"İçtihat Metni"Mahkemesi :Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki menfi tespit- istirdat davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü. - K A R A R - Davacı vekili, müvekkilinin alacağı mazot bedelinin teminatı olarak davalı şirkete 15.01.2000 tanzim ve 28.07.2000 vade tarihli, 825.000.000 TL’ lik bono verdiğini, bedeli ödenen ve karşılıksız kalan bononun iade edilmeyerek davalı bankaya ciro edilip kötü niyetle müvekkili hakkında icra takibi başlatıldığını belirterek bono nedeniyle borçlu bulunmadıklarının tespitine, ödenmek zorunda kalınan paranın istirdatına, % 40 tazminata karar verilmesini talep ve dava etmiştir....
İcra Dairesi 2018/7169 Esas sayılı dosyasında borçlu olmadığının tespitini dava ve talep etmiştir. SAVUNMA Davalıya davaya cevap vermemiştir. DELİLLER VE GEREKÇE Dava; kambiyo senedinin tahribatı iddiası ile menfi tespit davasıdır. 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu "Menfi tesbit ve istirdat davaları: Madde 72 – (Değişik: 18/2/1965-538/43 md.) Borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tesbit davası açabilir. İcra takibinden önce açılan menfi tesbit davasına bakan mahkeme, talep üzerine alacağın yüzde onbeşinden aşağı olmamak üzere gösterilecek teminat mukabilinde, icra takibinin durdurulması hakkında ihtiyati tedbir kararı verebilir. İcra takibinden sonra açılan menfi tesbit davasında ihtiyati tedbir yolu ile takibin durdurulmasına karar verilemez....
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ : Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; Mahkeme kararında dava Menfi Tespit (Ticari işletme kirası sözleşmesinden kaynaklanan) olarak belirtildiğini, tarafından da bu nedenle eldeki dava açıldığını, karşı taraf davayı UYAP'tan bizzat açmış olduğnu, dava türünü menfi tespit olarak kendisi belirlediğini, dayanak mahkeme kararında dava menfi tespit olarak belirtildiğini ve eldeki şikayet bu nedenle yapıldığını, icra takibinin konusu olan davanın istirdat davası olduğunu kabul anlamı taşımadığını, davanın açılmasına karşı tarafın sebep olduğu değerlendirilmeden hukuka ve hakkaniyete uymayacak şekilde karşı taraf lehine vekalet ücreti takdir ettiğini, davacı yapmış olduğu yargılama giderlerinin üzerinde bıraktığını ileri sürerek lehine vekalet ücreti tayin ve takdir etmemesi nedeniyle de istinaf başvurusunun kabulünü ve hukuka uygun şekilde davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir....
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ : Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; Mahkeme kararında dava Menfi Tespit (Ticari işletme kirası sözleşmesinden kaynaklanan) olarak belirtildiğini, tarafından da bu nedenle eldeki dava açıldığını, karşı taraf davayı UYAP'tan bizzat açmış olduğnu, dava türünü menfi tespit olarak kendisi belirlediğini, dayanak mahkeme kararında dava menfi tespit olarak belirtildiğini ve eldeki şikayet bu nedenle yapıldığını, icra takibinin konusu olan davanın istirdat davası olduğunu kabul anlamı taşımadığını, davanın açılmasına karşı tarafın sebep olduğu değerlendirilmeden hukuka ve hakkaniyete uymayacak şekilde karşı taraf lehine vekalet ücreti takdir ettiğini, davacı yapmış olduğu yargılama giderlerinin üzerinde bıraktığını ileri sürerek lehine vekalet ücreti tayin ve takdir etmemesi nedeniyle de istinaf başvurusunun kabulünü ve hukuka uygun şekilde davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir....
Menfi tespit davasında arabulucuya başvurunun zorunlu olup olmamasının incelenmesinde öncelikle menfi tespit davasıyla ilgili genel bir açıklama yapılmasına ve ilgili yasa düzenlemelerin irdelenmesinde yarar vardır. Gerçekte var olmayan bir borç ya da geçersiz bir hukuki ilişki nedeniyle icra takibine maruz kalması muhtemel olan veya icra takibine maruz kalan bir kimsenin (borçlunun) gerçekte borçlu bulunmadığını ispat için açacağı dava, menfi tespit olarak adlandırılmaktadır. Menfi tespit davası 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu (İİK)’nın 72. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir. Bu düzenlemeden de anlaşılacağı üzere menfi tespit davasında amaç bir hukuki ilişkinin veya bir hakkın gerçekten mevcut olmadığının tespitidir. Başka bir deyişle hukuki bir yarar bulunması koşuluyla sonuçta alacak-borç ilişkisi doğuracak bir durumun olmadığının tespiti amaçlanır....
Menfi tespit davasında arabulucuya başvurunun zorunlu olup olmamasının incelenmesinde öncelikle menfi tespit davasıyla ilgili genel bir açıklama yapılmasına ve ilgili yasa düzenlemelerin irdelenmesinde yarar vardır. Gerçekte var olmayan bir borç ya da geçersiz bir hukuki ilişki nedeniyle icra takibine maruz kalması muhtemel olan veya icra takibine maruz kalan bir kimsenin (borçlunun) gerçekte borçlu bulunmadığını ispat için açacağı dava, menfi tespit olarak adlandırılmaktadır. Menfi tespit davası 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu (İİK)’nın 72. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir. Bu düzenlemeden de anlaşılacağı üzere menfi tespit davasında amaç bir hukuki ilişkinin veya bir hakkın gerçekten mevcut olmadığının tespitidir. Başka bir deyişle hukuki bir yarar bulunması koşuluyla sonuçta alacak-borç ilişkisi doğuracak bir durumun olmadığının tespiti amaçlanır....
Bankasına verildiğini, mal teslimi yapılmadığından çekin bedelsiz olduğunu belirterek çek nedeniyle müvekkilinin borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiş, yargılama aşamasında davalı bankanın yaptığı icra takibi nedeniyle çekin ödendiğini belirterek ödenen miktarın ferileriyle birlikte istirdatını talep etmiş, Birleşen ....Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 2012/574 Esas sayılı dosyasında, aynı gerekçelerle davalı şirket tarafından kredi teminatı olarak davalı ... Bankasına verilen 03.07.2012 keşide tarihli 75.000 TL bedelli çek nedeniyle müvekkilinin borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini istemiş, yargılama sırasında çek bedelinin icra takibi nedeniyle davalı bankaya ödendiğini belirterek istirdat talebinde bulunmuş, Birleşen ...Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 2013/132 Esas sayılı dosyasında da, aynı gerekçelerle davalı şirket tarafından kredi teminatı olarak davalı ......
Menfi tespit davası borcun ödenilmesinden önce açılır. Borç ödendikten sonra menfi tespit davası açılmasında borçlunun hukuki yararı bulunmadığından menfi tespit davası borcun ödenilmesinden sonra açılamaz. Borç ödendikten sonra açılacak dava istirdât davası olup, bu davanın da İİK'nın 72/VII. maddesi uyarınca borcun ödendiği tarihten itibaren 1 yıllık hak düşürücü süre içinde açılması gerekir. Menfi tespit davasının istirdat davasına dönüşmesi ve davaya istirdat davası olarak devam edilmesi İİK'nın 72/VI. maddesinde düzenlenmiş olup, bu madde hükmüne göre borçlu, açtığı menfi tespit davasında ihtiyati tedbir kararı almamış veya verilen ihtiyati tedbir kararının herhangi bir sebeble kaldırılmış olması nedeniyle dava konusu borcu ödemek zorunda kalmış olursa menfi tespit davası yasa gereği kendiliğinden istirdat davasına dönüşür ve davaya istirdat davası olarak devam edilir. Bu durumda İİK'nın 72/VII. maddesindeki 1 yıllık hak düşürücü süre de uygulanmaz....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ Taraflar arasındaki menfi tespit-alacak davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabul,kısmen reddine yönelik olarak verilen hüküm süresi içinde davalı vekili tarafından duruşmalı olarak temyiz edilmiş ise de miktar itibarıyla duruşma isteminin reddi ile incelemenin evrak üzerinde yapılmasına karar verildikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü. - K A R A R - Davacı vekili, davalının müvekkili hakkında kambiyo senetlerine özgü icra takibi başlattığını, ancak takibe konu senetteki müvekkiline atfen atılan imzanın müvekkili eli ürünü olmadığını belirterek müvekkilinin icra takibi nedeniyle davalıya borçlu olmadığının tespitine ve 3.000,00 TL manevi tazminatın davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir....
Borçluyu menfi tespit davası açmaya zorlayan takibin haksız ve kötü niyetli olduğu anlaşılırşa, talebi üzerine, borçlunun dava sebebi ile uğradığı zararın da alacaklıdan tahsiline karar verilir. Takdir edilecek zarar, haksızlığı anlaşılan takip konusu alacağın yüzde yirmisinden aşağı olamaz. Borçlu, menfi tesbit davası zımmında tedbir kararı almamış ve borç da ödenmiş olursa, davaya istirdat davası olarak devam edilir. Takibe itiraz etmemiş veya itirazının kaldırılmış olması yüzünden borçlu olmadığı bir parayı tamamen ödemek mecburiyetinde kalan şahıs, ödediği tarihten itibaren bir sene içinde, umumi hükümler dairesinde mahkemeye başvurarak paranın geriye alınmasını istiyebilir. Menfi tesbit ve istirdat davaları, takibi yapan icra dairesinin bulunduğu yer mahkemesinde açılabileceği gibi, davalının yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilir. Davacı istirdat davasında yalnız paranın verilmesi lazımgelmediğini ispata mecburdur."...
