DELİLLER VE GEREKÇE/ Dava, sigorta acentelik sözleşmesinin haksız feshi nedeniyle denkleştirme (portföy/müşteri) tazminatı istemine ilişkindir. Taraflar arasındaki ihtilaf, Acentelik sözleşmesinin feshinin haklı nedene dayanıp dayanmadığı ve haksız ise davacının denkleştirme tazminatı talep koşullarının bulunup bulunmadığı ve var ise miktarına ilişkin bulunduğu görüldü....
Acentelik Sözleşmesine uygun olarak yapıldığı, ancak acenteye verilen hedeflerin gerçekleştirilememesi, acentelerin üretim yetersizliği, portföyün verimli olmaması gibi hallerin "acentenin kendi kusuruyla sözleşmenin feshine neden olması" kapsamında değerlendirilmeyeceği ve bu hallerin gerekçe gösterilmek suretiyle acentenin denkleştirme talebinin yok sayılamayacağı ve denkleştirme talebinden önceden vazgeçilemeyeceğini, ilgili yasa hükümleri çerçevesinde kök raporda belirtildiği üzere Denkleştirme/ Portföy tazminatı tutarının üst sınırı 207.957,66 TL olarak hesaplandığını, davalı tarafından İbraz edilen son CD verilerine göre, şayet taraflar arasındaki sözleşme ilişkisi devam etmiş olsaydı, davacı acentenin fesihten sonra 54 müşteriye ait yenilenen 161 adet poliçe üzerinden muhtemelen en az 16.159,00 TL tutarında bir komisyon geliri elde edebileceğine dair ek rapor sunmuşlardır....
Denkleştirme istemi yönünden; taraflar arasında akdedilen sözleşme uyarınca, davacının Elazığ Bölgesinde üst bayi olarak davalıların bayiliğini yaptığı, davacının alt bayi sayısını arttırmak suretiyle davalılara ait satış ağını genişlettiği, sözleşmenin feshi sonrasında da davalıların davacı tarafından genişletilen satış ağından istifade etmeye devam ettiği, bu bağlamda davacının denkleştirme istemde (portföy tazminatı) bulunabileceği, davacının mahkememizce kabul gören ve ..., ... ile ...'...
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ KABUL VE GEREKÇE: Davacı tarafından açılan dava, acentelik sözleşmesinden kaynaklanan portföy (denkleştirme ) tazminatı ve manevi tazminat davasıdır. Taraflar arasındaki uyuşmazlık, taraflar arasındaki acentelik sözleşmesinin davalı tarafından feshedilmesinin haklı olup olmadığı, sözleşmenin feshi nedeni ile davacının denkleştirme tazminatı ve manevi tazminatı talep edip edemeyeceği hususlarındadır. Tarafların ticari defter ve belgeleri üzerinde de inceleme yapılmak suretiyle uyuşmazlık konularında bilirkişi raporu düzenlenmesi için dosya mali müşavir ... ve sözleşme uzmanı Doç. ...'a tevdi edilmiş, bilirkişiler tarafından sunulan kök rapor ve itirazları karşılayan ek rapor, dosya kapsamına uygun, ayrıntılı, açıklayıcı ve denetime elverişli olup hükme esas alınmıştır. Taraflar arasında imzalanan 06.06.2011 tarihli Acentelik Sözleşmesi düzenlenmiştir....
Ayrıca denkleştirme tazminatı ve manevi tazminat talebi yönünden, bu talepleri niteliği gereği tazminat davası olması nedeniyle davalı yararına maktu vekalet ücretine hükmedilmiştir....
Dr. ... tarafından sunulan 07/10/2021 tarihli bilirkişi raporu özetle; "Huzurdaki davada Denkleştirme talep hakkının doğabilmesi için, Acentelik sözleşmesinin sigorta şirketi tarafından sona erdirilmesinin acentenin kusurundan kaynaklanan haklı bir sebebe dayanmaması gerekliği, sona erme acentenin kusurundan kaynaklanan haklı bir sebebe dayanıyarsa denkleştirme talep hakkının doğmayacağı, dava konusu olayda ise, sigortacının sözleşmeyi gönderdiği ihtarnamede acente kusuruna dayanarak değil, 3 aylık feshi ihbar süresiyle sona erdirdiği, sona ermenin acente kusuruna dayandırılmadığı ve denkleştirme talep hakkının bu sebeple ortadan kalkmadığı, Ancak denkleştirme talep hakkına hükmedilebilmesi için gerekli diğer şartlardan olan, sözleşmenin sona ermesinden sonra da acentenin müşterilerinden önemli menfaat elde ediyor olması şartının ve denkleştirme tazminatı ödenmesinin hakkaniyet gereği olması şartının, dosyadaki verilere göre davacı acentenin sözleşmesinin yürürlükte kaldığı süre,...
Ancak Sayın mahkeme Portföy Tazminatı hesaplanması yönünde karar vermesi durumunda; nihai takdir sayın mahkemenize ait olmak üzere portföy tazminatı hesaplanması yönünde karar hasıl olması durumunda davacının talep edebileceği tazminat tutarının 16.375,41 TL olduğu ve 6102 sayılı TTK . Md. 122. Maddesi gereği üst sınırın 84.246,03 TL olduğu..." kanaatine varılmıştır. Dava, acentelik sözleşmesinden kaynaklanan denkleştirme tazminatı istemine ilişkindir. Genel olarak denkleştirme (portföy) tazminatı, acentelik sözleşmesi sona erdikten sonra, bu ilişkinin devamı boyunca acentenin kişisel gayretiyle yarattığı müşteri çevresinden müvekkilinin hâlen yararlanması, acentenin ise yararlanmaması nedeniyle uğradığı kaybın karşılığıdır. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 122. maddesinde açıkça "denkleştirme istemi" olarak tanımlanan, doktrinde de "müşteri tazminatı", "portföy tazminatı", "portföy akçesi" olarak da ifade edilen bu tür tazminat, kanunda yasal güvenceye kavuşturulmuştur....
Denkleştirme istemi yönünden; taraflar arasında akdedilen sözleşme uyarınca, davacının Elazığ Bölgesinde üst bayi olarak davalıların bayiliğini yaptığı, davacının alt bayi sayısını arttırmak suretiyle davalılara ait satış ağını genişlettiği, sözleşmenin feshi sonrasında da davalıların davacı tarafından genişletilen satış ağından istifade etmeye devam ettiği, bu bağlamda davacının denkleştirme istemde (portföy tazminatı) bulunabileceği, davacının mahkememizce kabul gören ve Meryem Tüfekçi, Muammer Polat ile Veli Uluçam'dan oluşan heyet tarafından hesaplanan rapora göre 1.393.275,17 TL miktarında portföy tazminatı talebinde bulunabileceği, davacının açmış olduğu kısmi dava ile 10.000,00 TL'lik portföy tazminatı isteminde bulunduğu, her ne kadar davacı tarafça 22/11/2019 tarihinde davasını portföy tazminatı yönünden 1.393.275,17 TL'ye ıslah etmiş ise de, ıslah edilen kısım yönünden davalıların süresi içinde zamanaşımı itirazında bulundukları, TTK 122/4.maddesi uyarınca denkleştirme isteminin...
tazminatının acenta tarafından istenebileceği gerekçeleriyle denkleştirme tazminatı talebinin reddine karar verilmiş, kararı davacı vekili istinaf etmiştir....
Mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılamaya ve benimsenen bilirkişi raporlarına göre; 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu'nun 23. maddesinin 16. bendi gereğince sözleşme ilişkisinin sona ermesinden sonra sigorta acentesinin portföyü sayesinde önemli menfaatler elde ediyor ve hakkaniyet gerektiriyor ise sigorta acentesinin sigorta şirketinden tazminat talep edebileceği, bu nedenle bilirkişilerce hesaplanan iki yıllık mevcut komisyon belgelerine göre davacının 56.466,05 TL denkleştirme tazminatı talep edebileceği gerekçesiyle 2015/519 Esas ve birleşen dava dosyası olan 2015/709 Esas sayılı dosyalar yönünden davanın kısmen kabulü ile 56.466,05 TL yıllık denkleştirme tazminatının davalıdan alınarak davacıya verilmesine, fesih tarihi olan 06/09/2010 tarihinden itibaren işleyecek ticari faizle birlikte tahsiline karar verilmiştir....
