Şöyle ki; İİK'nun 72/1.maddesi gereği borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu olmadığının, gerçekte var olmayan bir borç nedeni ile kendisini tehdit eden veya kendisi aleyhine icra takibi yapan kişiye karşı herhangi bir borcunun olmadığının tespiti amacıyla menfi tespit davası açabilir. İİK'nun 72/2.maddesine göre; İcra takibinden önce açılan menfi tesbit davasına bakan mahkeme, talep üzerine alacağın yüzde onbeşinden aşağı olmamak üzere gösterilecek teminat mukabilinde, icra takibinin durdurulması hakkında ihtiyati tedbir kararı verebilir. İİK'nun 72/5. maddesi gereğince borçlunun açmış olduğu menfi tespit davasında ihtiyati tedbir kararı almamış, veya verilmiş olan ihtiyati tedbir kararının herhangi bir sebeple kaldırılmış olması nedeniyle dava konusu borcu alacaklıya ödemiş olursa açılmış olan menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam edilir....
Gerekçe: Kendisine karşı ilâmsız icra takibi yapılmış olan borçlu, ödeme emrine itiraz edilmemiş veya itiraz edilmiş olmakla birlikte yerinde görülmemiş olması sebebiyle icra takibi kesinleşse dahi maddi hukuk bakımından borçlu olmadığını ileri sürebilir. Bunun için, takip devam ederken alacaklıya karşı menfi tespit davası açabileceği gibi, böyle bir menfi tespit davası açmamış ve borcu cebri icra tehdidi altında ödemiş ise, ödemiş olduğu paranın kendisine verilmesi için alacaklıya karşı istirdat davası açabilir. (Kuru, B. İcra ve İflâs Hukukunda Menfi Tespit Davası ve İstirdat Davası, Ankara 2003, s. 233) 2004 sayılı İcra ve İflâs Kanunu'nun 72/1. maddesi “Borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tesbit davası açabilir.” hükmünü içermektedir....
İcra Dairesinin ... Esas sayılı dosyası, 2-Sair deliller. DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE : Gerçekte var olmayan bir borç ya da geçersiz bir hukuki ilişki nedeniyle icra takibine maruz kalması muhtemel olan veya icra takibine maruz kalan bir kimsenin (borçlunun) gerçekte borçlu bulunmadığını ispat için açacağı dava, menfi tespit olarak adlandırılmaktadır. Menfi tespit ve istirdat davalarına ilişkin hususlar 2004 sayılı İcra İflas Kanunu'nun 72. maddesinde; ''Borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tesbit davası açabilir. İcra takibinden önce açılan menfi tesbit davasına bakan mahkeme, talep üzerine alacağın yüzde onbeşinden aşağı olmamak üzere gösterilecek teminat mukabilinde, icra takibinin durdurulması hakkında ihtiyati tedbir kararı verebilir. İcra takibinden sonra açılan menfi tesbit davasında ihtiyati tedbir yolu ile takibin durdurulmasına karar verilemez....
Fakat borçlu, hükmün verildiği tarihten sonraki dönemde borcun itfa edilmiş veya zamanaşımına uğramış olduğu için borçlu olmadığı parayı ödemek zorunda kaldığı iddiasında ise İİK.nun 72.maddesi gereğince istirdat davası açarak paranın iadesini isteyebilir (İİK.md.33/4). Her ne kadar İİK.nun 33/4.maddesinde sadece istirdat davası açabileceği belirtilmiş ise de bundan menfi tespit davası da açabileceği sonucunu çıkarmak gerekir. Zira İİK.nun 41.maddesindeki genel yollama 72.maddenin tümünü de kapsar. Menfi tespit davası, bir eda davası olan istirdat davasının öncüsüdür. Bu nedenle borç ödenmediği için istirdat davasının öncüsü olan menfi tespit davası açılmasında davacının hukuki yararı vardır. Bu durumda icranın geri bırakılması yoluna hiç başvurmamış olan davacı (borçlu), ilamlı icrada, borcunu icra dairesine ödemeden önce ilam tarihinden sonraki döneme ait nafaka ile ilgili borçlu olmadığını ileri sürerek davalı (alacaklı)ya karşı menfi tespit davası açabilir....
İlgili Hukuk 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 331 inci maddesi, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun (2004 sayılı Kanun) 72 inci maddesi, 6098 sayılı Kanun'un 598 inci maddesi. 3. Değerlendirme Dava, davalı banka tarafından davacı kefil aleyhine başlatılan ilamsız icra takibi nedeniyle menfi tespit ve istirdat istemine ilişkindir. Mahkemece, yazılı gerekçeyle menfi tespit talebinin kabulüne, istirdat isteminin ise reddine karar verilmiş ise de huzurdaki dava, davaya konu borcun davadan sonraki süreçte ödenmesi sebebiyle konusuz kalmıştır. Bu hale göre Mahkemece, konusuz kalan davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi ve 6100 sayılı Kanun'un 331 inci maddesine göre davanın açıldığı tarihteki haklılık durumu belirlenerek yargılama giderlerinin paylaştırılması gerekirken yanılgılı değerlendirmeye dayalı olarak yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş bozmayı gerektirmiştir. V....
Mahkemece, İİK'nun 72. maddesi gereğince menfi tespit ve istirdat davalarının takibi yapan icra dairesinin bulunduğu yer mahkemesinde açılabileceği gibi, davalının ikametgahı mahkemesinde de açılabileceği, henüz ortada başlamış bir icra takibi bulunmadığından somut olayda genel kural olan HMK'nun 6. maddesi gereği davalı alacaklının ikametgahı mahkemesinin yetkili olduğu, davalının adresi itibariyle ...Mahkemelerinin yetkili bulunduğu gerekçeleriyle mahkemenin yetkisizliğine, karar kesinleştiğinde ve talep halinde dosyanın yetkili ... Asliye Hukuk Mahkemesi'ne gönderilmesine karar verilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Dava, çek nedeniyle borçlu olunmadığının tespiti istemine ilişkin olup, dava tarihinden önce girişilmiş bir icra takibine rastlanılmamıştır. İcra takibinden önce açılan menfi tespit davalarında yetkili mahkeme, genel yetki kurallarına göre belirlenir....
Kahramankazan Asliye Hukuk Mahkemesince davacının icra takibinden sonra davalıya borçlu olmadığının tespiti talebi ile menfi tespit davası açtığı, icra takibinin İstanbul İcra Dairelerinde yapıldığı gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir. İstanbul 8. Asliye Hukuk Mahkemesince ise dava konusu uyuşmazlıkta genel yetkili mahkeme davalının yerleşim yeri mahkemesi olup, davalının ve davacının yerleşim yerinin Kahramankazan/Ankara adresi olduğu gerekçesiyle karşı yetkisizlik kararı verilmiştir. İcra ve İflas Kanunu’nun 72/son maddesine göre menfi tespit ve istirdat davaları, takibi yapan icra dairesinin bulunduğu yer mahkemesinde açılabileceği gibi, davalının ikametgâhı mahkemesinde de açılabilir. Bu madde hükmüne göre menfi tespit ve istirdat davaları ile ilgili yetki düzenlemesi kamu düzenine ilişkin değildir. Davacı menfi tespit talebi ile Kahramankazan'da dava açmış bu suretle... mahkemelerinin yetkisini benimsemiştir....
İcra Müdürlüğünün 2014/23994 E nolu dosyası, ... 20. İcra Müdürlüğünün 2011/31560 E sayılı dosyası ve ... 25 İcra Müdürlüğünün 2012/19342 E sayılı icra dosyalarında davacının borçlu olmadığının tespitine, icra tehdidi altında yapılan ödemelerin geri iadesine karar verilmesi istenilmiştir. Mahkemece kesin hüküm nedeniyle dava şartı yokluğu sebebiyle davanını HMK’nın 114. maddesi uyarınca davanın usulden reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Dava icra tehdidi altında ödenen paranın istirdatı ve menfi tespit istemine ilişkindir. Dosya içindeki bilgi ve belgelerden, kat mülkiyetli anataşınmazda davacının kat maliki, davalının ise yönetici bulunduğu, davacıdan istenilen ortak gider alacağının ... 26. İcra Müdürlüğü 2011/11053 (yeni 2014/23994) Esas, ... 20. İcra Müdürlüğü 2011/31560 (yeni 2014/22907) ve ... 25. İcra Müdürlüğü 2012/19342 Esas sayılı icra dosyaları ile 3 ayrı icra takibi yapılmak sureti ile talep edildiği görülmektedir....
Çırakoğlu ile aralarında yapmış oldukları Protokolden kaynaklanıp müvekkilinin davacının bu borcunu 15/06/2010 ve 30/07/2010 tarihli iki adet bonolar ile ödediği, ödemesine ilişkin belgelerin de dilekçesi ekinde bulunduğu, borcun bundan kaynaklandığını beyanla açılan Menfi Tespit ve İstirdat Davası yerinde görülmediğinden reddine karar verilmesini talep ve beyan etmiştir. HUKUKİ NİTELENDİRME, DELİLLER VE GEREKÇE; Dava, Menfi ve İstirdat davası olup davacı tarafça icra dosyasına ödenen bir miktar paranın borçlu bulunmadığından bahisle davalıdan İstirdatına karar verilmesi talep edilmektedir. Bursa 9. İcra Müdürlüğünün 2015/... esas sayılı İcra dosyası, dosyamız içerisine getirtilerek inceleme konusu yapılmış, davalı alacaklı ... tarafından davacı borçlu ... Turizm İthalat İhracat Org. Paz.Taah.Tic ve San Ltd Şti' aleyhine 36.000,00-TL alacağın tahsili istemi ile başlatılmış ilamsız icra takibine ilişkin olduğu, borçlu ... Turizm İthalat İhracat Org....
Menfi tespit davasının istirdat davasına dönüşmesi anılan yasa gereği olup, davacılar vekilinin borcun icra dosyasına ödendiği yönündeki beyanına ve özellikle davacı vekilinin davaya istirdat davası olarak devam edilmesi talebine rağmen, mahkemenin davayı menfi tespit davası olarak sonuçlandırması hatalı olduğu. Davaya İcra İflas Kanunu'nun 72/6. maddesi uyarınca istirdat davası olarak devam edilmesi gerektiği ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiğini. Mahkemece Karabük İcra dosyasında davacının icra kanalı ile ödemek zorunda olduğu miktarın faizleriyle birlikte bilirkişi marifetiyle tespit edilip sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinden davacı tarafın istinaf sebebinin yerinde bulunduğu belirtilerek dosyasının mahkemesine gönderildiği anlaşılmıştır. İLK DERECE MAHKEMESİNİN 2....
