Ülkemizde arazi düzenlemesinin sağlıklı bir yapıya kavuşmamış olması ve her taşınmazın yol ihtiyacına cevap verilmemesi geçit davalarının nedenidir. Geçit hakkı verilmesiyle genel yola bağlantısı olmayan veya yolu bulunsa bile bu yol ile ihtiyacı karşılanamayan taşınmazın genel yolla kesintisiz bağlantası sağlanır. Uygulama ve doktrinde genellikle bunlardan ilkine mutlak geçit ihtiyaç veya geçit yoksunluğu, ikincisine de nisbi geçit ihtiyacı ya da geçit yetersizliği denilmektedir. Geçit hakkı verilmesine ilişkin davalarda bu hak taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından leh ve aleyhine geçit istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına geçit istenen taşınmaz müşterek mülkiyete konu ise dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir. Geçit ihtiyacı olan kişi davasını öncelikle taşınmazların mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun taşınmaz malikine karşı ve daha sonra bundan en az zarar görecek olana yöneltmelidir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi Davacılar vekili tarafından, davalılar aleyhine 09.03.2007 gününde verilen dilekçe ile geçit hakkı veya tapu iptali ile yol olarak tescilini istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; geçit hakkı isteminin kabulüne dair verilen 25.12.2009 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı ... vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü: _K A R A R_ Davacılar, 321, 322 ve 334 parsel sayılı taşınmazlarına ulaşmak için kadimden beri kullandıkları yolun, kadastro çalışması sırasında 323 parsel sayılı taşınmaza katıldığını ileri sürerek, davalıya ait tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verilmesini veya davalı taşınmazından geçit hakkı kurulmasını istemişlerdir....
Davacı vekili 10/07/2020 tarihli talep dilekçesi ile; müvekkilinin şu an ağaçlarının bakımsız ve atıl kalmış olduğunu, müvekkilinin bir yolu olmadığından arazisine gidemediğini, bu sebeple sayın mahkemece alınacak ara kararla keşif kararı verilmesini ve müvekkiline tensiben ve tedbiren geçit hakkı verilmesini talep etmiştir. Mahkemece keşif yapılıp raporlar sunulduktan sonra 22/07/2020 tarihli 2020/97 esas sayılı ara kararı ile davacı vekilinin tedbiren geçit hakkı verilmesi talebinin reddine karar verilmiştir. Ara kararı, davacı vekili istinaf etmiş, istinaf dilekçesinde özetle; Gölbaşı (Adıyaman) 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 22/07/2020 tarih 20120/97 Esas sayılı ara kararının kaldırılmasını talep etmiştir....
Nolu güzergah olarak belirtilen A=776,69 m² büyüklüğündeki kısımda GEÇİT HAKKI TESİSİNE VE TAPUYA TESCİLİNE, yönelik karar verilmiştir....
Somut olaya gelince; dosya içerisindeki tapu kayıtlarına ve pafta örneğine göre aleyhine geçit kurulması istenen 8 ve 136 sayılı parsellerin malikleri aynı kişilerdir. Her iki taşınmaz da tapuda ... mirasçıları adına kayıtlı olup bu parsellerin bir bütün olarak kullanıldığı da anlaşıldığından tek parsel olarak değerlendirilmesi gerekir. Bu nedenle mahkemece, ekonomik kullanım bütünlüğü bozulacak şekilde 106 ada 8 sayılı parselden geçit kurulması doğru değildir. Bu itibarla mahkemece öncelikle güneydoğudaki 6 sayılı parsele bitişik 5 ve 17 sayılı parsellerin arasında kuzeydoğuya doğru uzanan boşluğun kadastrol yol olup olmadığı araştırılarak bu yerin genel yol olduğu tespit edildiği takdirde davacının geçit ihtiyacını karşılayıp karşılamayacağı hususu değerlendirilerek davacının geçit ihtiyacının karşılandığı tespit edildiği takdirde davanın reddi gerekir....
Somut olayda; davacının davalılardan ... ile 24.03.2008 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi ve satış vaadi sözleşmesi düzenlediği ve bu sözleşmeyi tapu kaydına şerh ettirdiği sırada 1357 sayılı parsel aleyhine kurulmuş bir geçit irtifakı bulunmamaktadır. 1358 sayılı parsel yararına 1357 sayılı parsel aleyhine kurulan akdi geçit irtifakı, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin tapuya şerh ettirildiği 12.05.2008 tarihinden iki gün sonra 14.05.2008 tarihinde, o tarihte her iki taşınmazın da maliki olan ... tarafından tesis edilmiştir. Davaya konu 1357 sayılı parsel üzerinde davacı şirket inşaatı yapıp tamamlamış ve ayrıca geçit güzergahı yönünde bir havuz inşa etmiştir. Davacı, geçit nedeni ile havuzun site sakinleri tarafından kullanılmasının zorlaştığını ve bu parseldeki bağımsız bölümlerin değerinin düştüğünü ileri sürmektedir....
DELİLLER, DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE: İstinaf kanun yolu başvurusuna konu edilen karar hakkında; HMK.nın 355. maddesindeki düzenleme uyarınca, istinaf dilekçesinde belirtilen nedenler ve kamu düzenine ilişkin aykırılık bulunup bulunmadığı yönü gözetilerek yapılan inceleme sonucunda, Dava, Türk Medeni Kanununun 747.maddesi gereğince geçit hakkı kurulması isteğine ilişkindir. Bu tür davalar ülkemizde arazi düzenlenmesinin sağlıklı bir yapıya kavuşmamış olması ve her taşınmazın yol ihtiyacına cevap verilmemesi nedeniyle zorunlu olarak açılmaktadır. Geçit hakkı verilmesiyle genel yola bağlantısı olmayan veya yolu bulunsa bile bu yol ile ihtiyacı karşılanamayan taşınmazın genel yolla kesintisiz bağlantısı sağlanır. Uygulama ve doktrinde genellikle bunlardan ilkine “mutlak geçit ihtiyacı” veya “geçit yoksunluğu”, ikincisine de “nispi geçit ihtiyacı” ya da “geçit yetersizliği” denilmektedir....
davalıların davacıya ait komşu taşınmazlarından geçit hakkı verilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir....
Somut olayda; dosya arasında mevcut tapu kayıtlarına göre Denizli ili Tavas ilçesi Sarıabat Mahallesi 2020 ve 2022 parsel sayılı taşınmazlar tarla niteliği ile davacı adına tapuda kayıtlı olup dava dilekçesinde aynı yerde bulunan 2021 ve 2023 parsel maliklerinin hasım olarak gösterildiği, mahallinde yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda alınan bilirkişi raporlarında ise, lehine geçit hakkı tesisi istenen taşınmazlar için alternatif geçit güzergahlarının belirlendiği, 1 nolu alternatif geçit güzergahının 2021- 2022- 2023 parsel sayılı taşınmazlar üzerinde, 2 nolu alternatif geçit güzergahının ise 2021- 2022- 2016- 2023 ve 2000 parsel numaralı taşınmazlar üzerinde, 3 nolu alternatif geçit güzergahının ise 2019- 2018- 2017- 2011 parsel sayılı taşınmazlar üzerinde bulunduğu, davacı vekili tarafından sunulan 09.06.2021 tarihli dilekçe ile acilen ve tedbiren 3 nolu güzergah üzerinden geçit hakkı tesisine karar verilmesini talep ettiği, ne var ki dosya arasında belirtilen güzergahın...
Geçit irtifakı bir taşınmaz malikine diğer bir taşınmazı doğrudan doğruya kullanma veya ondan yararlanma yetkisi veren sınırlı bir ayni haktır. Kurulan geçidin taşınmaz lehine bir irtifak ... olması nedeniyle Türk Medeni Kanununun 748. maddesince tapu siciline kaydı gerekir. Diğer yandan tapu sicilinin doğru ve güvenilir tutulması Devletin görevleri arasındadır. Ne var ki somut uyuşmazlıkta, mahkeme geçit hakkının bir süreyle ve şarta bağlı olarak kurulmasına karar vermiştir. Uygulamada ve doktirinde hakim olan görüşe göre yüklü taşınmaz malikine dilediği zaman irtifak sözleşmesini fesh edebilme yetkisi sağlayan şarta bağlı bir irtifak hakkının kurulamayacağı kabul edilmektedir. Çünkü bu şekilde bir irtifak ... tesisi irtifak hakkının hukuki niteliğine uygun düşmez. Bundan dolayı da Tapu Sicil Müdürlüğü hükmen de olsa bu şekildeki bir tescil talebini reddeder....
