Burada da irtifak hakkının terkini koşulları önem arzetmektedir. İrtifak hakkı Türk Medeni Kanunun 783.maddesi uyarınca sicildeki kaydın terkini ile sona erer. Terkin talebi yararlanan taşınmaz maliki tarafından yazılı olarak yapılır(TMK.1014). Terkin dışında, yüklü yada yararlanan taşınmazın yok olması yüklü taşınmazın kamulaştırılması, sürenin sona ermesi halinde de irtifak hakkı son bulur. Ne varki; Yukarıda açıklanan haller dışında, Türk Medeni Kanunun 785.maddesi uyarınca irtifakın sağladığı yararın yok olması veya olağan üstü azalarak çok az yarar sağlaması halinde yüklü taşınmaz maliki yararlanan taşınmaz malikinden irtifakın terkini için onay isteyebilir. Bu onayın verilmediği hallerde mahkemeye başvurarak irtifak hakkının terkini istenir. Böylece, eşya hukukundan kaynaklanan bu kısıtlamanın mülkiyet hakkının başlangıçta mevcut olan yararın ortadan kalkması veya azalması nedeniyle kısıtlanmasının önüne geçilmek istenmektedir....
DELİLLER : Tapu kayıtları, kroki, plan örneği, İrtifak hakkının dayanağı belge, Belediye yazı cevapları ve ekleri, Keşif, Bilirkişi raporu, Delil listeler sunulan ve toplanan deliller. DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE: Dava, Geçit Hakkının Terkini, Değiştirilmesi veya Karşılığının Ödenmesi istemine ilişkindir. İrtifak hakkı, tescilin terkini veya yüklü ya da yararlanan taşınmazın yok olmasıyla sona erer. (TMK m.783) Yüklü ve yararlanan taşınmazlara aynı kimse malik olursa bu kişide irtifak hakkını terkin ettirebilir. Terkin edilmedikce irtifak, ayni hak olarak varlığını sürdürür. (TMK m.784) Yararlanan taşınmaz malikinin tesis edilen zorunlu geçit hakkından vazgeçmesi de bu hakkı sona erdiren nedenlerden biridir. Yararlanan ve yükümlü taşınmazların birinin veya her ikisinin kamulaştırılmasıyla birlikte geçit hakkı ortadan kalkar. Lehine irtifak kurulan taşınmaz için bu hakkın sağladığı hiçbir yarar kalmamışsa yüklü taşınmazın maliki bu hakkın terkinini isteyebilir....
Dosyada bulunan kanıt ve belgelerden; Davalı idarece ... 3473,4164, 4199, 3319, 3505, 4163 ve 3318 parseller için enerji nakil hattı ve pilon kamulaştırması yapıldığı, bu parsellerle ilgili davacı tarafça tezyidi bedel davaları açıldığı ve kamulaştırma bedellerinin ödendiği, ancak idarece daha sonra enerji nakil hattının deplase edildiği, direklerinin de söküldüğü, dava konusu taşınmazların imar uygulaması ile davacının malik olduğu ve üzerinde irtifak şerhi bulunan taşınmazın 540 ada 1 parsel ile direk niteliğindeki 440 ada 1,441 ada 1, 442 ada 1, 443 ada 1 ve 444 ada 1 parsellerin olduğu anlaşılmıştır....
ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ TARİHİ : 23/03/2022 NUMARASI : 2018/365 Esas - 2022/194 Karar DAVA KONUSU : İrtifak Şerhinin Terkini KARAR : Yukarıda gün ve sayısı yazılı hükmün istinaf incelenmesi talep edilmiş olmakla, dairemizce dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda; GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; İstanbul İli, Maltepe İlçesi, Başıbüyük Mahallesi, 160 ada 312 parsel sayılı taşınmazda davalı idare adına irtifak hakkı tesis edildiğini ancak irtifak nedeni ile davacıya ya da önceki malike herhangi bir ödemenin yapılmadığı, davacının irtifak hakkının yıllar önce yer altına alınması nedeni ile şerhin terkini konusunda davalı idareye başvuruda bulunduğu halde başvurularına olumlu yanıt verilmediğini beyanla dava konusu taşınmazın tapu kaydında yer alan irtifak şerhinin fekkine karar verilmesi, dava etmiştir....
İrtifak hakkı, tescilin terkini veya yüklü ya da yararlanan taşınmazın yok olmasıyla sona erer (TMK m.783). Lehine irtifak kurulan taşınmaz için bu hakkın sağladığı hiç bir yarar kalmamışsa, yüklü taşınmazın maliki bu hakkın terkinini isteyebilir. Yüküne oranla çok az yarar sağlayan bir irtifak hakkının, bedel karşılığında kısmen veya tamamen terkini istenebilir (TMK m.785). Genel yola bağlantısı bulunmayan taşınmazlar için, yol ihtiyacını karşılamak amacıyla kurulan geçit hakkı, bu ihtiyacın sona ermesi ile birlikte ya da yüküne oranla çok az yarar sağladığı kanıtlandığı takdirde hukuksal temelini de kaybedeceğinden, böyle bir durumda yükümlü taşınmazın maliki de bedel karşılığında taşınmazı üzerinde kurulan geçit hakkının kaldırılmasını isteyebilir. Geçit hakkının kaldırılması davalarında, davacı tarafından geçit ihtiyacının sona erdiğinin veya kaldırılması istenen geçitin davalının taşınmazına, yüküne oranla çok az yarar sağladığının kanıtlanması gerekir....
Belirlenen bedele ve yapılan ödemeye göre irtifak şerhi nedeniyle taşınmazın tamamında oluşan değer kaybının 0,004263 TL olduğu tarafımızca hesaplanmıştır. İlk derece mahkemesince yapılan keşiften sonra değer kaybı oranı üzerinden belirlenen irtifak bedeli usulüne uygun değildir. Zira Yargıtay 5. Hukuk Dairesi'nin 2019/7309 Esas-2020- 1175 Karar sayılı ilamında da belirtildiği üzere dava konusu uyuşmazlık Kamulaştırma Kanununun 22.maddesi uyarınca tarafların anlaşmasıyla vazgeçme ve devir değil dava konusu taşınmazdan geçen enerji nakil hattının deplase edilmesi nedeniyle söz konusu irtifak hakkının bedeli karşılığı terkini, yani Borçlar Hukuku anlamında bir icap ve kabul ilişkisi temeline dayanmakta olup irtifak hakkı bedelinin; Kamulaştırma Kanununun değer biçmeye ilişkin 11. maddesinin hükümleri kıyasen uygulanarak belirlenmesi gerektiği tartışmasızdır....
Yetkili ve görevli mahkeme ve yargılama usûlü başlıklı 37. maddesinde de "Bu Kanundan doğan tüm anlaşmazlıkların adli yargıda çözümlenmesi gerekenleri, taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemelerinde basit yargılama usûlü ile görülür." hükmüne yer verilmiştir. Dosya kapsamından, davacı davasında, şirkete ait ... ili, ... ilçesi, 172 ada, 3 parsel sayılı taşınmaz üzerindeki ... lehine tescilli 65 m²'lik irtifak hakının bedelsiz olarak terkini ile şirketin başvurusuna rağmen, konusuz kalan irtifak kaldırılmaması sebebiyle uğramış olduğu 1.000,00.-TL tazminatın davalılardan tahsili ile ayrıca taşınmaz üzerindeki irtifak hakkının bedelsiz olarak terkinine karar verilmesini talep ettiği, taraflar arasında doğrudan bir ticari ilişkinin bulunmadığı anlaşılmıştır....
bucağı, ... mevkii Ada 118, parsel 1 de kayıtlı taşınmazdaki intifa hakkına dayanarak tazminat istemi ile ... Asliye Hukuk Mahkemesinde açmış, davalı ise karşı dava ile intifa hakkının terkini ve tazminat istemiştir. Karşı davacının taşınmaz üzerindeki intifa hakkının terkini istemi, intifa hakkı sahibinin şahsına bağlı irtifak haklarından olduğundan HUMK.nun 13/2 maddesi gereğince irtifak hakkı iddialarına dair davaların irtifak hakkının bulunduğu yer mahkemesinde görülmesi gerekir. İrtifak hakkının bağlı bulunduğu taşınmaz ... ilçesi idari sınırları içerisinde olduğundan, mahkemece yetkisizlik kararı verilmesi yerine davanın esastan karara bağlanması, kamu düzeni ile ilgili yetki kuralına aykırılık teşkil ettiğinden doğru görülmemiş, hükmün bozulması gerekmiştir....
GEREKÇE VE DEĞERLENDİRME: Dosya kapsamı, mevcut delil durumu ve ileri sürülen istinaf sebepleri ve kamu düzeni ilkesi dikkate alındığında; Dava konusu taşınmazların tapu kaydı üzerinde 14/03/1991 tarihinde irtifak hakkı tesis edildiği, davacı tarafından idare tarafından takdir edilen bedel ödenerek hattın 28/02/2018 tarih 84061 sayılı yönetim kurulu kararı ile demonte edildiği ve tapu kaydındaki irtifak hakkının terkin edildiği anlaşılmakla; Dava konusu taşınmazlar üzerinde tesis edilen irtifak hakkı nedeni ile varsa davalı idareden kamulaştırma ve ödeme belgeleri celp edilerek dava konusu taşınmazlar için kayıt malikine ödeme yapılıp yapılmadığı araştırılarak, ödeme yapılmadığının anlaşılması halinde irtifak hakkının da bedelsiz terkini gerekeceği düşünülmeden yazılı gerekçe ile davanın reddine karar verilmesi doğru görülmediğinden, Doğru görülmediğinden, sair istinaf nedenleri incelenmeksizin yukarıda açıklanan eksiklik giderildikten sonra yeniden karar verilmek üzere dosyanın mahkemesine...
Dava tarihinden önce söz konusu hattın deplase edildiği davalı kurum tarafından bildirilmiştir. Her ne kadar söz konusu hat zeminde bulunmasa da taşınmazın kaydında irtifak hakkı şerhi bulunduğundan, dava konusu taşınmazdan geçen enerji nakil hattının deplase edilmesi nedeniyle söz konusu irtifak hakkının bedeli hususunun Borçlar Hukuku anlamında icap ve kabul ilişkisi temeline dayandığı hususu da dikkate alınarak ilgili idareden irtifak tesisi karşılığında bedel ödenip ödenmediğine ilişkin tüm belgeler dosya arasına alındıktan sonra, ödeme olgusu tam olarak ispatlanırsa davanın reddine ispat olunamazsa yukarıda yazılı yöntem ile kamulaştırmasız el atma tazminatının belirlenerek hüküm altına alınmasına karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile davalı TEDAŞ açısından da davanın redddine karar verilmesi doğru bulunmamıştır (Y. 5. H.D. 2022/8194 E.-17033 K. 28.11.2022 T)....
