Toplu iş sözleşmesi yetkisi, toplu iş sözleşmesi ehliyetine sahip kuruluş veya kişinin belli bir toplu iş sözleşmesi yapabilmesi için Kanunun aradığı niteliğe sahip olmasını gösterir. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun “Yetki” başlıklı 41. maddesinin birinci fıkrasına göre “Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu iş sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir.” 6356 sayılı Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” başlıklı 42. maddesine göre ise “Toplu iş sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir....
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti: Bölge Adliye Mahkemesince, istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararı kaldırılarak yetki tespitinin iptaline karar verilmiştir. Temyiz: Bölge Adliye Mahkemesinin kararına karşı davalılar temyiz kanun yoluna başvurmuştur. Gerekçe: Toplu iş sözleşmesi yetkisi, toplu iş sözleşmesi ehliyetine sahip kuruluş veya kişinin belli bir toplu iş sözleşmesi yapabilmesi için Kanunun aradığı niteliğe sahip olmasını gösterir....
Nitekim uygulamada da, alt işveren tarafından toplu iş sözleşmesi bağıtlansa dahi, hizmet alım sözleşmeleri ve kamu ihale mevzuatı sebebiyle, idarece fiyat farkının temini söz konusu olamadığından, işçilerin toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan haklarının akim kaldığı müşahade edilmektedir. Bu itibarla, belirtilen aksaklıkların giderilmesi amacıyla, kamu işveren sendikasının, üyelik ilişkisi bulunmayan alt işvereni temsilen toplu iş sözleşmesi yapma ehliyetine sahip olması 6356 sayılı Kanun ile öngörülen sisteme getirilen önemli bir istisnadır (..., ...: “Alt İşveren ile Toplu İş Sözleşmesi Yapılması ve 6552 sayılı Kanunla Getirilen Üçlü Toplu İş İlişkisi Sistemi”, İş ve Hayat, Yıl 2 Sayı 3, s.126)....
Davalı T3 vekili cevap dilekçesinde özetle; Kurum kayıtlarının incelenmesinde TES-İş Sendikası' nın 21/01/2020 tarihinde iş yerinde yetki tespiti almak için Bakanlıklarına başvuruda bulunulduğunu, 28/01/2020 tarihinde bakanlıklarınca yapılan inceleme sonucunda TES-İş Sendikasının toplu iş sözleşmesi yapma yeterliliğine sahip olduğu tespit edildiğinden "Yetki Tespiti' nin kabulü ile 20/02/2020 tarihinde yetki belgesi düzenlenerek yetki tespit yazısının taraflara tebliğ edildiğini, 25/02/2020 tarihinde TES-İş Sendikası tarafından toplu iş sözleşmesi yapmak üzere işverene çağrı yapılarak 04/03/2020 tarihinde noter aracılığıyla tebliğ edildiğini, TES-İş sendikası tarafından toplu iş sözleşmesi yapmak üzere işverene çağrı yapıldığını ancak işverenin görüşmelere gelmediğini belirterek toplantı yer, gün ve saatinin görevli makamca tespit edilmesinin istendiğini, bu dönemde 7244 sayılı kanunu ile 6356 sayılı sendikalar ve toplu iş sözlemesi kanunu kapsamındaki yetki tespitlerinin verilmesi...
Ancak yedinci ila on birinci bölümlerin uygulanmasından doğan uyuşmazlıklar için, görevli makamın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.” 6356 sayılı Kanun'un 2/1-c maddesine göre görevli makam; işyeri toplu iş sözleşmesi için işyerinin, işletme toplu iş sözleşmesi için işletme merkezinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünü, aynı Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünün yetki alanına giren işyerleri için yapılacak grup toplu iş sözleşmelerinde bu işyerlerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünü, birden fazla Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünün yetki alanına giren işyerlerini kapsayacak grup toplu iş sözleşmesi için ise Bakanlıktır. Yetki tespiti ve yetki itirazı konusu 6356 sayılı Kanun'un, “Toplu İş Sözleşmesinin Yapılması” başlıklı sekizinci bölümünde düzenlenmiştir....
Kuruma yazı yazılarak bu belgenin istenilmesini talep ettiklerini, buna göre; müvekkil işverene bildirim yapılmadan verilen yetki belgesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu, buna ilişkin Çalışma Genel Müdürlüğüne de itirazın süresi içinde taraflarınca yapıldığını, yine, yetki belgesi verilebilmesi için; '' kurulu bulunduğu iş kolunda çalışan işçilerin en az ''yüzde birinin'' üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu iş sözleşmesinin kapsamına girecek iş yerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması halinde bu iş yeri veya işletme için toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir.'' maddesine göre; müvekkil işverene ait iş yerinde bu şartların bulunup bulunmadığı hususlarının araştırılmasını yapılmadan eksik inceleme sonucu 6356 sayılı Yasa'nın 44. maddesi gereğince T5 iş yeri toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkili olduğunun tespitinin mümkün olmadığını, bu şekli ile kanunun toplu iş sözleşmesi süreçlerinin en başından düzgün...
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti : Bölge Adliye Mahkemesince somut uyuşmazlıkta, davacı alt işverenin hizmet alım sözleşmesi ile faaliyet gösterdiği her bir işyerinin, ayrı ayrı işyeri toplu iş sözleşmesi konusu olması gerektiği gerekçesiyle istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yetki tespitinin iptaline karar verilmiştir. Temyiz: Bölge Adliye Mahkemesinin kararına karşı, davalılar temyiz kanun yoluna başvurmuştur. Gerekçe: Toplu iş sözleşmesi kavramı Anayasanın 53. maddesinde düzenlenmiştir....
Aynı Yasanın “Görevli ve Yetkili Mahkeme” başlıklı 79. maddesi ise, “Bu Kanunun uygulanmasından doğan uyuşmazlıklar iş davalarına bakmakla görevli ve yetkili mahkemelerde görülür. Ancak yedinci ila on birinci bölümlerin uygulanmasından doğan uyuşmazlıklar için, görevli makamın bulunduğu yer mahkemesinin yetkili olduğu belirtilmiştir. 6356 sayılı Kanun'un 2.maddesinde de “c) Görevli makam: İşyeri toplu iş sözleşmesi için işyerinin, işletme toplu iş sözleşmesi için işletme merkezinin bağlı bulunduğu ......... ve İş Kurumu İl Müdürlüğünü, aynı ......... ve İş Kurumu İl Müdürlüğünün yetki alanına giren işyerleri için yapılacak grup toplu iş sözleşmelerinde bu işyerlerinin bağlı bulunduğu ......... ve İş Kurumu İl Müdürlüğünü, birden fazla ......... ve İş Kurumu İl Müdürlüğünün yetki alanına giren işyerlerini kapsayacak grup toplu iş sözleşmesi için ise ......... Bakanlığı olduğu belirtilmiştir....
, müvekkili T4-Sen Sendikasının, yetki tespit başvuru tarihi olan 26/05/2017 itibari ile tespite konu işyerlerinde, toplu iş sözleşmesi yapmak üzere “üye çoğunluğu bulunmadığı”, işletme düzeyinde yetki tespiti yapılması gerektiği, müvekkili T4-Sen Sendikası’nın işkolu barajını geçemediğinden" bahisle yetki tespitinin iptalini talep etmesinin 6356 Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'na, 6552 Sayılı Kanuna ve Yargıtay'ın yerleşik içtihatlarına aykırı olduğunu, T6 Çalışma Genel Müdürlüğünün dava konusu 15/06/2017 tarih ve 20996690- 103.02- E.52694 E. sayılı olumlu tespit yazısına itiraz dilekçesi, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 43....
C) Yerel Mahkeme Kararının Özeti: Mahkemece, toplanan kanıtlara ve bilirkişi raporuna dayanılarak davanın kısmen kabul kısmen reddi ile davacının “T.C..... Bakanlığının 25/01/2013 tarih ile 68656013/103.02/2068 sayılı .......... Rektörlüğü ve bağlı işyerlerinde işletme düzeyinde toplu iş sözleşmesi yapılabilmesine dair davacı ... hakkındaki olumsuz yetki tespitinin” iptali talebinin reddi ile “......Bakanlığının ...... tarih ile .................sayılı........ Üniversitesi Rektörlüğü ve bağlı işyerlerinde toplu iş sözleşmesi yapılabilmesine dair davalı ... hakkındaki olumlu yetki tespitinin” iptali talebinin kabulüne karar verilmiştir. D) Temyiz: Kararı davalı Üniversite, davalı Bakanlık ve davalı ... vekili temyiz etmiştir....
