İstirdat davası, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 72. maddesinde “Menfi tespit ve İstirdat Davaları” adı altında düzenlenmiş olup, hukuki dayanağını İcra ve İflas Kanunu’ndan almaktadır. İstirdat davası iki şekilde doğabilir: Birincisi, derdest bir menfî tespit davası sırasında, icra takibine konu alacak borçlu tarafından ödenirse, menfî tespit davasına bakan mahkeme artık yargılamaya istirdat davası olarak devam eder. Bir başka anlatımla menfî tespit davası, icra takibine konu alacağın ödenmesi ile istirdat davasına dönüşür. İkincisi ise borçlu icra takibine itiraz etmemiş ve menfî tespit davası açmadan icra takibine konu alacağı ödemiş ise istirdat davası açabilir. İstirdat davası hukuki niteliği itibariyle eda davasıdır. Maddi hukuk bakımından borçluya korunma sağlar. İstirdat davası şartları, icra hukukuna dayanmaktadır....
nun 72. maddesinde düzenlenen menfi tespit ve istirdat davalarına ilişkin düzenleme ilamsız takip bölümünde yer almaktadır.Yargıtay 3.Hukuk Dairesi'nin 28.11.2011 tarih 2011/12985- 18922 E:K sayılı ilamda da kısmen açıklandığı üzere ilamlı takipte icranın geri bırakılması için İcra Mahkemesine başvurmamış olan borçlu, borcunu icra dairesine ödemek zorundadır. Fakat borçlu, hükmün verildiği tarihten sonraki dönemde borcun itfa edilmiş veya zamanaşımına uğramış olduğu için borçlu olmadığı parayı ödemek zorunda kaldığı iddiasında ise İİK.nun 72.maddesi gereğince istirdat davası açarak paranın iadesini isteyebilir (İİK.md.33/4). Her ne kadar İİK.nun 33/4.maddesinde sadece istirdat davası açabileceği belirtilmiş ise de bundan menfi tespit davası da açabileceği sonucunu çıkarmak gerekir. Zira İİK.nun 41.maddesindeki genel yollama 72.maddenin tümünü de kapsar. Menfi tespit davası, bir eda davası olan istirdat davasının öncüsüdür....
Dava zayii nedeniyle iptal istemine ilişkin olup, uygulanması gereken TTK.nun 758'inci maddesi uyarınca iptal davasının açılmasından sonra bonoyu eline geçiren kişinin bilinmesi halinde, mahkemece istirdat davası açması hususunda davacıya mehil verilmesi, süresinde dava açılması halinde konusuz kalan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına yönelik karar verilmesi gerekir. Somut olayda davaya konu bonoların Canip Çelik elinde bulunduğu anlaşılmış, davacı vekiline anılan hususta istirdat davası açmak üzere süre verilmiş, davacı vekilinin verilen süreden önce anılan şahsı da davalı göstermek suretiyle İstanbul 9. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin....esas sayılı dosyasında menfi tespit davası açtığı, bu davanın istirdat davası ile amaçlanan sonuçla aynı olduğu, bu nedenle işbu dava açısından istirdat davası ile aynı hüküm ve sonuçları doğuracağı nazara alınarak konusuz kalan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına dair aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur....
Borçluyu menfi tespit davası açmaya zorlayan takibin haksız ve kötü niyetli olduğu anlaşılırsa, talebi üzerine, borçlunun dava sebebi ile uğradığı zararın da alacaklıdan tahsiline karar verilir. Takdir edilecek zarar, haksızlığı anlaşılan takip konusu alacağın (Değişik ibare:02/07/2012-6352 S.K./15.md.) yüzde yirmisinden aşağı olamaz. Borçlu, menfi tesbit davası zımmında tedbir kararı almamış ve borç da ödenmiş olursa, davaya istirdat davası olarak devam edilir. Takibe itiraz etmemiş veya itirazının kaldırılmış olması yüzünden borçlu olmadığı bir parayı tamamen ödemek mecburiyetinde kalan şahıs, ödediği tarihten itibaren bir sene içinde, umumi hükümler dairesinde mahkemeye başvurarak paranın geriye alınmasını istiyebilir. Menfi tesbit ve istirdat davaları, takibi yapan icra dairesinin bulunduğu yer mahkemesinde açılabileceği gibi, davalının yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilir....
E sayılı dosyasında takibe konulan ... ... Şubesine ait 18.000.-Tl lik çek ile ilgili 2 Asliye Ticaret Mahkemesinin ... E sayılı dosyasından 19.11.2020 tarihli ara kararı ile verilen 2 haftalık süre doğrultusunda açılmış istirdat davası olduğu anlaşılmaktadır. ... 5 Asliye Ticaret Mahkemesinin ... E sayılı dosyasının Uyap sureti dosyamız içerisine getirilmiş incelemesinde, 27.11.2020 tarihinde açılmış olup ... 6 İcra Müdürlüğünün ... E sayılı dosyasında takibe konulan ... ... Şubesine ait 12.000.-Tl lik çek ile ... 6 İcra Müdürlüğünün ... E sayılı dosyasında takibe konulan ... ... Şubesine ait 18.000-Tl lik çekleride kapsayan dosya olduğu, hatta bu dosyadan 11.12.2020 tarihinde İİK 72/3 md uyarınca İhtiyati tedbir kararı verildiği anlaşılmıştır....
Davalı vekili, alacağın icra marifetiyle 24.08.1999 tarihinde tahsil edilmesine rağmen menfi tespit davasının istirdat davasına dönüştürülmediğini, istirdat davası için yasada öngörülen 1 yıllık hak düşürücü sürenin geçirildiğini belirterek davanın reddini istemiştir....
talep edene, çeki ibraz edene karşı istirdat davası açmak üzere 2 haftalık kesin süre verilmiş, kesin süre sonuçları ihtar edilmiştir.Talep edence, ibraz eden aleyhine istirdat davası açmak üzere kesin süre verilmesine rağmen istirdat davası açılmadığı anlaşılmakla söz konusu talebin reddine ilişkin aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur....
. ----------- tarihinde ibraz edildiği tespit edilerek mahkememize bilgi verilmiştir 6102 sayılı TTK'nın 818/1-s maddesinin yollamasıyla çeklerde de uygulanması gereken 758. maddesi uyarınca dava sırasında çeki elinde bulunduranın bilinmesi halinde mahkemece bu kişi aleyhine istirdat davası açmak üzere süre verilip, dava açılmaması halinde davanın reddine, dava açılması halinde ise karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekmektedir. Mahkememizin 20/01/2023 tarihli duruşması ile davacı vekiline, çeki ibraz eden ---- istirdat davası açmak üzere 2 haftalık kesin süre verilmiş, kesin süre sonuçları ihtar edilmiştir. Davacı vekilince ibraz eden aleyhine istirdat davası açmak üzere kesin süre verilmesine rağmen istirdat davası açılmadığı anlaşılmakla söz konusu çek yönünden zayi talebinin reddine karar verilmesi gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur....
Dava, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 651. ve devamı maddeleri gereğince, kıymetli evrakın zayi nedeniyle iptali istemine ilişkindir. ... ... Genel Müdürlüğü'nün cevabi yazısı ile, dava konusu çekin 30/06/2020 tarihinde ... Bankası A.Ş. tarafından elektronik takas ortamında ibraz edildiği, karşılıklıksız çek olarak işlem gördüğünün bildirildiği görülmüştür. Tensip tutanağı ile dava konusu edilen çek bedelinin %15’i oranında nakdi veya teminat mektubu karşılığında dava konusu çek ile ilgili olarak ödemekten men kararı verilmesine karar verilmiş ise de teminat yatırılmadığından ödeme yasağı kararı uygulanmamıştır. Mahkememizce ödeme yasağı kararının uygulanmadığı, talep edenin istirdat davası açma hakkının bulunduğu belirlenmekle; bu halde verilen ve uygulanan, kaldırılmasına karar verilebilecek bir ödeme yasağı kararı bulunmadığından davacı tarafa istirdat davası açmak üzere süre verilmesine gerek görülmemiştir....
. -------. tarafından verilen cevabi yazıda eldeki davaya konu ------- ---- bilgisi verilmiştir. 6102 sayılı TTK'nın 818/1-s maddesinin yollamasıyla ------ gereken 758. maddesi uyarınca dava sırasında ---- bulunduranın bilinmesi halinde mahkemece bu kişi aleyhine istirdat davası açmak üzere süre verilip, dava açılmaması halinde davanın reddine, dava açılması halinde ise karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekmektedir. Mahkememizce ------ ara karar ile davacı vekiline, çeki ----- ---------davası açmak üzere 1 aylık kesin süre verilmiş, kesin süre içerisinde davanın açılmaması halinde davasının reddedileceği hususu ihtar edilmiştir. Davacı vekilince ibraz eden aleyhine istirdat davası açmak üzere kesin süre verilmesine rağmen istirdat davası açılmadığından söz konusu çek yönünden zayi talebinin reddine karar verilmesi gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur....
