Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 25.01.1994 gün ve 1-386/25 sayılı kararında açıklandığı üzere "Yasanın 653.maddesinde açıkça belirtildiği gibi, irtifak sözleşmesine konu edilen mecra açıkta tesis olunmuş ise, bu takdirde (sözleşmenin yapılması) ve mecranın açıktan geçirilmesiyle irtifak hakkı doğmuş olacaktır. Bu hüküm, açıktan geçen mecralarda görülebilirliğin, tapu sicilinin aleniyet fonksiyonunun yerini tutabileceği görüşünden kaynaklanmaktadır. Ancak, belirtilmek gerekir ki, mecra irtifakının tescilsiz iktisabına imkan veren bu istisnai hükümle, hakkın dayanağını teşkil eden mecra irtifakı sözleşmesi veya hakka sebep teşkil eden bir diğer hukuki işlemin usulünce düzenlenmesi gerçeği bertaraf edilmiş değildir. Aksi halde, mecra irtifakının doğduğu kabul olunamaz ve taşınmazın maliki MK. 618 uyarınca tecavüzün men'ini dava edebilir....
Bu hüküm açıktan geçen mecralarda görülebilirliğin, tapu aleniyet fonksiyonunun yerini tutabileceği görüşünden kaynaklanmaktadır, Ancak hemen ve özellikle belirtilmek gerekir ki, mecra irtifakının tescilsiz iktisabına imkan veren bu istisnai hükümle, hakkın dayanağını teşkil eden mecra irtifakı sözleşmesi veya hakka sebep teşkil eden bir diğer hukuki işlemin usulünce düzenlenmesi gerçeği bertaraf edilmiş değildir. Aksi halde, mecra irtifakının doğduğu kabul olunamaz ve taşınmazın maliki M.K.un 618. maddesi uyarınca tecavüzün men'ini dava edebilir. Bu ilkeler, Hukuk Genel Kurulunun 08.12.1978 gün 1/592 esas 1077 karar sayılı ilamında da aynen vurgulanmıştır. Temyize konu bu davada, davalı ile davacı ve taşınmazın eski maliki arasında bir mecra irtifak sözleşmesinin bulunmadığı ihtilafsızdır....
Mecra irtifakı kurulması istemine ilişkin davalarda, irtifak hakkı taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından, leh ve aleyhine irtifak hakkı kurulması istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına mecra irtifakı kurulacak taşınmaz müşterek mülkiyete konu ise, dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir. Somut olayda, 1-Mahkemece öncelikle aleyhine mecra irtifakı kurulması istenilen 1651 parsel sayılı taşınmazın maliklerinden .....'in 08.06.1998 tarihinde davadan önce vefat ettiği anlaşılmaktadır. Dosya içinde murisin mirasçılık belgesine rastlanılmamıştır. Mahkemece nüfus kaydına göre murisin mirasçıları tespit edilerek davaya dahil edilmişlerse de murisin mirasçılık belgesi temin edilerek mirasçıları tespit edilmeli, davada taraf olmayan mirasçıları varsa davaya taraf olmaları sağlanmalıdır. 2- Aleyhine mecra irtifakı kurulmak istenilen diğer taşınmazlardan 1636 parsel sayılı taşınmaz maliki ....'...
Komşuluk hukukunun gerektiği haller dışında bir taşınmazın böyle bir mecrayla ayni hak olarak yüklenmesi, ancak bir irtifak hakkı kurulması suretiyle olabilir. İrtifak hakkı, mecra dışarıdan görülmüyorsa tapu kütüğüne tesciliyle dışarından görülüyorsa noterce düzenlenecek sözleşmeye dayanılarak mecranın yapılmasıyla doğar.” şeklindedir. 4721 sayılı TMK.nuna göre, irtifak hakkı, mecra, dışarıdan görülmüyorsa tapu kütüğüne tesciliyle, dışarından görülüyorsa, noterce düzenlenecek sözleşmeyle doğar. Bir an için el atma tarihinin mülga 743 sayılı TMK.nun yürürlükte olduğu döneme ilişkin olduğu (01/01/2002 tarihi öncesine) kabul edilse bile, YHGK.nun 25.01.1994 gün ve 1- 386/25 sayılı kararında açıklandığı üzere, (743 sayılı) TMK.nun 653.maddesinde açıkça belirtildiği gibi, irtifak sözleşmesine konu edilen mecra açıkta tesis olunmuş ise, bu takdirde (sözleşmenin yapılması) ve mecranın açıktan geçirilmesiyle irtifak hakkı doğmuş olacaktır....
Görülüyor ki, mecra irtifakı kurulmasına ilişkin davalarda istemin kabulü halinde irtifak hakkı bir taşınmaz lehine diğer taşınmaz aleyhine kurulur. Somut olayda ise; her iki yanda belediye tüzel kişisidir. Davalı ... sadece 2 parsel sayılı taşınmazın malikidir. Su isale hattının geçirildiği diğer taşınmaz malikleri davada taraf olmamıştır. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30 maddesi hükmünce Kamu Tüzel Kişilerinin ve Kurumlarının sahip oldukları taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakları diğer bir kamu düzel kişisi veya kurum tarafından kamulaştırılamaz ise de, taşınmaz mala kaynak veya irtifak hakkına ihtiyacı olan idarenin belli bir bedel ödemesi karşılığı o malın sahibi olan idareye başvurarak yasada öngörülen prosüdüre uygun işlem yapmayı talep yetkisi vardır....
olarak gösterilen 477.49 m²'lik kısmı üzerinde 4628 sayılı Yasanın 15. maddesi gereğince TEİAŞ lehine davacının hissesi oranında İRTİFAK HAKKI KURULMASINA, TAPUYA KAYIT VE TESCİLİNE, Kamulaştırmasız el atılan dava konusu Adıyaman ili, Merkez ilçesi, Yenisanayi mahallesi, 2187 ada, 3 parsel sayılı taşınmazın fen bilirkişileri tarafından dosyaya sunulan 08/02/2018 tarihli bilirkişi raporundaki krokide yeşil renk ile boyalı olarak gösterilen 8,49 m²'lik kısmı üzerinde 4628 sayılı Yasanın 15. maddesi gereğince TEİAŞ lehine davacının hissesi oranında İRTİFAK HAKKI KURULMASINA, TAPUYA KAYIT VE TESCİLİNE, Kamulaştırmasız el atılan dava konusu Adıyaman ili, Merkez ilçesi, Yenisanayi mahallesi, 2187 ada, 4 parsel sayılı taşınmazın fen bilirkişileri tarafından dosyaya sunulan 08/02/2018 tarihli bilirkişi raporundaki krokide yeşil renk ile boyalı olarak gösterilen 259,71 m²'lik kısmı üzerinde 4628 sayılı Yasanın 15. maddesi gereğince TEİAŞ lehine davacının hissesi oranında İRTİFAK HAKKI KURULMASINA...
Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalar, özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle yapılacak araştırma ve incelemede, öncelikle davacının mecra ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır. İhtiyacın saptanması halinde de, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan “fedakârlığın denkleştirilmesi ilkesi” uyarınca taraf yararları da gözetilerek en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden mecra irtifakının bağlanacağı su, elektirik, gaz ve benzerine ait yol ya da kaynak ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlayacak şekilde kurulmalıdır. Ayrıca mecranın niteliği, nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği belirlenerek kararda gösterilmelidir....
Konut Yapı Kooperatifi de davacılar aleyhine açtığı davada elektrik ve su hattı için mecra irtifakı tesisi istemiştir. Mahkemece, elatmanın önlenmesi ve mecra irtifakı kurulmasına ilişkin istemlerin kısmen kabulüne dair verilen karar Dairemizce bozulmuş, bozma üzerine yapılan yargılama sonunda irtifak ... kurulması istenen kooperatife ait taşınmazların şehir, elektrik ve su şebekesinden yararlandıkları, bu nedenle davanın konusunun kalmadığı belirtilerek davanın reddine karar verilmiştir. Hükmü, davacılar ... ve Hazine temyiz etmiştir. Dava, çaplı taşınmaza elatmanın önlenmesi, kal, karşı dava ise mecra irtifakı kurulması istemine ilişkindir. Mahkemenin mecra irtifakı tesisine ilişkin dava yönünden davanın konusuz kaldığının kabulünde bir isabetsizlik yoktur....
Başkasının taşınmazından mecra geçirmek isteyen kişi, Medeni Kanun hükümlerine göre bu isteğini iki yoldan sağlamak olanağına sahiptir. Bunlardan birincisi Medeni Kanunun 653. maddesi, (Yeni Türk Medeni Kanunun 727. maddesi hükmünden yararlanmak suretiyle o taşınmaz maliki ile anlaşarak "rızai mecra irtifakı tesis edebilme" yoludur; diğeri ise anlaşma olanağının sağlanmaması halinde Medeni Kanunun 668. maddesinde (Yeni Türk Medeni Kanununun 744. maddesi) düzenlenen "zorunlu mecra irtifakı tesisi" için, dava yoluna başvurulabilmesi halidir. Eldeki davada, davalı İle davacılar arasında açıklanan şekilde bir mecra irtifakı sözleşmesinin bulunmadığı ya da yasal yoldan tesis edilmiş bir irtifak hakkının da olmadığı ihtilafsızdır....
Mahkemece atık su boru hattı geçirilmesi için mecra irtifakı kurulması isteminin kabulüne, temiz su boru hattı geçirilmesi için mecra irtifakı kurulması isteminin ise reddine karar verilmiştir. Karar, davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir. 1-Yapılan yargılamaya, toplanan delillere ve dosya kapsamına göre davalı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki sair temyiz itirazları yerinde görülmemiş ve reddi gerekmiştir. 2-Mecra irtifakı kurulması istemine ilişkin davalarda irtifak hakkı taşınmaz leh ve aleyhine kurulur. Davanın niteliği gereği de yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına karar verilmesi gerekir. Somut olayda, mecra irtifakının davacıya ait 701 ada 12 parsel sayılı taşınmaz yararına kurulması gerekirken davacı yararına kurulması ve davalı aleyhine yargılama giderlerine hükmolunması doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir....
