ilgili bankaya ibra edilmemesi sebebi ile bazı aksaklıklar yaşadığını, zayi olan çekin kötü niyetli kişilerce kullanılması durumunda mağduriyetinin ortaya çıkacağını ve başkaca banka işlemlerinin aksadığını, söz konusu çek yaprağının, ileride oluşabilecek mağduriyetin önlenebilmesi için boş çek yaprağının iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir. GEREKÇE; İptal hükümleri TTK'nun 757. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Boş çek yaprağı borçlandırıcı işlemede konu edilemez. Bu durumda, davacının, davanın açılmasında hukuki yararı bulunmadığı açıktır....
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI: Mahkemece, keşidecinin doğrudan doğruya mahkemeye çek iptali davası açma hakkı bulunmadığını, zayi nedeniyle iptal davası ancak hamil tarafından açılabileceğini, öte yandan iptal davasının konusunu, kıymetli evrak niteliğindeki çekler oluşturabilir. İptali istenen çekin davacının beyanına göre sadece bankası ve seri numarası bilindiğini, bu hali ile de bununla ilgili olarak zayi nedeniyle iptal davasının açılmasının mümkün olmadığı anlaşıldığından davanın reddine karar verilmiştir. İSTİNAF SEBEPLERİ:İstinaf yoluna başvuran davacı vekili; şirketin çekin kaybolduğu dönem ortaklarından ...'...
Aynı kanunun 652. maddesine göre de; kıymetli evrakı zayi eden kimse, iptal kararı alarak hakkını senetsiz olarak da ileri sürebilir veya yeni bir senet düzenlenmesini isteyebilir. Keşidecinin senet üzerinde ileri sürebileceği bir hakkı mevcut değildir. Kaldı ki, çek iptali davası hasımsız olup, dava sonunda verilecek iptal kararı çek hamili 3. kişileri bağlamaz. Çekin iptal kararından sonra takibe konu olması halinde de, keşidecinin yine menfi tespit davası açarak bu çekten dolayı borçlu olmadığını ispat etmesi gerekir. Açıklanan nedenlerle, keşideci olan davacının iş bu iptal davasını açmakta hukuki yararının bulunmadığı düşünce ve yargısına varılmış ve HMK'nun 114/h ve 115/1-2 maddelerindeki düzenlemeler dikkate alınmak suretiyle davanın aktif husumet yokluğuna dair dava şartı noksanlığı nedeniyle usulden reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki hüküm kurulmuştur....
İbraz edeni belli olan bir çek için artık zayi nedeniyle iptal davası açılamayacağı gibi, eldeki davanın sürdürülmesi veya istirdat davalarının sonucunun beklenmesi imkanı bulunmamaktadır. Belirtilen nedenlerle, ibraz edilen çeklerin istirdadı için süre verildiği ve davacı yanca bir çek için istirdat davası açıldığı, ancak istirdat davası dilekçesi içeriğinde her iki çekten söz edildiği, ibraz edilip istirdat davası açılması için süre verilen çek için istirdat davası açılmaması halinde bu çek yönünden zayi nedeniyle iptal davasının reddine karar verilmesi gerektiği, ancak istirdat davasının içeriği dikkate alındığında, davanın tek çek için açılmış olması halinde dahi istinafa konu karanın sonucu itibariyle doğru olduğu anlaşılmakla, davacı vekilinin yerinde görülmeyen tüm istinaf başvuru nedenlerinin reddi gerekmiştir....
