Bankası Bursa Duaçınarı Şubesi adına kayıtlı hesabın çek karnesinden .... numaralı boş çek yaprağını 2006 yılında kaybolduğunu, ticareti bıraktıktan sonra boş çek yaprağının kaybolduğunu 26/11/2021 tarihinde elinde kalan diğer boş çek yapraklarını iade işlemleri sırasında tespit ettiğini, 2006 yılından bu yana bahse konu çek ile alakalı başka kişilerce herhangi bir işlem yapılmadığını, çekin ilgili bankaya ibra edilmemesi sebebi ile bazı aksaklıklar yaşadığını, zayi olan çekin kötü niyetli kişilerce kullanılması durumunda mağduriyetinin ortaya çıkacağını ve başkaca banka işlemlerinin aksadığını, söz konusu çek yaprağının, ileride oluşabilecek mağduriyetin önlenebilmesi için boş çek yaprağının iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir. GEREKÇE; İptal hükümleri TTK'nun 757. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Boş çek yaprağı borçlandırıcı işlemede konu edilemez. Bu durumda, davacının, davanın açılmasında hukuki yararı bulunmadığı açıktır....
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI: Mahkemece, keşidecinin doğrudan doğruya mahkemeye çek iptali davası açma hakkı bulunmadığını, zayi nedeniyle iptal davası ancak hamil tarafından açılabileceğini, öte yandan iptal davasının konusunu, kıymetli evrak niteliğindeki çekler oluşturabilir. İptali istenen çekin davacının beyanına göre sadece bankası ve seri numarası bilindiğini, bu hali ile de bununla ilgili olarak zayi nedeniyle iptal davasının açılmasının mümkün olmadığı anlaşıldığından davanın reddine karar verilmiştir. İSTİNAF SEBEPLERİ:İstinaf yoluna başvuran davacı vekili; şirketin çekin kaybolduğu dönem ortaklarından ...'...
Dosyanın incelenmesinde; çek yaprağının boş olması sebebi ile çek vasfını taşımadığı, davacının kıymetli evrak vasfını kazanmamış boş çek yaprağı yönünden TTK 651 maddesi uyarınca hak sahipliği/hamil sıfatını taşımadığı, buna bağlı olarak iptal davası açma hakkına sahip olmadığı, öte yandan dava dilekçesi ekindeki çek görüntüsü incelendiğinde davacının söz konusu çekin keşidecisi olduğu, TTK. 757–764. maddeleri gereğince çekin iptalini talep etme hakkının ise sadece hamile ait bulunduğu, davacı keşidecinin iptal davası bakımından aktif husumet ehliyetinin olmadığı anlaşıldığından davanın dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır....
İbraz edeni belli olan bir çek için artık zayi nedeniyle iptal davası açılamayacağı gibi, eldeki davanın sürdürülmesi veya istirdat davalarının sonucunun beklenmesi imkanı bulunmamaktadır. Belirtilen nedenlerle, ibraz edilen çeklerin istirdadı için süre verildiği ve davacı yanca bir çek için istirdat davası açıldığı, ancak istirdat davası dilekçesi içeriğinde her iki çekten söz edildiği, ibraz edilip istirdat davası açılması için süre verilen çek için istirdat davası açılmaması halinde bu çek yönünden zayi nedeniyle iptal davasının reddine karar verilmesi gerektiği, ancak istirdat davasının içeriği dikkate alındığında, davanın tek çek için açılmış olması halinde dahi istinafa konu karanın sonucu itibariyle doğru olduğu anlaşılmakla, davacı vekilinin yerinde görülmeyen tüm istinaf başvuru nedenlerinin reddi gerekmiştir....
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; Dava dilekçesini ve yargılama aşamalarındaki beyanlarını tekrarla müvekkilinin keşidecisi olduğu çek zayi kararına istinaden yapmış olduğu iyi niyetli ödeme neticesinde borcundan kurtulduğunu, emsal mahiyette yargı kararları bulunduğunu, iptal kararı ile senedin hak sahibini teşhis fonksiyonunun ortadan kalktığını, iptal kararı ile iptal kararını elde eden kişinin senette mündemiç bulunan ve iptal ile artık senetten ayrılan hakkın sahibi olduğuna ilişkin bir karine yarattığını, buna dayanarak iptal kararı ile Fon Boya Tekstil San. ve Tic....
San ve Tic.AŞ yetkilisi ... imzalı "Ödeme Belgesi ve İbraname" ile keşideci ...dan çek bedelini aldığı yönündeki belgenin artık senetten ayrılan hakkın sahibi olduğuna tek başına karine teşkil etmeyeceği kanaatine varılarak ..." gerekçesi ile davanın reddine karar vermiştir. Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; Dava dilekçesini ve yargılama aşamalarındaki beyanlarını tekrarla müvekkilinin keşidecisi olduğu çek zayi kararına istinaden yapmış olduğu iyi niyetli ödeme neticesinde borcundan kurtulduğunu, emsal mahiyette yargı kararları bulunduğunu, iptal kararı ile senedin hak sahibini teşhis fonksiyonunun ortadan kalktığını, iptal kararı ile iptal kararını elde eden kişinin senette mündemiç bulunan ve iptal ile artık senetten ayrılan hakkın sahibi olduğuna ilişkin bir karine yarattığını, buna dayanarak iptal kararı ile ... San. ve Tic....
Zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı, TTK'nin 651.maddesi uyarınca, çeke bağlı alacağı olan hamile aittir. TTK.669-677.maddelerinde yer alan yasal düzenlemeye, yerleşik uygulamaya göre çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Dava dilekçesinin incelenmesinden, zayi edilen çeklerle ilgili çek hesabının davacıya ait olduğu anlaşılmıştır. TTK nun 757-765 maddelerinde yer alan hükümler uyarınca çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK 651/2. maddesi uyarınca çek hamiline aittir....
Aynı kanunun 652. maddesine göre de; kıymetli evrakı zayi eden kimse, iptal kararı alarak hakkını senetsiz olarak da ileri sürebilir veya yeni bir senet düzenlenmesini isteyebilir. Keşidecinin senet üzerinde ileri sürebileceği bir hakkı mevcut değildir. Kaldı ki, çek iptali davası hasımsız olup, dava sonunda verilecek iptal kararı çek hamili 3. kişileri bağlamaz. Çekin iptal kararından sonra takibe konu olması halinde de, keşidecinin yine menfi tespit davası açarak bu çekten dolayı borçlu olmadığını ispat etmesi gerekir. Açıklanan nedenlerle, keşideci olan davacının iş bu iptal davasını açmakta hukuki yararının bulunmadığı düşünce ve yargısına varılmış ve HMK'nun 114/h ve 115/1-2 maddelerindeki düzenlemeler dikkate alınmak suretiyle davanın aktif husumet yokluğuna dair dava şartı noksanlığı nedeniyle usulden reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki hüküm kurulmuştur....
Şubesi Çek Numarası: ... Keşide Tarihi: 21/11/2023 Bedeli: 283.330,00-TL'lik çekler olduğu, çeklerin müvekkilinin iradesi dışında elinden çıkmış olup çekin kötüniyetli 3. kişilerin eline geçmesi halinde hak kayıpları olabileceğini belirtmiş , zayi olan dava konusu çekler hakkında iptal kararı verilmesini talep etmiştir. Davacı vekili Mahkememize sunduğu 29/09/2029 tarihli dilekçesinde; çek iptal davasına konu çeklerin keşidecisinin müvekkili ... Mühendislik İnş. San. Tic. ve Ltd. Şti. olduğunu bildirmiştir. Her ne kadar davacı tarafça ... Bankası A.Ş. ... Şubesinin 30/09/2023 keşide tarihli, 356.376,00 TL tutarlı .. çek numaralı, ... Bankası A.Ş. ... Şubesinin 21/09/2023 keşide tarihli, 283.330,00 TL tutarlı ... çek numaralı, ... Bankası A.Ş. ... Şubesinin 30/10/2023 keşide tarihli, 347.164,00 TL tutarlı ... çek numaralı, ... Bankası A.Ş. ... Şubesinin 05/11/2023 keşide tarihli, 283.330,00 TL tutarlı ... çek numaralı, ... Bankası A.Ş. ......
Zayi nedeniyle iptal davalarının amacı, keşidecinin birden fazla ödeme yapmasını önlemek ve kaybedilen kambiyo senedi yerine verilecek iptal kararını keşideciye veya muhataba ibraz etmektir. Keşidecinin kendisine ibraz edilmek üzere iptal kararı istemesi mümkün değildir. Çekin boş olması durumunda zayi nedeniyle iptal davası açılamayacağı gibi çekin unsurlarını taşıdığı kabul edilse bile keşideci tarafından zayi nedeniyle iptal davası dahi açılamayacaktır. Yargıtay 11....
