Yasal hale getirme olanağı varsa, bu takdirde davalı yükleniciye uygun süre ve yetki verildikten sonra anılan hususların verilen makul sürede giderildiğinin mahkemeye bildirilmesi halinde mahkemece mahallinde uzman bilirkişi refakatinde keşif ve inceleme yapılıp, sözleşme ve projeye uygun imalat olup olmadığı tespiti ile inşaat seviyesi araştırılmalıdır. 25.01.1984 tarih ve 3/1 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme kararı uyarınca somut olayın niteliği ve özelliğinin haklı gösterdiği durumlarda TMK'nın 2. maddesi hükmü gözetilmek kaydı ile gerek ..... ...Hukuk Dairesi ve Dairemizin, gerekse Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun kararlarında belirtildiği gibi, inşaatın %90 ve üzeri oranına ulaştığı dikkate alındığında ileriye etkili feshin koşullarının gerçekleştiği gözetilmeli, bu koşulların gerçekleşmemesi halinde ise sözleşmenin geriye etkili feshi koşullarının oluştuğu sonucuna varılmalıdır....

Mahkememize sunulan bilirkişi raporundan özetle;davalı yüklenicinin 29.09.2021 tarihinde 49.371,20 TL (KDV Dahil) bedelle yapmayı taahhüt ettiği imalatların, aynı tarih piyasa fiyatlarına göre 138.060,00TL sına yapılmasının olanaklı olduğu, teklifin cazip olması nedeniyle davalı iş verenin iş bedelinin peşin olarak ödemiş olduğu, iş yerinde yapılan incelemede davalı ... İnşaat-... tarafından yapılmış olan hiçbir imalata rastlanmadığı, davacı iş verenin sözleşmenin feshi isteminde haklı olduğu, feshin dava dilekçesinin davalı yükleniciye tebliği edilmesi ile gerçekleşmiş olacağı, işin %0,00'lık bölümünün yapılmış olması sebebiyle sözleşmenin ileriye etkili biçimde feshedilmiş olacağından davalı yüklenicinin işverenin menfi zararlarını (cebinden çıkan para: 49.303,32 TL) karşılamasının gerekeceği davalı yüklenicinin gerçekleştirmediği iş sebebiyle herhangi bir bedel ve masraf isteyemeyeceği sonuç ve kanaatine varıldığı görülmüştür....

Nitekim davacı tarafından çıkartılan kesin hesap da iş sahibinin malzeme açığı, gecikme cezası, eksik ve kusurlu işler nedeniyle alacak hesabı yaptığı, ancak, bu hesabın davalı tarafından kabul görmediği anlaşılmaktadır. Sözleşmeye göre fesih halinde gecikme cezası alınacağı hükme bağlanmadığından davacının gecikme cezası adı altında bir talepte bulunamayacağı, eksik ve kusurlu işler bedelini de talep edemeyeceği ortadadır. Bayındırlık İşleri Genel Şartnamesi Sözleşmenin eki olup yükleniciye ait kesin teminat mektubunun cezai şart olarak irad kaydı gerekmekle yüklenici alacağından tenzili de mümkün bulunmamaktadır. Öte yandan bilirkişilerce davalının imalât bedelinden alacağı olduğuna dair hesaplama iş sahibinin çıkardığı kesin hesaba dayalı olup bu miktar dışında alacak iddiası incelenmemiştir....

Bu durumda, mahkemece, ortaya çıkan bu yeni durum karşısında, mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yapılarak, inşaatın geldiği seviyenin ve yüklenicinin edimlerini ne oranda ifa ettiğinin tespit edilmesi, yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde feshin ileriye etkili mi geriye etkili mi olacağının tartışılıp değerlendirilmesi, yargılama harç ve giderlerinden sorumluluğun dava tarihindeki haklılık durumuna göre saptanması ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, eksik incelemeye dayalı olarak yazılı şekilde hüküm tesisi doğru olmamıştır....

Uyuşmazlık; sözleşmenin ileriye etkili olarak feshi ile birlikte, tarafların fesih ile bağımsız bölüm devir ve paylaşımları konusunda anlaşmaya vardıkları uzlaşma protokolü gereğince davacı yüklenicinin hak ettiği ve kendisine verilmeyen bağımsız bölüm olup olmadığı, varsa miktarı, diğer bir ifade ile; ileriye etkili fesih anlaşmasında yükleniciye kaç adet bağımsız bölüm verilmesi gerektiği noktalarında toplanmaktadır. Burada, taraflar arasındaki "uzlaşma protokolü ve ibranamedir" başlıklı sözleşmenin yorumlanması önem arz etmektedir. Çünkü, ileriye etkili fesihle birlikte tarafların bağımsız bölüm paylaşımı hakkındaki iradelerinin anlaşılması halinde, aralarındaki uyuşmazlığın da çözümü sağlanmış olacaktır....

Davacı taraf dava dilekçesinin talep sonucu kısmında, inşaatın gerçekleşme oranının ve davalının bu orana göre sahip olabileceği payının tespitini ve sözleşmenin haklı nedenlerle fesh edildiğinin tespitini istemiştir. Mahkemece sözleşmenin feshine karar verilmiş ise de, dava dilekçesinin talep sonucu kısmında belirsizlik bulunduğu gibi, mahkemenin gerekçeli kararında feshin ileriye etkili mi yoksa geriye etkili mi olduğu hususunda bir açıklık bulunmamaktadır. Bu durumda mahkemece, asıl davada davacı vekilinden ileriye mi yoksa geriye mi etkili fesih istediği hususunda açıklama alınarak, asıl ve birleşen davalarda sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken eksik incelemeye dayalı olarak yazılı şekilde karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir. 2-Bozma nedenine göre, asıl davada davalı-birleşen davada davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine gerek görülmemiştir....

Maddesi gereğince cezai şart isteğine gelince: Yerleşik yargı kararlarına göre; geriye etkili fesih hallerinde sözleşme baştan itibaren hükümsüz kalacağından, ileriye yönelik beklenti oluşturan; sözleşme gereği yerine getirilseydi elde edilecek olan kazanç ya da kâr kaybı, gecikme veya kira tazminatı ve cezai şart alacağı gibi müspet zararlar sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça kural olarak istenemez. Hâl böyle olsa da, kusursuz olan tarafın kusurlu taraftan, sözleşmede özel olarak kararlaştırılan gecikme tazminatı ve cezai şart alacağı gibi kalemleri isteyebilmesi mümkündür. Ancak somut olayda, 11. Maddedeki hükmün söz edilen özel duruma uymadığı görülmektedir. Çünkü "sözleşmenin tek taraflı feshi halinde cezai şart" öngörülmüş olup resmi sözleşme tek taraflı feshedilemeyeceğinden, anılan hüküm yasa ve ictihatlara aykırı bir hüküm olmakla herhangi bir yaptırım gücü bulunmamaktadır....

Maddesi gereğince cezai şart isteğine gelince: Yerleşik yargı kararlarına göre; geriye etkili fesih hallerinde sözleşme baştan itibaren hükümsüz kalacağından, ileriye yönelik beklenti oluşturan; sözleşme gereği yerine getirilseydi elde edilecek olan kazanç ya da kâr kaybı, gecikme veya kira tazminatı ve cezai şart alacağı gibi müspet zararlar sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça kural olarak istenemez. Hâl böyle olsa da, kusursuz olan tarafın kusurlu taraftan, sözleşmede özel olarak kararlaştırılan gecikme tazminatı ve cezai şart alacağı gibi kalemleri isteyebilmesi mümkündür. Ancak somut olayda, 11. Maddedeki hükmün söz edilen özel duruma uymadığı görülmektedir. Çünkü "sözleşmenin tek taraflı feshi halinde cezai şart" öngörülmüş olup resmi sözleşme tek taraflı feshedilemeyeceğinden, anılan hüküm yasa ve ictihatlara aykırı bir hüküm olmakla herhangi bir yaptırım gücü bulunmamaktadır....

a ait olan 15 numaralı daireyi yine danışıklı bir şekilde beş yıllığına kiraya verdiğini, tespit yaptırıldıktan sonra bir kısım dairelerin balkon korkulukları, pimapen pencere ve kapılarının söküldüğünü ileri sürerek, sözleşmenin ileriye etkili feshi ile yüklenicinin edimine göre devri gereken bağımsız bölümün tespiti, müdahalenin men'i, ... için 5.000,00 TL, ... için 2.000,00 TL kira bedelinin ve fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla sözleşmenin feshi nedeniyle 2.000,00 TL müspet zarar ve ayıplı işler bedelinin tahsilini talep ve dava etmiş, ıslah yoluyla talebini 658.648,75 TL'ye artırmıştır. Asli müdahil vekili, sözleşmenin süresinde bitirilmediğini, müvekkilinin sözleşmenin iptali ile doğrudan ilgisi bulunduğunu ileri sürerek, sözleşmenin iptalini talep etmiştir....

Noterliği'nin ....07.2001 gün ve ... yevmiye nolu sözleşmelerin geriye etkili olarak feshi ile davalıların anılan sözleşme konusu ... İli ... İlçesi... Mah. 5436 ada ... parseldeki inşaata müdahelelerinin önlenmesine karar verilmiştir. Kararı, davalılar vekilleri temyiz etmiştir. Dava, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin feshi ve müdahalenin meni istemine ilişkindir.... .... Hukuk Dairesi'nin 02.06.2011 tarih ve 192/3284 E.K. sayılı son bozma ilamından sonra inşaat mühendisi, mimar ve hukukçu bilirkişilerden oluşan bilirkişi kurulundan alınan rapor ve ek rapor hükme esas alınmıştır. İnşaatın fiziki gerçekleşme oranının hesaplaması sırasında elektrik ve kalorifer tesisatı gibi bilirkişi kurulundaki inşaat mühendisi ve mimar bilirkişinin uzmanlık alanı dışında kalan konularla ilgili de belirleme yapıldığı ve görüş bildirildiği anlaşılmaktadır....