"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi DAVA TÜRÜ : Uyarlama istemli Uyuşmazlık, kiracı tarafından açılan kira bedelinin tesbiti istemine ilişkindir. Hüküm Asliye Hukuk Mahkemesinden verilmiştir. Mahkemece uyarlama olarak nitelendirilmiştir. Bu durumda temyiz incelemesi dairemizin görevi dışında bulunduğundan dosyanın görevli Yargıtay 13. Hukuk Dairesine gönderilmesine, 20.02.2012 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....

arasında akdedilen kira sözleşmesine mahkemece müdahale edilerek 2012-2013 yıllarında kira ödemesinden muaf tutulmasını, olmadığı takdirde aynı yıla ait kira bedelinin hakkaniyete uygun tenkisini, bu talepleri de kabul görmediği takdirde çalışılmayan dönemin kira süresine eklenmek suretiyle kira sözleşmesinin iki yıl süre ile uzatılmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Davalı; sel olayından önce sözleşmeyi feshettiklerini, davacının kira borcunu ödemediğini, davacının baska isim altında davaya konu tesisi işletip gelir elde ettiğini savunarak, davanın reddini dilemiştir....

(uyarlama) boşluğu doldurulmalıdır....

rağmen bir an için aksi düşünülse dahi davacının Nezaket Güneş'in kullanımına zımmen muvafakat ettiğini, kiralayan davacının 2011 yılında sözleşmenin feshi ile tazminat talep hakkı var iken, hatta 2019 yılında 10 yıllık sözleşmenin sona ermiş olmasına rağmen sözleşmeyi fesh etme hakkı var iken, 12 yıldır ilişkinin devam ettiği gözetildiğinde davacının tahliye hakkının olmadığının ortaya çıktığını, davacının amacının tahliye olmadığını, davacının alt kira ilişkisinin ispat yükümünün bulunduğunu, ticari işletmenin Nezaket Güneş adına olması nedeniyle verilen kararın sonuçsuz kalacağını, davacının uyarlama talebi hakkında mahkemece herhangi bir karar verilmemesinin hatalı olduğunu, uyarlama davalarının uzun süreli kira sözleşmeleri için uygulanabileceği ve birer yıl süreler ile yenilenen veya 1 yıldan kısa süreli kira sözleşmelerinde uyarlama davası açılamayacağını, uyarlama davasının şartlarının işbu davada bulunmadığını, kanun hükmüne göre uyarlama talep etme hakkının borçluya tanındığını...

Uyarlama davalarında amaç taraflar arasındaki sözleşmenin ayakta tutulması ile gerçekleşen olağanüstü durumlar karşısında başlangıçta var olan edimler arasındaki adaletin yeniden tesis edilmesidir. Uyarlama talepli olarak açılan davalarda ihtiyati tedbir kararı verilmediğinde, dava sonuna kadar kira sözleşmesinin ayakta tutulması bazı hallerde mümkün olmayabilir. Uyarlama davasından beklenen, sözleşmenin gerçekleşen olağanüstü duruma rağmen koşulların değiştirilmesi ile ayakta tutulmasıdır. Açılan davada esas hakkındaki hükme kadar taraflar açısından davanın uzamasından kaynaklanan sakıncaları gidermek ve geçici hukuki koruma sağlamak, böylelikle davacının açmış olduğu davayı kazanması halinde dava konusu olan şeye kavuşmasını daha dava sırasında güvence altına almak mağduriyetin önüne geçmek amacıyla tedbir kararı verilebilir....

Davacı yeni malik kira süresi dolmadan kira bedelinin uyarlanması talebinde bulunmuş olup, mahkemece kira bedeli tespiti yoluna gidilmesi doğru değildir. Mahkemece yapılacak iş davacı yeni malikin kira bedelinin uyarlanmasına ilişkin talebini yukarıda ayrıntılı şekilde yazılan uyarlama davası şartları yönünden incelemektir. Mahkemece, uyarlama davası şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediği üzerinde durularak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde davayı yanlış nitelendirerek hatalı karar verilmesi doğru değildir. Hüküm bu nedenle bozulmalıdır. SONUÇ:Yukarıda açıklanan nedenlerle davalının temyiz itirazlarının kabulü ile 6100 sayılı HMK.ya 6217 Sayılı Kanunla eklenen geçici 3.madde hükmü gözetilerek HUMK.nın 428.maddesi uyarınca hükmün BOZULMASINA, istek halinde peşin alınan temyiz harcının temyiz edene iadesine, 19/01/2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....

üzerinde yer alan santral odasına ilişkin olarak yapılan 03.02.1994 başlangıç tarihli kira sözleşmesinin değişen şartlar nedeniyle yeni kira döneminde (03.02.2019) kira bedelinin yıllık 4.616,00 TL olarak uyarlanmasına, bundan sonraki kira dönemleri için yıllık kira artış oranının mahkemece uyarlanacak kira bedeline yurt içi üretici fiyatları endeksi (Yİ-ÜFE) oranın uyarlanarak devamına,gecikme fazinin 6183 sayılı amme alacaklarının tahsili usulü hakkında kanun gereğince yıllık %16,80 oranında gecikme zammı uygulanmasına ilişkin şartın eklenerek uyarlanmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir....

kira parasına etki eden tüm nitelikleri karşılaştırılmalı, emsal kira bedellerinin niçin uygun emsal olup olmadığı somut gerekçelerle açıklanmalı, dava konusu taşınmazın yeniden kiraya verilmesi halinde getirebileceği kira parası belirlenmeli, hakimce bu kira parası dikkate alınmak suretiyle hak ve nesafete; özellikle tarafların kira sözleşmesinden bekledikleri amaçlarına uygun makul bir kira parasına hükmedilmelidir.Mahkemece, yanılgılı nitelendirme ile uyarlama şartları oluşmadığından bahisle kira tespiti isteminin reddine karar verilmesi Yerleşik Yargıtay uygulamalarına aykırı olup bozma nedenidir. Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK.nun 428. maddesi gereğince BOZULMASINA ve peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 26.11.2012 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....

Mahkemece; davacının dava dilekçesindeki talebinin uyarlamadan ziyade kira tespiti mahiyetinde olmasına rağmen uyarlama davası olarak açıldığı, kira sözleşmesinin kısa süreli olması nedeniyle uyarlama davası açılmayacağı gerekçesiyle davanın reddine, davacı idarenin kurşunsuz benzine göre kira parasının tespiti için görevli sulh hukuk mahkemesinde dava açmakta muhteliyetine karar verilmiş; hüküm davacı idare tarafından temyiz edilmiştir. Taraflar arasında düzenlenen 20.4.2000-31.12.2000 tarihleri arasında geçerli olan sözleşme de aylık kiranın 2000 yılı için 2187 litre normal benzin tutarı olarak karalaştırıldığı ve hususi şartlar bölümünde de 2000 yılından 2007/2682-7886 sonraki müteakip yıllar için %5 normal benzin artışı yapılacağının hükme bağlandığı anlaşılmaktadır. davacı, kira sözleşmesinde kararlaştırılan normal benzinin üretimden kalkması ve kullanılmaması nedeniyle kira bedeline ilişkin bu hükmün uygulanma kabiliyetinin bulunmadığı iddiasıyla eldeki bu davayı açmıştır....

Talep tarihine ve kiracı üzerindeki etkilerin devam ettiği aylara göre bu sürenin 17 aydan daha az olması ya da bir kira dönemini kapsamayıp, bir kaç ay devam etmesi dahi mümkündür. O halde, mahkemece kira uyarlamasına karar verilen aylar belirli olup bu aylar yönünden uyarlama yapılmasa idi ödenecek toplam kira bedeli ile uyarlama sonucunda ödecek toplam kira bedeli arasındaki fark kabul edilen dava değeri olarak benimsenmeli, harç ve vekalet ücreti buna göre belirlenmelidir. Uyarlama davasında TBK.'nun 344/3.maddesinde olduğu üzere kira tespiti yapılamayacağından emsal kiraların ne olduğu ve emsal iş yerlerinde artış oranlarının ne olduğu bu davada sonuca etkili değildir....