Çek ibraz edildiği takdirde, hak talep eden hamile karşı İİK'nın 72. maddesi uyarınca olumsuz tespit davası açma imkanı da mevcuttur. Yine TTK'nın 651/2. maddesi uyarınca iptal davasını açmakta hukuki menfaati olan kişi, senede bağlı alacak hakkı olan hamildir. Somut olayda davacı, çeklerin hamili değil, çeklerin bağlı olduğu hesabın sahibi olduğu gibi çekler henüz keşide dahi edilmemiş, yani kambiyo vasfını haiz olmayan boş çek yaprakları olduğu anlaşılmaktadır. Bu nedenle çek hesabı sahibi olan davacının işbu davayı açmakta hukuki yararı bulunmamaktadır. Hukuki yararının bulunması ise HMK.114/h maddesi uyarınca dava şartı olup, mahkemece kendiliğinden gözetilmek zorundadır. Diğer yandan zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı çek hamiline tanınmış bir hak olup, keşidecinin işbu davayı açma hakkı bulunmadığından, davacının aktif husumet ehliyeti de yoktur....
Çek ibraz edildiği takdirde, hak talep eden hamile karşı İİK'nın 72. maddesi uyarınca olumsuz tespit davası açma imkanı da mevcuttur. Yine TTK'nın 651/2. maddesi uyarınca iptal davasını açmakta hukuki menfaati olan kişi, senede bağlı alacak hakkı olan hamildir. Somut olayda davacı, çeklerin hamili değil, çeklerin bağlı olduğu hesabın sahibi olduğu gibi çekler henüz keşide dahi edilmemiş, yani kambiyo vasfını haiz olmayan boş çek yaprakları olduğu anlaşılmaktadır. Bu nedenle çek hesabı sahibi olan davacının işbu davayı açmakta hukuki yararı bulunmamaktadır. Hukuki yararının bulunması ise HMK.114/h maddesi uyarınca dava şartı olup, mahkemece kendiliğinden gözetilmek zorundadır. Diğer yandan zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı çek hamiline tanınmış bir hak olup, keşidecinin işbu davayı açma hakkı bulunmadığından, davacının aktif husumet ehliyeti de yoktur....
nın 652 maddesine göre iptal karar ile hamil hakkını çek olmadan ileri sürebilecek ya da borçludan yeni bir senet tanzim edilmesini isteyebilecektir. Çek iptali davası sonucunda verilen karar borçluya ibraz ile borçludan çek bedelinin tahsili imkanını sağlamaktır. Bu davayı açma hakkı hamile aittir. Çek keşidecisinin TTK'nın 757. ve 818/s.maddesi gereğince iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. TTK'nun 818. maddesi yollaması ile aynı yasanın 680 inci madde uyarınca bir çekin kısmen doldurulmuş veya sadece imzalanmış olması hâlinde tedavüle çıkarılması mümkün ve geçerli olup böyle bir çek için zayii nedeniyle çek iptali davasını açılabilecektir. Somut olayda, zayi nedeniyle iptali talep edilen çekin dava dışı keşideci tarafından davacıya gönderilmek üzere verildiği kargoda henüz davacıya ulaşmadan kaybolduğu anlaşılmaktar....
Çek iptali davası açma hakkı çeki kaybeden hamile ait olup, çek hamili çek iptal davasını olumlu şekilde sonuçlandırdıktan sonra çek bedelini çekin keşidecisinden talep edebileceğinden, somut olayda davacı banka, çekin muhatabı olduğundan çeki iptal ettirmesi halinde çek bedelini çekin keşideciden talep etme imkanı bulunmamaktadır. Bu itibarla davacının işbu davayı açmakta hukuki yararı bulunmadığı (Yüksek Yargıtay HGK 18.03.2015 Tarih ve 2013/11-1884 Esas ve 2015/1059 Karar) anlaşıldığından davanın reddine dair aşağıdaki şekilde hükmün tesisine karar vermek gerekmiştir....
Kıymetli evrakta hakkın çeke bağlı olması nedeniyle, çekin zayi edildiği durumlarda, çeke bağlı hakkın çeksiz de ileri sürülebilmesi için TTK'nın 651. ve 652.maddelerinde hamile iptal davası açma hakkı getirilmiştir. İptal kararı alan hamil hakkını çek olmadan ileri sürebilecek ya da borçludan yeni bir senet tanzim edilmesini isteyebilecektir. Bu davayı açma hakkı hamile aittir. Çek keşidecisinin veya temsilcisinin TTK'nın 757 ve 818/s.maddesi gereğince iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Dava dilekçesi ekinde dosyaya sunulan çekin incelenmesinde; çekin ... Bankası AŞ Dolapdere / İstanbul şubesine ait, ... seri numaralı, İstanbul, 13/01/2023 keşide yer ve tarihli, 54.796,12 TL bedelli olduğu, çekin lehtarının dava dışı ... Endüstri Ürünleri ... Tic. AŞ, keşidecisinin ise davacı ... San. ve Tic. Ltd. Şti. olduğu anlaşılmıştır....
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI: Mahkemece; çek iptali davası açma hakkı hamile tanınmış olup keşidecinin dava açma hakkının bulunmadığı, boş çek yaprağının TTK'da hüküm altına alınan ve kıymetli bir evrak olan çekin zorunlu unsurlarını taşımadığı, bir senedin çek niteliğinde olabilmesi için anılan Kanun'da düzenlenen zorunlu unsurları bulundurması gerektiği, boş olan, bedeli yazılı olmayan, keşideci imzası bulunmayan bu sebeple de çek hukuki statüsünde bulunmayan çek yaprağının kıymetli evrak niteliğinde olmadığı gerekçesiyle; şartları oluşmayan zayi sebebine dayalı kıymetli evrak (çek) iptali davasının reddine karar verilmiştir....
Hamil TTK'nın 651. maddesi uyarınca hamil çekin zayi edilmesi halinde iptal davası açabilecek. TTK.'nın 652 maddesine göre iptal karar ile hamil hakkını çek olmadan ileri sürebilecek ya da borçludan yeni bir senet tanzim edilmesini isteyebilecektir. Çek iptali davası sonucunda verilen karar borçluya ibraz ile borçludan çek bedelinin tahsili imkanını sağlamaktır. Bu davayı açma hakkı hamile aittir. Çek keşidecisinin TTK'nın 757. ve 818/s.maddesi gereğince iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. TTK'nun 818. maddesi yollaması ile aynı yasanın 680 inci madde uyarınca bir çekin kısmen doldurulmuş veya sadece imzalanmış olması hâlinde tedavüle çıkarılması mümkün ve geçerli olup böyle bir çek için zayii nedeniyle çek iptali davasın açılabilecektir. Somut olayda iptali talep edilen çek dava dışı keşideci tarafından davacıya gönderilmek üzere verildiği kargoda henüz davacıya ulaşmadan kaybolduğu anlaşılmaktar....
Hamil TTK'nın 651. maddesi uyarınca hamil çekin zayi edilmesi halinde iptal davası açabilecek. TTK.'nın 652 maddesine göre iptal karar ile hamil hakkını çek olmadan ileri sürebilecek ya da borçludan yeni bir senet tanzim edilmesini isteyebilecektir. Çek iptali davası sonucunda verilen karar borçluya ibraz ile borçludan çek bedelinin tahsili imkanını sağlamaktır. Bu davayı açma hakkı hamile aittir. Çek keşidecisinin TTK'nın 757. ve 818/s.maddesi gereğince iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. TTK'nun 818. maddesi yollaması ile aynı yasanın 680 inci madde uyarınca bir çekin kısmen doldurulmuş veya sadece imzalanmış olması hâlinde tedavüle çıkarılması mümkün ve geçerli olup böyle bir çek için zayii nedeniyle çek iptali davasın açılabilecektir. Somut olayda iptali talep edilen çek dava dışı keşideci tarafından davacıya gönderilmek üzere verildiği kargoda henüz davacıya ulaşmadan kaybolduğu anlaşılmaktar....
Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 2017/276 Esas sayılı iptal kararı, davalılardan T6 tarafından müvekkiline sunularak ödemenin yapılmasının talep edildiğini, ilgili yasal düzenleme ve kesinleşmiş mahkeme kararının varlığı karşısında, müvekkili davacı şirketin, davalılardan T6'e iptal kararında bahsi geçen çekler için ödeme yaptığını, dava konusu-takip konusu iptal edilen çekin hırsızlık sonucu çalınıp, mahkemece çekin iptaline karar verildikten sonra yerine, yine keşidecisi T1 olan ve iş bu çek bedeli ile aynı değere sahip DENİZBANK Avcılar Şubesi'nin 25.000 TL bedelli, 31.03.2018 keşide tarihli, P1- 1183948 seri numaralı çek davalılardan T6'e teslim edildiğini, bu çek muhatap bankaya süresinde ibraz edilince ödendiğini, bu nedenle dava konusu çek nedeniyle borçlu olmadığının tespitine, davalının %20 oranında kötü niyet tazminatına mahkum edilmesini talep ve dava etmiştir....
İstekçinin, talep dilekçesinde boş ve imzasız olan çek yaprağının kendi hesabına ait olduğunu ve çekin boş iken zayii olduğunu açıklamıştır. Rızası olmaksızın elinden kıymetli evrakı çıkan kimse borçlunun ödemeden men edilmesini mahkemeden talep edebilir. Önleyici tedbir niteliğinde olan ödeme yasağı kararı iptal davasının ilk aşamasını teşkil eder. Ancak iptal davası ve ödemeden men kararı verilmesi kıymetli evrak niteliğinde bulunan belgeler için mümkündür. Oysa, istekçi çekini boş iken zayii etmiş olup, evrak henüz kıymetli evrak vasfını kazanmamıştır. Boş çek yaprağının çek vasfı taşımadığı anlaşılmaktadır....
