ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO : 2021/837 Esas KARAR NO : 2021/880 DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) DAVA TARİHİ : 12/10/2021 KARAR TARİHİ : 13/10/2021 GEREKÇELİ KARARIN YAZILDIĞI TARİH : 13/10/2021 Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız) davasının dosya üzerinde yapılan incelemesi sonunda, GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı mahkememize sunduğu dava dilekçesinde özetle; Müvekkilinin ....... Bankası A.Ş. ...... şubesinden ...... müşteri numaralı davacı şirkete verilmiş olan ...... ve ...... no'lu 3 adet çek, boş olarak ve müvekkil şirketçe imzalanmamış halde kaybolduğunu, söz konusu çekler için öncelikle kullanılmasının engellenmesi için ihtiyati tedbir kararı verilerek ödeme yasağı konulması ve çekin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir. İşbu dava; zayii nedeniyle kıymetli evrakların bir çeşidi olan kambiyo senedi (çek) iptali davasıdır. HMK gereğince öncelikle dava şartlarının incelenmesi gerekmektedir....
Zira zayi olmuş çek hakkında keşideci, ibraz süresi geçtikten sonra çekten cayabilir veya çekte imzası yoksa her zaman muhatap banka şubesini çekteki imzanın kendisine ait olmadığı yönünde uyarabilir veyahut hamile karşı menfi tespit davası veyahut da lehtara karşı menfi tespit ve/veya istirdat davası açabilir. Davacı çek hesabı sahibi olup, kendi çeki hakkında zayi nedeniyle iptal davası açamayacağından ve de çek boş olarak zayi olduğundan tedaüle çıkmamış çek hakkında iptal talebinde bulunulmasında hukuki yarar bulunmadığından HMK nun 115/2. maddeleri gereğince dava şartlarından olan bu hususların sonradan giderilmesi mümkün olmadığından bu konuda davacıya ek süre verilmesine gerek olmaksızın davanın davasının dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki hüküm kurulmuştur....
Zira zayi olmuş çek hakkında keşideci, ibraz süresi geçtikten sonra çekten cayabilir veya çekte imzası yoksa her zaman muhatap banka şubesini çekteki imzanın kendisine ait olmadığı yönünde uyarabilir veyahut hamile karşı menfi tespit davası veyahut da lehtara karşı menfi tespit ve/veya istirdat davası açabilir. Davacı çek hesabı sahibi olup, kendi çeki hakkında zayi nedeniyle iptal davası açamayacağından ve de çek boş olarak zayi olduğundan tedaüle çıkmamış çek hakkında iptal talebinde bulunulmasında hukuki yarar bulunmadığından HMK nun 115/2. maddeleri gereğince dava şartlarından olan bu hususların sonradan giderilmesi mümkün olmadığından bu konuda davacıya ek süre verilmesine gerek olmaksızın davanın davasının dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki hüküm kurulmuştur....
Emsal Kararlar; "Mahkemece iddia ve dosya üzerinden yapılan inceleme neticesinde, 6102 sayılı TTK'nın 818/1-s maddesinin yollaması ile çek iptali konusunda aynı Yasa'nın 757 vd. m. uygulanacağı, bu maddeler uyarınca çek iptalini isteme hakkının sadece hamile ait olduğu, böyle bir iddiaya sahip keşidecinin muhatabı çeki ödemekten men edebileceği gibi, elinden rızası hilafına çıkan çekin bedelinin kendisinden istenmesi halinde de menfi tespit davası açma hakkının bulunduğu ayrıca, henüz keşide edilmemiş çek vasfında olmayan, tamamen boş çek yaprakları tedavüle çıkmış sayılamayacağından hesap sahibi tarafından zayi nedeni ile iptal davası açılamayacağı, ele geçirilenlerce imzalanıp doldurulması durumunda ise çeke dayalı hak iddia edene karşı menfi tespit davası açılabileceği, bu nedenlerle boş çek yapraklarına dayanarak iptal isteminde bulunmakta hukuki yararın bulunmadığı gerekçesiyle, davanın HMK'nın 114/h ve 115/2 maddeleri uyarınca dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verilmiştir...
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki menfi tespit davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü. - K A R A R - Dava, icra takibine konu çek hakkında verilen iptal kararı üzerine iptal kararının davacısına ödeme yapıldığı iddiasına dayalı menfi tespit istemine ilişkindir. Davalı vekili, hasımsız açılan çek iptali davasında verilen kararın müvekkilini bağlamayacağını, müvekkilinin iyiniyetli yetkili hamil olduğunu, kambiyo senetlerinde geçerli olan imzaların istiklali prensibi gereği cirantalardan birinin imzasının sahte olmasının diğer çek borçlularını sorumluluktan kurtaramayacağını belirterek davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, dava konusu çekin ... Ltd. Şti.'...
Bankasının 13.12.2022 tarihli cevabı yazısı ilee ... no.lu çek hesabı ... ... İnşaat 'a ait olduğunu, ... no.lu çek şubelerinden ibraz edilmiş olup , tahsil edildiğini ve ibraz bilgilerini, çek görüntüleri ve hamil bilgileri ekte sundukları görülmüştür. (III) DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE İşbu dava; Menfi Tespit davasıdır. Taraflar arasındaki uyuşmazlık konularının; ;Davacının ... Bankasına ait keşidecesi ..., ... olan ... seri numaralı 18/07/2022 keşide tarihli 70.000,00 TL bedelli çek yönünden davalıların borçlu olup olmadığı, çek bedelinin davadan sonra ödenmesi sebebiyle menfi tespit davasının istirdat davasına dönüşüp dönüşmediği, çek bedelini davacıya iadesinin gerekip gerekmediği hususları olduğu anlaşılmıştır. SMMM Bilirkişi ... 16.01.2023 tarihli raporunda özetle; dava konusu çekin davacı firma ticari defterlerinde kayıtlı olduğunu, davalı firma ticari defterlerinde kayıtlı olmadığını, dava konusu çekin, davacı firma tarafından, ... İnşaat Tic.ltd.şti.'...
Emsal Kararlar; "Mahkemece iddia ve dosya üzerinden yapılan inceleme neticesinde, 6102 sayılı TTK'nın 818/1-s maddesinin yollaması ile çek iptali konusunda aynı Yasa'nın 757 vd. m. uygulanacağı, bu maddeler uyarınca çek iptalini isteme hakkının sadece hamile ait olduğu, böyle bir iddiaya sahip keşidecinin muhatabı çeki ödemekten men edebileceği gibi, elinden rızası hilafına çıkan çekin bedelinin kendisinden istenmesi halinde de menfi tespit davası açma hakkının bulunduğu ayrıca, henüz keşide edilmemiş çek vasfında olmayan, tamamen boş çek yaprakları tedavüle çıkmış sayılamayacağından hesap sahibi tarafından zayi nedeni ile iptal davası açılamayacağı, ele geçirilenlerce imzalanıp doldurulması durumunda ise çeke dayalı hak iddia edene karşı menfi tespit davası açılabileceği, bu nedenlerle boş çek yapraklarına dayanarak iptal isteminde bulunmakta hukuki yararın bulunmadığı gerekçesiyle, davanın HMK'nın 114/h ve 115/2 maddeleri uyarınca dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verilmiştir...
ele geçirilenlerce imzalanıp doldurulması sonrasında çeke dayalı hak iddia edene karşı menfi tespit davası açılabilir. Boş çek yapraklarına dayanarak iptal isteminde bulunmakta hukuki yarar bulunmamaktadır. TTK'nun 818 inci maddesi yollaması ile aynı yasanın 680. madde uyarınca bir çekin kısmen doldurulmuş veya sadece imzalanmış olması hâlinde tedaüle çıkarılması mümkün ve geçerli olup böyle bir çek için TTK'nun 757,758,759 ve devamı maddeleri uyarınca iptalini istemek hakkı sadece hamile aittir. Böyle bir iddiaya sahip keşideci yani imzasını içeren fakat kaybettiği çekin bedelinin kendisinden istenmesi hâlinde aynı kanunun 792. maddesi uyarınca borçlu olmadığının tespiti yönünde dava açmak hakkına sahiptir. Çek iptali davası ile amaçlanan hamilin belgesiz olarak borçludan çek bedeli tahsil hakkı sağlamaktır. Keşidecinin böyle bir alacağı da söz konusu değildir....
Zayi olmuş çekler hakkında keşideci, ibraz süresi geçtikten sonra çekten cayabilir veya çekte imzası yoksa her zaman muhatap banka şubesini çekteki imzanın kendisine ait olmadığı yönünde uyarabilir veyahut hamile karşı menfi tespit davası veyahut da lehtara karşı menfi tespit ve/veya istirdat davası açabilir. Dava konusu çeklerin boş çek yaprağı olduğu, davacı aynı zamanda dava konusu çeklerin hesap sahibi olup, kendi çekleri hakkında zayi nedeniyle iptal davası açamayacağından, HMK nun 114/1-d (tarafların, taraf ve dava ehliyetine sahip olmaları dava şartıdır) ve HMK nun 115/2. maddeleri gereğince dava şartlarından olan bu hususun sonradan giderilmesi mümkün olmadığından bu konuda davacıya ek süre vs. verilmesine gerek olmaksızın, ....... Bankası A.Ş. (..... Şubesi'ne ait ...... no'lu boş çek yapraklarının iptaline karar verilmesi talebine ilişkin davasının dava şartı yokluğu nedeniyle davanın usulden reddine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur....
ele geçirilenlerce imzalanıp doldurulması sonrasında çeke dayalı hak iddia edene karşı menfi tespit davası açılabilir. Boş çek yapraklarına dayanarak iptal isteminde bulunmakta hukuki yarar bulunmamaktadır. TTK'nun 818 inci maddesi yollaması ile aynı yasanın 680 inci madde uyarınca bir çekin kısmen doldurulmuş veya sadece imzalanmış olması hâlinde tedaüle çıkarılması mümkün ve geçerli olup böyle bir çek için TTK'nun 757,758,759 ve devamı maddeleri uyarınca iptalini istemek hakkı sadece hamile aittir. Böyle bir iddiaya sahip keşideci yani imzasını içeren fakat kaybettiği çekin bedelinin kendisinden istenmesi hâlinde aynı kanunun 792 inci maddesi uyarınca borçlu olmadığının tespiti yönünde dava açmak hakkına sahiptir. Çek iptali davası ile amaçlanan hamilin belgesi olarak borçludan çek bedeli tahsil hakkı sağlamaktır. Keşidecinin böyle bir alacağı da söz konusu değildir....
