Türk Medeni Kanunu 194 hükmü ile eşlerin fiil ehliyetine getirilen sınırlama aile konutuna şerhin konulması ya da konulmaması koşuluna bağlanmadığı gibi işlem tarafı olan üçüncü kişinin iyi niyetli olup olmamasının da herhangi bir önemi bulunmamaktadır. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 194/1. maddesine göre, “Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.” Bu madde hükmü ile aile konutu şerhi “konulmuş olmasa da” eşlerin birlikte yaşadıkları aile konutu üzerindeki fiil ehliyetleri sınırlandırılmıştır. Sınırlandırma aile konutu şerhi konulduğu için değil, zaten var olduğu için getirilmiştir. Bu sebeple tapuya aile konutu şerhi verilmese bile o konut aile konutu özelliğini taşır. Zira dava konusu taşınmaz şerh konulmasa dahi aile konutudur. Eş söyleyişle şerh konulduğu için aile konutu olmamakta aksine aile konutu olduğu için şerh konulabilmektedir....
in aile konutu olarak kullanılan müşterek kazanç ve katkı ile satın alınmış konutun, muvazaalı şekilde ... isimli akrabasına satmış gibi gösterip, yine bu şahsında ardından ... isimli şahsa satmış gibi tapuda işlemler yaptığını bu nedenle konutun aile konutu olması nedeniyle muvazaalı satışın iptaline, tapuda aile konutu şerhi konulmasına karar verilmesini talep ettiği, davasına dayanak olarak TMK'nın 194. maddesindeki aile konutu düzenlenmesine dayandığı gerekçesi ile karşı görevsizlik kararı verilmiştir. Dosya kapsamında ... Aile Mahkemesince verilen karar Yargıtay 2. Hukuk Dairesince 26.11.2012 tarihli ilam ile bozulmuştur. Somut olayda, davacı, aile konutu olmasına rağmen muvazalı bir şekilde davacının eşi ...'in elden çıkarmış olduğu ...Bulvarı ... Sitesi C Blok Kat:4 No.11 ... adresinde bulunan taşınmazın davalı ... üzerinde bulunan tapusunun iptali ile... adına tescili ile taşınmaz üzerine aile konutu şerhinin konulmasını talep ve dava etmiştir....
Bu düzenleme ile malik olmayan eşe, aile konutu ile ilgili tapu kütüğüne şerh verilmesini isteme hakkı tanınmış, eşlerin aile konutu ile ilgili bazı hukuksal işlemlerinin diğer eşin rızasına bağlı olduğu kuralı getirilerek eşlerin hukuki işlem özgürlüğü "aile birliğinin" korunması amacıyla sınırlandırılmıştır. Tapu kaydında aile konutu şerhi bulunmasa dahi aile konutuna ilişkin olarak; eşlerden biri diğer eşin açık rızası bulunmadıkça aile konutuyla ilgili kira sözleşmesini feshedemeyecek, aile konutunu devredemeyecek ve aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamayacaktır. Malik olmayan eşin izni için şekil şartı bulunmamakla birlikte, iznin açık olması gerekmektedir. Açık rızanın varlığını ispat yükü ise aile konutu ile ilgili tasarrufta bulunana aittir. Öte yandan; TMK’nın 194. maddesinde öngörülen sınırlandırma, taşınmazın tapu kaydına aile konutu şerhi konulduğu için değil, konut aile konutu vasfı taşıdığı için getirilmiştir....
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE: Dava; davacı -----davalı -------- aile konutu üzerine konulan ipoteğin fekkine yönelikdir. ---------- sayılı ilamında "Eşlerden birinin meslekî faaliyeti veya çocukların sağlık veya eğitim durumu sebebiyle ailenin yaşam faaliyeti yılın belirli dönemlerinde farklı konutlarda odaklanıyorsa ailenin yaşam faaliyetinin yoğunlaştığı konut aile konutu sayılmalıdır." şeklindedir. Türk Medeni Kanunun 194. Maddesi "Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz. Rızayı sağlayamayan veya haklı bir sebep olmadan kendisine rıza verilmeyen eş, hâkimin müdahalesini isteyebilir. Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini tapu müdürlüğünden isteyebilir....
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE: Dava; davacı -----davalı -------- aile konutu üzerine konulan ipoteğin fekkine yönelikdir. ---------- sayılı ilamında "Eşlerden birinin meslekî faaliyeti veya çocukların sağlık veya eğitim durumu sebebiyle ailenin yaşam faaliyeti yılın belirli dönemlerinde farklı konutlarda odaklanıyorsa ailenin yaşam faaliyetinin yoğunlaştığı konut aile konutu sayılmalıdır." şeklindedir. Türk Medeni Kanunun 194. Maddesi "Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz. Rızayı sağlayamayan veya haklı bir sebep olmadan kendisine rıza verilmeyen eş, hâkimin müdahalesini isteyebilir. Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini tapu müdürlüğünden isteyebilir....
C blok no: 10/12 Yunusemre Manisa adresinde bulunan, tarafların evlilik birliği içerisinde aile konutu olarak kullanılan taşınmazın aile konutu vasfını uzun zaman önce yitirdiğini, davalının darp gerekçesiyle 01/02/2016 tarihinde müvekkili hakkında şikayetçi olarak evden uzaklaştırma kararı aldırdığını, müvekkilinin davalı hakkında Manisa 2. Aile Mahkemesinin 2016/171 Esas sayılı dosyası ile boşanma davası açtığını, davalının uzaklaştırma kararı süresi içerisinde aile konutuna büyük zarar vererek ayrıldığını, başka bir adreste yaşamaya başladığını, müvekkilinin bu taşınmazı başka bir şahsa kiraladığını, taşınmaz üzerindeki aile konutu şerhinin müvekkilinin tasarruf yetkisini kısıtladığını belirterek, taşınmazın aile konutu niteliğini yitirdiğinin tespiti ile taşınmazın tapu kaydı üzerinde 04.02.2016 tarih 1865 yevmiye numaralı "aile konutudur" şerhinin kaldırılmasını dava ve talep etmiştir....
C blok no: 10/12 Yunusemre Manisa adresinde bulunan, tarafların evlilik birliği içerisinde aile konutu olarak kullanılan taşınmazın aile konutu vasfını uzun zaman önce yitirdiğini, davalının darp gerekçesiyle 01/02/2016 tarihinde müvekkili hakkında şikayetçi olarak evden uzaklaştırma kararı aldırdığını, müvekkilinin davalı hakkında Manisa 2. Aile Mahkemesinin 2016/171 Esas sayılı dosyası ile boşanma davası açtığını, davalının uzaklaştırma kararı süresi içerisinde aile konutuna büyük zarar vererek ayrıldığını, başka bir adreste yaşamaya başladığını, müvekkilinin bu taşınmazı başka bir şahsa kiraladığını, taşınmaz üzerindeki aile konutu şerhinin müvekkilinin tasarruf yetkisini kısıtladığını belirterek, taşınmazın aile konutu niteliğini yitirdiğinin tespiti ile taşınmazın tapu kaydı üzerinde 04.02.2016 tarih 1865 yevmiye numaralı "aile konutudur" şerhinin kaldırılmasını dava ve talep etmiştir....
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI Mahkemenin 28.06.2021 tarih ve 2020/1124 Esas, 2021/872 Karar sayılı kararı ile, aile konutu olduğu iddia edilen taşınmazın tapu kaydına, davacının talebi ile aile konutu şerhi konulduğu ancak davacının bu iradesini, 20.08.2020 tarihli talebi ile değiştirdiği, aile konutu niteliğindeki taşınmazın üzerinde tasarruf yapılmasına aile konutu şerhinin kaldırılması talebi ile rıza gösterdiği, buna göre yasada aile konutunun devri için vurgulanan eşin rızasının, bu tarihte sağlanmış olduğu, davacı eşin, tapu müdürlüğüne başvurarak aile konutu şerhini rızası ile kaldırmasından sonra, taşınmazın devredilmesi üzerine, yeniden bu taşınmazın aile konutu vasfında olduğundan bahisle, devrinin iptal edilmesini talep etmesinin, 4721 sayılı Kanun'un 194 üncü maddesinin açıkladığı hususa uygun olmadığı gibi, dürüstlük kuralı ile de izah edilemeyeceği gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir. IV. İSTİNAF A....
HMK'nın 355. maddesi uyarınca istinaf dilekçesinde belirtilen sebepler ve kamu düzeni ile sınırlı olarak yapılan istinaf incelemesinde, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 194/1. maddesine göre, "Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz,” Bu madde hükmü ile aile konutu şerhi “konulmuş olmasa da” eşlerin birlikte yaşadıkları aile konutu üzerindeki fiil ehliyetleri sınırlandırılmıştır. Sınırlandırma aile konutu şerhi konulduğu için değil, zaten var olduğu için getirilmiştir. Bu sebeple tapuya aile konutu şerhi verilmese bile o konut aile konutu özelliğini taşır. Zira dava konusu taşınmaz şerh konulmasa dahî aile konutudur. Eş söyleyişle, şerh konulduğu için aile konutu olmamakta, aksine aile konutu olduğu için şerh konulabilmektedir. Bu nedenle aile konutu şerhi konulduğunda, konulan şerh “kurucu” değil “açıklayıcı” şerh özelliğini taşımaktadır....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Aile Mahkemesi DAVALILAR : 1- Türkiye Halk Bankası A.Ş. 2- ... DAVA TÜRÜ : İpoteğin Kaldırılması ve Aile Konutu Şerhi Konulması Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen, yukarıda tarihi ve numarası gösterilen hüküm temyiz edilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü: Dava, hak sahibi eş tarafından diğer eşin rızası alınmadan, davalı banka lehine verilen aile konutu üzerindeki ipoteğin kaldırılması ve taşınmazın tapu kaydına aile konutu şerhi konulması isteğine ilişkindir (TMK m. 194). Aile konutunun, hak sahibi eş tarafından devri ve konut üzerindeki hakların sınırlandırılması, diğer eşin açık rızasına bağlıdır (TMK m. 194). Bu rıza alınmadan konutla ilgili yapılan tasarruf işlemi geçersizdir. Bu geçersizliği, rızası gereken eş konutun bu vasfını devam ettirmesi koşuluyla evlilik birliği süresince ileri sürebilir....
