Davalı vekili, takibe konu edilen çek davacılara ciro eden kişinin ve davacıların cirosunun iptal edildiğini, iptal edilen cironun da yok hükmünde olduğunu, iptal edilerek yok hükmünde olan ciro sahibi hamilin çeke dayanarak takip başlatmış olmasının hukuka aykırı olduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir. Mahkemece, uyuşmazlık konusu çek arkasındaki cironun iptal edilmesi nedeni ile davacıların yetkili hamil sıfatının bulunmadığı, ciro silsilesinin kopuk olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacılar vekili tarafından temyiz edilmiştir. Çek aslını bankaya ibraz eden davacıların oluşturduğu adi ortaklık meşru hamil konumunda olduğundan dolayı banka yasal olarak ödemekle yükümlü olduğu, ibraz tarihinde geçerli olan çek sorumluluk bedelini davacı tarafa ödemek zorundadır.Bu husus gözetilerek mahkemece davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde ret kararı verilmesi doğru olmamış, mahkeme kararının bozulması gerekmiştir....
IBAN numaralı hesabı üzerinden keşide edilen 1754 çek şube numaralı 0007245, çek numaralı, 0007246 çek numaralı, 0007247 çek numaralı, 0007248 çek numaralı, 0007249 çek numaralı ve 0007250 çek numaralı 0,00 TL bedelli çeklerin zilyedi olduğunu, davacının zilyedi olduğu işbu çeklerin yer aldığı çek defterini kaybettiğini belirterek ... Bankası Sincan/Ankara Şubesi’nin ... IBAN numaralı hesabı üzerinden keşide edilen 1754 çek şube numaralı, 0007245 çek numaralı, 0007246 çek numaralı, 0007247 çek numaralı, 0007248 çek numaralı, 0007249 çek numaralı ve 0007250 çek numaralı çeklerin zayii nedeniyle iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir....
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO: 2023/765 Esas KARAR NO: 2023/712 DAVA: Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) DAVA TARİHİ: 30/10/2023 KARAR TARİHİ: 01/11/2023 Dosya üzerinden yapılan inceleme sonunda; TALEP:Davacı dava dilekçesinde özetle; kendisine ait olan ------ aldığı seri numaraları -------- adet çek yaprağını içeren çekleri kaybettiğini, söz konusu çek yapraklarının kötü niyetli 3. Kişilerin eline geçmesi ve bu nedenle çek karşılığının haksız şekilde tahsil edilmesi ihtimalinin bulunduğunu, söz konusu çekleri bulan kimselerin çek üzerinde yer alan kısımları doldurup tahsilini yapmalarını önlemek adına öncelikle ve ivedi olarak ilgili bankaya çeklerin ödemeden men talimatı verilmesine ve çeklerin iptal edilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir. İNCELEME VE GEREKÇE :Dava zayi nedeniyle çek iptal davasıdır....
"Senedin iptaline karar verilmesini mahkemeden zayi olduğu veya ziyanın ortaya çıktığı anda senet üzerindeki hak sabihi olan lehtarın veya senedin devri halinde yetkili hamilin isteyebileceği (TTK 651/2) sabit olduğundan TTK'nın bu düzenlemesi uyarınca senedi düzenleyerek tedavüle çıkaran "keşidecinin" iptal davası açma hakkı yoktur, (Prof. Dr. ... , Prof. Dr. ... Kıymetli Evrak Hukuku Güncellenmiş ve Genişletilmiş 7. Baskı -Ekim 2017 Kitabı) " hükmü ile Adana BAM . HD.'nin 28/12/2018 Tarih, ... , ... Karar sayılı ilamı ile "iptal davası açma hakkı, TTK'nın 651. Maddesi uyarınca, çeke bağlı alacağı bulunan hamile aittir, iptal kararını alan hamil, TTK'nın 652. Maddesinde düzenlendiği üzere hakkını senetsiz ileri sürebilir ya da borçludan yeni bir kıymetli evrak düzenlemesini isteyebilir, iptal davasının amacı budur. Çek keşidecisinin TTK'nın 818/1-s maddesi yollamasıyla TTK'nın 757. Maddesi gereğince iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır" demektedir....
Dava konusu uyuşmazlık, çek hesabı sahibi davacının boş çek yapraklarını çamaşır makinesinde yıkanarak zayi oldukları iddiasından kaynaklanmaktadır. 6102 sayılı TTK'nın 818/s bendi yollaması ile aynı Kanunun 757. ve devamı maddelerine göre açılacak kıymetli evrakın zayi nedeniyle iptali istemine ilişkin davalarda, dava açma yetkisi hamile ait olup, keşidecinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Diğer yandan, boş çek yapraklarının TTK’nun 780. maddesi uyarınca çek vasfını haiz olmadığı, başka bir anlatımla kıymetli evrak niteliğinin bulunmadığı anlaşılmaktadır. Zayi nedeniyle iptal davalarında amacın, keşidecinin mükerrer ödeme yapmasını önlemek ve kaybedilen kambiyo senedi yerine mahkemece verilecek iptal kararını keşideciye/muhataba ibraz etmek olduğu gözetildiğinde, keşidecinin kendisine ibraz edilmek üzere iptal kararı istemesi bu yolun kanunda öngörülen konuluş amacı ile bağdaşmaz. Olayları açıklamak taraflara, hukuki nitele yapmak hakime aittir....
Yasa koyucunun iptal davasına gerek duymasının nedeni; iptal kararı sonrası hakkın hamil tarafından senetsiz tahsilini veya yeni bir senet düzenlenmesini sağlamak (TTK'nun 652)iyi niyetle, iptal kararı getiren hamile ödeme yapan borçluyu, seneti ele geçiren üçüncü kişilere karşı senetten kaynaklanan borç nedeniyle sorumluluktan kurtarmaktır. Bu noktada önemle belirtmek gerekir ki, son yıllarda gerçekte çek hamili olmadığı halde kişilerce çek iptali davası açılmakta, mahkemeden ödeme yasağı yönünde tedbir kararı alınarak çekin ibrazı halinde çekle ilgili karşılıksızdır işlemi yapılmasının önüne geçilmeye çalışılmaktadır. Zira çekin karşılıksız çıkması halinde karşılaşılacak yaptırım, çek bedelinin geç ödenmesinden doğan zarara kıyasla önemli ölçüde daha büyük maddi yük getirmektedir....
Zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı, TTK'nin 651.maddesi uyarınca, çeke bağlı alacağı olan hamile aittir. TTK.669-677.maddelerinde yer alan yasal düzenlemeye, yerleşik uygulamaya göre çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Dava dilekçesinin incelenmesinden ve banka cevab-i yazısından zayi edilen çeklerle ilgili çek hesabının davacıya ait olduğu anlaşılmıştır. TTK nun 757-765 maddelerinde yer alan hükümler uyarınca çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK 651/2. maddesi uyarınca çek hamiline aittir....
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO:2023/466 Esas KARAR NO:2023/567 DAVA:Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) DAVA TARİHİ:17/07/2023 KARAR TARİHİ:18/07/2023 Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda, GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: DAVA Davacı dava dilekçesinde özetle; Firmalarına ait aşağıda ayrıntılı bilgileri yazılı kaşeli/imzalı çek yaprakları, iş yerinde tüm aramalara rağmen bulunamadığını, zayi olduğunu, ... Şubesinden verilme ... No.lu çek yaprağı, ... ... Şubesinden verilme ......
Aksinin kabulü ile davacının daha fazlasını ispata zorlanması, zayi nedeniyle çek iptali hükümlerinin uygulanmasını imkânsız hale getirecektir. Kaldı ki, dava sırasında yapılacak olan ilanlar sonucunda, hak sahipleri varsa ortaya çıkabilecek ve kendilerine karşı istirdat davası açılabilecek, ya da hak sahipleri tarafından hasımlı olarak açılacak bir dava ile çek iptali kararının iptali talep edilebilecektir. Dolayısıyla mahkemeyi tereddüde sevk eden hususlar, esasen anılan davalarda tartışılacaktır. Çek iptal işlemleri öncelikle mahkemeye bir dilekçe verilmesi ile başlamaktadır. İptal ve ödemeden men talebinde bulunan kişi, zayi olan çekin zilyedi olduğunu gösterir delillerini mahkemeye sunmalıdır. Örneğin; çekin önü ve arkasının yer aldığı bir fotokopisi önemli bir ispat aracıdır. Çek fotokopisinin bulunmaması halinde ise çek bedeli, muhatap banka ticari ünvanı, ödeme yeri, keşide yeri, keşide tarihi ve keşidecinin adının iptal talepli dilekçede gösterilmesi gerekir....
İNCELEME VE GEREKÇE Dava, TTK'nın 818/1.s maddesi yollamasıyla aynı Kanun'un 757. maddesi gereğince, hasımsız olarak açılan zayi nedeniyle çek iptali davasıdır. İlk derece mahkemesince bir kısım çek yönünden dava konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığına, diğer bir kısım çek yönünden ise iptal koşulları ispatlanamadığından davanın reddine karar verilmiştir. Davacı vekilince, hükmün davanın reddine ilişkin 2. bendinin kaldırılarak davanın kabulüne dair karar verilmesi talebiyle istinaf başvurusunda bulunulmuştur. İstinaf incelemesi, HMK'nın 355. maddesi uyarınca, ileri sürülmüş olan istinaf nedenleriyle ve kamu düzeni yönüyle sınırlı olarak yapılmıştır. Dava açma yetkisi hamile ait olup, keşidecinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle iptal davalarının kabulü durumunda kaybedilen kambiyo senedi yerine mahkemece verilecek iptal kararı keşideciye ibraz edilerek, ödeme talep edilmesi mümkün olur....
