Bunun mümkün olmaması hâlinde borçlu, sözleşmeden dönebilir; sürekli edimli sözleşmelerde ise kural olarak, fesih hakkını kullanır.” denilerek TBK öncesi Yargıtay uygulamasında kabul edilen uyarlama davası yasa maddesi haline getirilmiştir. ................Somut olayda; önceki malik Vedat Saygılı ile davalılardan Mutia Saygılı arasında 17/05/2007 başlangıç tarihli on yıl süreli kira sözleşmesine ilişkin, taraflar arasında bir uyuşmazlık bulunmamaktadır. Davacı yeni malik, 07/05/2013 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere değişen hal ve şartlara göre kira bedelinin uyarlanmasını istemiş ve 12/09/2013 tarihinde iş bu davayı açmıştır. Uzun süreli kira sözleşmelerinde edimler arasındaki dengenin aşırı bozulması ve sözleşmenin taraflar açısından çekilmez hale gelmesi durumunda kira parasının günün ekonomik koşullarına uyarlanması için her zaman “ uyarlama “ davası açılabilir....

Davacı, davalının kullanımında bulunan mecur için ödenen bedelin, emsal yerlerin kira bedeline göre daha düşük olduğunu belirterek, aylık kiranın 2.000 TL olarak uyarlanmasını talep etmiş, mahkemece, taraflar arasında imzalanan 01.03.2003 başlangıç tarihli, 9 yıl süreli kira sözleşmenin hususi şartlar kısmında “her yeni yıl başında kira bedelinin TEFE-TÜFE endeksine göre Belediye Encümenince belirleneceği” hükmünün yer aldığı, Sözleşmede kira artışına ilişkin özel bir madde mevcut olup, bu hükmün tarafları bağladığı, uyarlama davasında hakimin sözleşmeye müdahalesi için kira miktarının tespiti için bir kararlaştırmanın olmamasının gerekli olduğu gerekçesi ile, davanın reddine karar verilmiş ise de; Taraflar arasındaki 01.03.2003 tarihli sözleşmenin kira artışına ilişkin maddesinde; kira artışına karar verme yetkisinin Belediye Encümeninde olduğu belirtilmekle beraber, bu belirleme yetkisinin sınırsız olmayıp, “TEFE-TÜFE endeksine göre” belirleneceğinin kararlaştırılmış olduğu, yargılama...

"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki uyarlama davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın konusuz kaldığından reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı avukatınca temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği konuşulup düşünüldü. KARAR Davacı, davalıya ait taşınmazı 15.5.2003 tarihli sözleşme ile kiraladığını, kira sözleşmesinde artışa ilişkin bir düzenlemenin bulunmadığını, ancak aynı tarihli belge ile ileriki yıllara ilişkin % 20 artış yapılacağına ilişkin kira zam taahhütnamesi imzalatıldığını, 15.5.2006 tarihine kadar bu taahhütname dikkate alınmadan gerekli artışın yapıldığını ancak davalının bu dönem için taahhütname gereğince artışa göre kira bedeli talep ettiğini ileri sürerek, taahhütnamenin iptali ile kira bedelinin enflasyon oranında uyarlanmasına karar verilmesini istemiştir. Davalı, uyarlama koşullarının oluşmadığını savunarak davanın reddini dilemiştir....

Davacı vekili dava dilekçesinde, ... adresinde yer alan taşınmazın akaryakıt istasyonu olarak ... ile yapıla sözleşme ile 18/03/2011 tarihinde müvekkiline ihale edildiğini, imza tarihinden itibaren 10 yıllık süre ile geçerli olmak üzere ilk yıl için 402.000,00 TL üzerinden kira sözleşmesi imzalandığını, takip eden yıllara ilişkin kira bedellerin bir önceki yıla ait kira bedelinin ÜFE oranında artırılması suretiyle hesaplanacağını, 2014 yılı için davalı tarafından aylık 41.653 TL kira bedeli talep edildiği, aylık 41.653,00 TL olan kira bedelinin aylık 12.000,00 TL olarak uyarlanmasını istemiştir. Davalı sözleşmeye göre davacının uyarlama talep edemeyeceğini belirterek davanın reddini savunmuştur. Mahkemece davanın kısmen kabulü ile 2014 yılı için aylık kira bedelinin 13.117 TL, 2015 yılı için 13.237 TL olarak uyarlanmasına karar verilmiştir....

"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi DAVA TÜRÜ : Kira (Uyarlama istemli) Uyuşmazlık, kira tespiti istemine ilişkindir. Kira sözleşmesinden doğan bir alacak ve tahliye istemi bulunmamaktadır. Bu durumda temyiz incelemesi dairemizin görevi dışında bulunduğundan dosyanın görevli Yargıtay 3. Hukuk Dairesine gönderilmesine, 08/06/2012 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....

Davalı uyarlama şartları oluşmadığından davanın reddini istemiştir....

Mahkemece davanın kısmen kabulü ile,1.5.2003 başlangıç tarihli kira sözleşmesinin 1 yıllık kira karşılığının 10.804 TL,1 aylık kira bedelinin 900,33 TL olarak ,kira süresinin de 10 yıl olarak ve kira sözleşmesi 12.maddesinin, heryıl kira bedelinin bir önceki yıl kira bedelinin üfe oranında arttırılması ve tahliye talep edilemeyeceği şeklinde uyarlanmasına,fazla istemin reddine karar verilmiş,hüküm taraflarca temyiz edilmiştir. 2010/17858-2011/7265 1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davacının tüm, davalının sair temyiz itirazlarının reddi gerekir. 2-Taraflar arasında 1.5.2003 tarihli kira sözleşmesi ile davacıya ait taşınmaz yıllık 12 TL kira bedeli ile 49 yıllığına hizmet binası olarak davalıya kiralanmış, sözleşmenin 12.maddesinde, kira bedelinin arttırılması ve kısmen ya da tamamen tahliyesinin istenemeyeceği kararlaştırılmıştır....

A.Ş. ile aralarında düzenlenen 12/11/1972 tarihli protokol ile dava konusu hizmet binasının davalıya aylık 100 TL kira bedeli ile 49 yıllığına kiralandığını, davalının kira sözleşmesinin başlangıcı olan 1972 yılından bu yana hiç ödeme yapmadığını, bu nedenle hizmet binasının aylık kira bedelinin belirsiz hale geldiğini, protokolün akde aykırılık nedeni ile hükümsüz olduğunu belirterek 12/11/1972 tarihli protokolün akde aykırılık nedeniyle iptalini, dava tarihi itibari ile aylık kira bedelinin belirlenmesini ve dava tarihinden itibaren geriye doğru beş yıllık kira bedelinin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiş, 14.10.2016 tarihinde kira sözleşmesinin iptaline ilişkin talebinden vazgeçmiştir. Davalı ... A.Ş., Türkiye Cumhuriyeti Posta, Telgraf ve Telefon İşletmesi'nin 4000 sayılı Kanun ile Türk Telekomünikasyon AŞ ve Posta İşletmesi Genel Müdürlüğü şeklinde yeniden yapılandırıldığını, ......

Mahkemece, bilirkişi raporuna dayanılarak davanın kısmen kabulüne, kira sözleşmesinin 1.5.2006 tarihinden itibaren 29 283,64 USD + KDV olarak kabulüne, fazla talebin reddine karar verilmiş, hüküm taraflarca temyiz edilmiştir. Dava konusu taşınmazın, davalı tarafından 1.5.2000 tarihinde 10 yıl süreli kira sözleşmesi ile kiralandığı ,aylık kiranın 25 000 USD + KDV olduğu, bilahare 1.5.2003 tarihinde yapılan ek protokol ile 22 500 USD + KDV ye indirildiği konusunda taraflar arasında uyuşmazlık bulunmamaktadır. Davacı son yıllarda dolarda meydana gelen değer kaybını ileri sürerek eldeki davayı açmış, mahkemece dolar ve TEFE deki artışlar gözetilerek hazırlanan bilirkişi raporuna itibar edilerek hüküm kurulmuştur. Oysa uyarlama talebinde bulunulabilmesi için karşılıklı edimler arasındaki dengenin, öngörülemeyecek biçimde şartların olağanüstü değişmesiyle sonradan taraflardan biri aleyhine katlanılamayacak derecede bozulması gerekmektedir....

Sonuçta verilecek her türlü karar, az yukarıda açıklanan esaslara aykırı olmamalı, dayanaklarını içerir şekilde gerekçeli ve Yargıtay denetimine uygun olmalıdır.Dava konusu olayda mahkemece kira bedelinin uyarlanmasına karar verilmişse de, uyarlama davalarında dikkate alınması gereken, az yukarda açıklanan kural ve yöntemlerin gözetilmediği, hükme esas alınan bilirkişi raporunda tarafların gösterdiği emsaller ile taşınmazın bütün özellikleri de dikkate alınarak genel ifadeyle sonuca ulaşıldığı anlaşılmaktadır. Eksik incelemeyle ve kira tespitine ilişkin esas ve usullere göre 2012/2412-7297 uyarlamaya karar verilemez....