Mahkemece, tapusuz taşınmazlar üzerinde rızaya dayalı mecra hakkının hukuka uygun olarak kurulduğu, haksız müdahale olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Hükmü, davacılar vekili temyiz etmiştir. İrtifak ..., bir taşınmaz malikine mülkiyet hakkının sağladığı bazı yetkileri kullanmaktan kaçınmak veya yararlanan taşınmaz malikinin yüklü taşınmazı belirli bir şekilde kullanmasına katlanma borcu yükler. 4721 sayılı TMK'nın 780. maddesine göre de irtifak ... kurulması için bu hakkın tapu kütüğüne tescili zorunludur. TMK'nın 727. maddesinin son fıkrasında “irtifak ..., mecra dışarıdan görülmüyorsa tapu kütüğüne tesciliyle, dışarıdan görülüyorsa noterce düzenlenecek sözleşmeye dayanılarak mecranın yapılmasıyla doğar” hükmüne yer verilmiştir. Somut uyuşmazlıkta, 130 ada 16 parsel sayılı taşınmaz kadastro tutanağında belirtilen edinme nedeni ile davacıların murisi adına, 130 ada 19 parsel sayılı taşınmaz da aynı nedenle davalı adına kayıtlıdır....

Dava, Türk Medeni Kanunu’nun 747 maddesine dayanılarak açılmış geçit hakkı ve Türk Medeni Kanunu’nun 744. maddesi uyarınca mecra irtifak hakkı kurulması istemine ilişkindir. 1-Geçit ile mecranın hakkının işlevleri birbirinden tamamen farklı olup, ikisinin aynı güzergahtan kurulmasında bir zorunluluk bulunmamaktadır. Mutlak geçit ihtiyacı içinde olan 49 parsel sayılı taşınmazın paydaş maliklerinden davacı ..., anne ve kardeşleri ile birlikte 52 parsel sayılı taşınmazında paydaşıdır. Hükme esas alınan 28.04.2006 tarihli bilirkişi raporunda geçit ve mecra seçeneği olarak gösterilen (A) ile işaretli ... ile boyalı 52 parselin yola cephesi bulunduğu ve geçit ile mecra hakkının kurulduğu taşınmazdan daha kısa olduğu anlaşılmaktadır. Bilirkişi raporunda geçit ile mecra hakkının aynı güzergahtan kurulacağı düşüncesi ile bu seçenek iki taşınmaz arasındaki kot farkı nedeniyle suyun doğal akışına engel teşkil etmesinden ötürü mecra hakkı kurulmasına uygun görülmemiştir....

in diğer temyiz itirazları yerinde görülmediğinden reddine karar verilmiştir. 2- Davacı maliki bulunduğu 1132 parsel numaralı taşınmazının sulanabilmesi için yörede DSİ tarafından açılan kanallardan su alması gerektiğini ve bu nedenle komşu taşınmazlardan mecra hakkı tesisine ihtiyacı bulunduğunu ileriye sürerek doğu bitişik 1111 parsel sahibine husumet tevcih ederek onun parselinden mecra hakkı tesisine karar verilmesi istenmiştir. Yol, su, elektrik hattı gibi ihtiyaçların karşılanması için zaruret halinde komşu taşınmazlardan irtifak tesisi yasa ile tanınan haklardandır. Uygun yerden mecra geçirilmesinden amaç davalılar bakımından en az külfet yükleyen yerin seçilmesi demektir. Bu nedenle mecra için davacının katlanacağı külfet az yukarıdaki ilkeden sonra düşünülür, seçim yapılırken olası tüm seçenekleri birlikte değerlendirmek gerekir. Paftaya göre, davacıya 1132 parselin doğu bitişiğinde 1129 parsel numarasıyla ... ...'e ait taşınmaz yer almaktadır....

İhtiyacın saptanması halinde de, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan “fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi” uyarınca taraf yararları da gözetilerek en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden mecra irtifakının bağlanacağı su, elektrik, gaz ve benzerine ait yol ya da kaynak ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlayacak şekilde kurulmalıdır. Ayrıca mecranın niteliği, nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği ayrıca belirlenerek kararda gösterilmelidir. Somut olayda, davacının paydaşı olduğu 229 parsel sayılı taşınmazın sulama ihtiyacı içinde bulunduğu sabittir. Mahkemenin hükme esas aldığı 10.01.2008 tarihli fen bilirkişi raporunda 229 parsel yararına 231 ve 232 parsel sayılı taşınmazların güney sınırından 1 metre genişliğinde mecra hakkı kurulmuştur....

Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalar, özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle yapılacak araştırma ve incelemede, öncelikle davacının mecra ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır. İhtiyacın saptanması halinde de, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan “fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi” uyarınca taraf yararları da gözetilerek en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden mecra irtifakının bağlanacağı su, elektirik, gaz ve benzerine ait yol ya da kaynak ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlayacak şekilde kurulmalıdır. Ayrıca mecranın niteliği, nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği ayrıca belirlenerek kararda gösterilmelidir....

Sulh Hukuk Mahkemesinin 2007/90-2008/203 sayılı dosyası ile 778 ve 779 sayılı parsellerde mecra irtifakı kurulduğu mahkemece bu hususun gözardı edildiğinden bahisle bozma istemiştir. Davacı maliki bulunduğu 774 sayılı parsel numaralı taşınmazının sulanabilmesi için yörede DSİ tarafından açılan kanallardan su alması gerektiğini ve bu nedenle komşu taşınmazlardan mecra hakkı tesisine ihtiyacı bulunduğunu ileriye sürerek 773 ve 772 sayılı parsel sahiplerine husumet tevcih ederek bu parsellerden mecra hakkı tesisine karar verilmesi istenmiştir. Yol, su, elektrik hattı gibi ihtiyaçların karşılanması için zaruret halinde komşu taşınmazlardan irtifak tesisi yasa ile tanınan haklardandır. Uygun yerden mecra geçirilmesinden amaç davalılar bakımından en az külfet yükleyen yerin seçilmesi demektir. Bu nedenle mecra için davacının katlanacağı külfet az yukarıdaki ilkeden sonra düşünülür, seçim yapılırken olası tüm seçenekleri birlikte değerlendirmek gerekir....

Türk Medeni Kanununun 747 ve 744 maddelerine dayanılarak geçit ve mecra irtifakı istemiyle dava açamaz. Böyle bir istem kamulaştırma yetkisinin kapsamına ve kullanımına ters düşer. Öte yandan ; Geçit ve mecra irtifakı kurulmasına ilişkin davalarda irtifak hakkı taşınmaz leh ve aleyhine kurulur. Tüzel kişilik olan davacı ... Bölgeleri Başkanlığı yararına geçit ve mecra irtifakı kurulması da doğru görülmemiştir. Karar açıklanan bu nedenlerle bozulmalıdır. Kabule göre de ; mahkemece belirlenen geçit ve mecra irtifakı bedelinin davalılara ödenmek üzere hükümden önce depo ettirilmemesi de ayrıca doğru görülmemiştir. SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, istek halinde peşin yatırılan temyiz harcının yatırana iadesine, 550.00 Y.T.L Yargıtay duruşma vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı ...Ş. ye verilmesine, 29.01.2008 tarihinde oy birliği ile karar verildi....

"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :SULH HUKUK MAHKEMESİ DAVA TÜRÜ : ELATMANIN ÖNLENMESİ-TAZMİNAT-MECRA HAKKI Taraflar arasındaki davadan dolayı Akçadağ Sulh Hukuk Hakimliğinden verilen 23.03.2007 gün ve 2005/126 Esas 2007/78 Karar sayılı kararın Yargıtayca incelenmesi davacı-davalı ile davalı-davacı tarafından istenilmiş olmakla, dosya incelendi, Tetkik Hakimi ...'ün raporu okundu, açıklamaları dinlendi gereği görüşülüp düşünüldü. -KARAR- Hükmün davalı-davacıya 13.12.2011 tarihinde tebliğ edildiği, temyiz dilekçesinin 28.12.2011 tarihinde havale edilip, aynı tarihte harcın yatırıldığı anlaşılmış, olmakla Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Kurulunun 1.6.1990 gün 1989/3 Esas 1990/4 Karar sayılı inancı ve HUMK.' nun 432/4.maddesi gereğince 8 günlük yasal temyiz süresinin geçirildiği anlaşılmakla, davalı-davacının temyiz isteminin süreden REDDİNE....

İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI: Mahkemece; davanın kabulü ile, Rize ili, Pazar ilçesi, Sessizdere köyü 127 ada 26 parsel nolu 7261,71 m² yözölçümüne sahip taşınmazın 25/05/2018 tarihli fen bilirkişi raporunda kırmızı renkle gösterilen 4.360,60 m² yüzölçümüne sahip alanında davacı T1 adına DAİMİ İRTİFAK HAKKI TESİSİNE, davacı T1 adına İRTİFAK HAKKI OLARAK TAPUYA KAYIT VE TESCİLİNE, Rize ili, Pazar ilçesi, Sessizdere köyü 127 ada 25 parsel nolu 241,51 m² yözölçümüne sahip taşınmazın 25/05/2018 tarihli fen bilirkişi raporunda kırımızı renkle gösterilen 80,61 m² yüzölçümüne sahip alanında davacı T1 adına DAİMİ İRTİAFAK HAKKI TESİSİNE, davacı T1 adına İRTİFAK HAKKI OLARAK TAPUYA KAYIT VE TESCİLİNE Rize ili, Pazar ilçesi, Sessizdere köyü 127 ada 27 parsel nolu 6171,90 m² yüzölçümüne sahip taşınmazı 25/05/2018 tarihli fen bilirkişi raporunda kırmızı renkle gösterilen 4.405,75 m2 yüzölçümüne sahip alanındadavacı T1 adına DAİMİ İRTİFAK HAKKI TESİSİNE, davacı T1...

O halde; davacının mecra irtifakı ihtiyacı içerisinde olduğu kabul edildiğinden, bilirkişilerden ek rapor alınarak, gerektiğinde yeniden keşif yapılmak suretiyle ve fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi de gözetilerek davalılara ait taşınmazlara en az zarar verilecek zorunlu mecra irtifakı eninin belirlenmesi, taşınmazlardan yola çıkışın engellenmemesi yahut zorlaştırılmaması için alınması gereken zorunlu tedbirlerin neler olacağının bilirkişilerden sorulması, zorunluluk bulunmadıkça mecra irtifakının toprak altından geçirilmek suretiyle hüküm kurulması gerekmektedir. Dairemizce mahkeme kararının bu gerekçe ile bozulmasına karar verilmesi gerekirken, maddi hata ile hükmün düzletilerek onanmasına karar verilmiş olduğundan Dairemizin 13.11.2018 tarih 2018/1983 Esas – 2018/7700 Karar sayılı düzeltilerek onama ilamının kaldırılarak hükmün bozulması gerekmiştir....