Davacı istirdat davasında yalnız paranın verilmesi lazım gelmediğini ispata mecburdur.” düzenlemesini içermekte olup, bu madde hükmünde de menfi tespit ve istirdat davaları özel olarak düzenlenmiştir. Davalı-alacaklı tarafından var olduğu savunulan bir hukukî ilişkinin var olmadığının tespiti için davacı-borçlu tarafından açılan davaya, menfi tespit davası denilmektedir. Borçlu, icra takibinden önce veya sonra menfi tespit davası açabilir. Borçlu açtığı davada, maddi hukuk temelli çeşitli nedenlere dayanarak borçlu olmadığının tespitini isteyebilir. 6036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunun 3. Maddesi; ”Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır. (2) Davacı, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorundadır....
Davacı vekilinin 21/10/2020 tarihli celsede çeke ilişkin İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulduğu, ayrıca istirdat ve menfi tespit davası açmak üzere süre talep ettiği anlaşılmıştır. Yine davacı vekili 10/02/2021 tarihli celsedeki beyanında çek bedelinin keşideci tarafından ödendiğini, davanın konusuz kaldığını, istirdat davası açmayacağını, yatırılan teminatın iadesini imzası tahtında beyan etmiştir. Yapılan yargılama toplanan deliller sonucunda, dava konusu çekin tahsil edildiği, davacı vekilinin istirdat davası açmayacağını beyan ettiği, bu hali ile davanın konusuz kaldığı anlaşılmış olmakla konusuz kalan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekmekle aşağıdaki hüküm kurulmuştur....
Asliye Ticaret Mahkemesinin ...Esas sayılı dava dosyasının incelenmesinde; davacı ...Şirketi tarafından davaya konu çekin zayi nedeniyle iptali talep edildiği, mahkemece 30/12/2021 tarihli karar ile çekin zayi nedeniyle iptaline karar verildiği, kararı istinaf yoluyla incelenen Antalya BAM 11. Hukuk Dairesi'nin ...Esas ...Karar sayılı ilamı ile istinaf başvurusunun kabulüne, Antalya 1.Asliye Ticaret mahkemesinin 30/12/2021 tarihli kararın kaldırılmasına, çeki elinde bulundurulan 3. kişi tespit edildiğinden ve davacı tarafından bu kişiye karşı istirdat davası açıldığından dava konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığına karar verildiği anlaşılmıştır....
Takibe itiraz etmemiş veya itirazının kaldırılmış olması yüzünden borçlu olmadığı bir parayı tamamen ödemek mecburiyetinde kalan şahıs, ödediği tarihten itibaren bir sene içinde, umumi hükümler dairesinde mahkemeye başvurarak paranın geriye alınmasını istiyebilir.” şeklinde düzenlenmiştir. İİK'nın 72. maddesinin 5. fıkrası gereğince borçlunun açmış olduğu menfi tespit davasında ihtiyati tedbir kararı almamış veya verilmiş olan ihtiyati tedbir kararının herhangi bir sebeple kaldırılmış olması nedeniyle dava konusu borcu alacaklıya ödemiş olursa açılmış olan menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam edilir. Bu durumda borçlunun menfi tespit davasının istirdat davasına dönüştürülerek devam edilmesi için bir talepte bulunmasına gerek yoktur. Borcun ödenmiş olduğunu öğrenen mahkemenin yukarıda yazılı yasa hükmü gereğince davaya kendiliğinden istirdat davası olarak devam etmesi gerekir (Aynı yönde Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 18/12/2018 tarihli 2017/3-1526 E. 2018/1948 K....
Şubesi, ... çek numaralı, 08/07/2023 tarihli, 450.000,00 TL bedelli çekin ibraz edildiğinin bildirilmesi üzerine davacı vekiline ihtarlı davetiye çıkartılarak TTK'nun 763. maddesi uyarınca İstirdat davası açması için süre verilmiş, davacı vekilinin verilen kesin süre içerisinde İstirdat davası açtığına dair bilgi ve belgeleri sunmadığı görülmüş olmakla açılan davanın reddine karar verilerek aşağıda yazılı olduğu biçimde hüküm kurulmuştur. HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere: Dava konusu ... Bankası, ......
Mahkemece “Sonuç olarak davacı tarafından açılan menfi tespit davası ödemeyle birlikte istirdat davasına dönüşmüştür.” şeklinde tespitte bulunulmuşsa da dosya içeriğinden bu yönde bir delil bulunmadığından ve bu husus dava konusu olmadığından mahkeme gerekçesinde yer alması doğru olmayıp bozmayı gerektirmekte ise de bu husus yeniden yargılamayı gerektirmediğinden mahkeme gerekçesinin 2. sayfasında yer alan “Sonuç olarak davacı tarafından açılan menfi tespit davası ödemeyle birlikte istirdat davasına dönüşmüştür.” cümlesinin gerekçeden çıkarılarak hükmün bu haliyle düzeltilerek onanmasına karar verilmiştir. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle gerekçede yer alan “Sonuç olarak davacı tarafından açılan menfi tespit davası ödemeyle birlikte istirdat davasına dönüşmüştür.”cümlesinin gerekçeden çıkarılarak hükmün bu haliyle düzeltilerek ONANMASINA, peşin harcın istek halinde temyiz eden davalıya iadesine, 25/03/2019 gününde oybirliğiyle karar verildi....
3. Hukuk Dairesi 2015/19428 E. , 2017/5699 K."İçtihat Metni"MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ Taraflar arasındaki istirdat davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün, süresi içinde davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki kağıtlar okunup gereği düşünüldü: Y A R G I T A Y K A R A R I Davacı; davalı ... Belediyesi Encümen kararı ile davaya konu taşınmazın dava dışı .....'...
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO: 2022/1053 Esas KARAR NO: 2023/414 Karar DAVA: 3. Şahıs Tarafından Açılan Menfi Tespit DAVA TARİHİ: 26/12/2022 KARAR TARİHİ: 11/05/2023 Mahkememizde görülmekte olan 3. Şahıs Tarafından Açılan Menfi Tespit davasının yapılan açık yargılaması sonunda,Yukarıda adı ve adresi yazılı davacı tarafından açılan hukuk davasının ---------adına yargılama yapmaya görevli ve yetkili----- yapılan yargılaması sonucunda aşağıda gerekçesi yazılı hükme ulaşılmıştır....
Hukuk Dairesi 2017/330 esas, 2017/448 karar sayılı ilamında; ''İİK 72.maddesi uyarınca İstirdat davasını açma hakkı takip borçlusuna aittir. Davacı haciz sırasında ve haciz baskısı altında 85.000,00 TL yi takip alacaklısına ödemiş olmakla birlikte, yasal olarak, takip alacaklısına karşı istirdat davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zira takip borçlusu kendisi değildir. Yargıtay 19. HD nin konuya ilişkin içtihatları da, davacı üçüncü Kişinin istirdat davası değil, istihkak davası veya maddi ve manevi tazminat davası açılabileceği yönündedir (Yargıtay 19. HD nin 2009/442 E. 2009/4085 K. Ve 06.05.2009 T. ve 2013/9005 E. 2013/14813 K. 26.09.2013 T. ). Yine davacı, tabip borçlusu aleyhine sebepsiz zenginleşmeden kaynaklanan alacak davası açabilir. Çünkü takip borçlusu, pasifindeki azalma nedeniyle, davacı aleyhine sebepsiz zenginleşmiş durumdadır. Davacımız, takip borçlusu konumunda olmayıp üçüncü şahıs durumundadır. İcra takibi, dava dışı ...'a yöneltilmiştir....
Dava, istirdat davasıdır. Borçlu, menfi tespit davası açmamış ve borcu cebri icra tehdidi altında ödemiş ise, ödemiş olduğu paranın kendisine geri verilmesi için alacaklıya karşı İİK'nın 72. maddesinin 7. fıkrasına göre istirdat davası açabilir. Borçlu, istirdat davası sonucunda (lehine) almış olduğu ilamı hemen icraya koyabilir (m. 32). Bunun için, ilamın kesinleşmesi şart değildir; çünkü, ilamın konusu bir para alacağıdır (HUMK m. 443/1; İİK m. 36). İİK 72/7'inci bendinde ”Takibe itiraz etmemiş veya itirazının kaldırılmış olması yüzünden borçlu olmadığı bir parayı tamamen ödemek mecburiyetinde kalan şahıs, ödediği tarihten itibaren bir sene içinde, umumi hükümler dairesinde mahkemeye başvurarak paranın geriye alınmasını isteyebilir” hükmü düzenlenmiştir. İstirdat davasının biri maddi hukuka diğeri takip hukukuna ilişkin olmak üzere iki koşulu bulunmaktadır....
