ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO: 2022/531 Esas KARAR NO: 2024/137 DAVA: Menfi Tespit (Ticari Nitelikteki Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan) DAVA TARİHİ: 20/07/2022 KARAR TARİHİ: 20/02/2024 Mahkememizde görülmekte olan Menfi Tespit (Ticari Nitelikteki Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda, GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; 18.11.2021 tarihli kule vinç sözleşmesi gereğince düzenlenmiş olan ve kira hizmeti alınamadığı için borçlu olunmayan henüz vadesi gelmemiş olan ve müvekkilinin borçlu olmadığı halde ödemek zorunda kalacağı 29.07.2022 vadeli -------- Bankasının 15.000,00 TL bedeli çekinden kaynaklanan borcu olmadığının tespiti ile müvekkili şirketin 29.07.2022 vadeli -------- Bankasının 15.000,00 TL bedeli çekten ötürü borçlu olmadığına dair menfi tespit kararı verilerek söz konusu çekin ödemesinin tedbiren durdurulmasına karar verilmesini, yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini...
Hal böyle olunca mahkemece bu çelişkinin giderilmesi yönünden yeni bir rapor alınması gerekirken bozmadan önce alınan ve Dairemizce yetersiz olduğu belirlenen rapora göre hüküm kurulması doğru olmadığı gibi menfi tespit davalarında borçlu olunmayan kısım saptanarak, saptanan bu kısım yönünden menfi tespit hükmü kurulması gerekirken, davacıların borçlu oldukları miktar hükme geçirilip “bunun dışındaki kısım yönünden borçlu olmadığının tespitine, “ biçiminde hüküm oluşturulması da HMK’nun 297. maddesine aykırılık teşkil ettiğinden kabul şekli itibariyle isabetsizdir. SONUÇ:Yukarıda açıklanan nedenlerle davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, vekili Yargıtay duruşmasında hazır bulunan davacılar yararına takdir edilen 1.480,00.-TL. duruşma vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacılara ödenmesine, peşin harcın istek halinde iadesine, 26/10/2017 gününde oybirliğiyle karar verildi....
Bunun için, takip devam ederken alacaklıya karşı menfi tespit davası açabileceği gibi, böyle bir menfi tespit davası açmamış ve borcu cebri icra tehdidi altında ödemiş ise ödemiş olduğu paranın kendisine verilmesi için alacaklıya karşı istirdat davası açabilir. (Kuru, Baki: İcra ve İflâs Hukukunda Menfi Tespit Davası ve İstirdat Davası, Ankara 2003, s. 233) Menfi tespit davası icra takibinden önce sonuçlanmaz ve ihtiyati tedbir kararı verilmemiş olması (veya ihtiyati tedbir kararının kaldırılması) nedeniyle, (menfi tespit davası görülmekte iken) borç alacaklıya (davalıya) ödenmiş olursa, menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam edilir (m.72/6); yani menfi tespit davası (kendiliğinden) istirdat davasına dönüşür; bu hâlde mahkeme menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam eder (Baki Kuru, İstinaf Sistemine Göre Yazılmış İcra ve İflâs Hukuku Ders Kitabı, Ankara, 2017, s. 146)....
Bu düzenlemeden de anlaşılacağı üzere menfi tespit davasında amaç bir hukuki ilişkinin veya bir hakkın gerçekten mevcut olmadığının tespitine yöneliktir. Başka bir deyişle hukuki yararın bulunması koşuluyla sonuçta alacak-borç ilişkisi doğuracak bir durumun olmadığının tespiti amaçlanır. Dayanılan hukuki ilişkinin gerçekten mevcut olmadığı icra takibine maruz kalmadan önce ileri sürülebileceği gibi, icra takibinden sonra da ileri sürülebilir. Borçlunun icra takibinden önce veya sonra menfi tespit davası açabilmesi için borçlu olmadığının tespitinde hukuki yararının bulunması şarttır. Buna rağmen, borçlunun, alacaklının harekete geçmesini beklemeden borçlu olmadığının tespitinde korunmaya değer bir yararı bulunabilir. Bu tür bir yararının bulunması hâlinde borçlu, borçlu olmadığının tespiti için dava açabilir....
Hal böyle olunca mahkemece takip tutarı üzerinden harç tahsil edilip, müteakip işlem olan işin esasına girilmesi gerekirken bu yön göz ardı edilerek davacının 3.366 TL üzerinden yatırdığı harcın eksik olduğu gözetilmeden işin esasına girilip karar verilmesi doğru olmadığı gibi, açılan davanın menfi tespit davası olması nedeniyle verilecek hükmün de borçlu olunmadığı saptanan miktar üzerinden kurulması gerekirken, “Küçükçekmece 3. İcra Müdürlüğünün 2007/16420 E sayılı dosyasında davacının davalıya 12.000. TL ve faizi ile borçlu olduğunun tespiti” şeklinde olumlu tespit biçiminde karar verilmesi de yanlıştır. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle hükmün BOZULMASINA, bozma nedenine göre davacının diğer temyiz itirazlarının incelenmesine yer olmadığına, peşin harcın istek halinde iadesine, 30.11.2011 gününde oybirliğiyle karar verildi....
Gerçekte var olmayan bir borç ya da geçersiz bir hukuki ilişki nedeniyle icra takibine maruz kalması muhtemel olan veya icra takibine maruz kalan bir kimsenin (borçlunun) gerçekte borçlu bulunmadığını ispat için açacağı dava, menfi tespit olarak adlandırılmaktadır. Menfi tespit davası, 2004 sayılı İcra İflas Kanunu (İİK)’nun 72. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir. İcra takibinden önce açılan menfi tespit davasına bakan mahkeme, talep üzerine alacağın yüzde onbeşinden aşağı olmamak üzere gösterilecek teminat mukabilinde, icra takibinin durdurulması hakkında ihtiyati tedbir kararı verebilir. İcra takibinden sonra açılan menfi tespit davasında ise ihtiyati tedbir yolu ile takibin durdurulmasına karar verilemez....
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE : 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunun 355/1 maddesi gereğince istinaf sebepleri ve kamu düzenine ilişkin olarak yapılan incelemede; Dava; tüketici kredileri, kredili mevduat hesabı ve kredi kartı alacağının tahsili için başlatılan ve kesinleşen ilamsız takipler nedeniyle borçlu olmadığının tespiti ile asıl alacağa uygulanması gereken faiz oran ve türü konusundaki çekişmenin giderilmesi istemine ilişkindir....
İcra Müdürlüğü 2009/5954 sayılı takipte davacının davalıya borçlu olmadığının tespitine, bu takip bakımından davacının kötü niyet tazminatı talebinin reddine, davacı tarafından depo edilen 1.288,17 TL'nin davacının borçlu olduğu miktardan mahsup edilmek üzere hak sahibi temlik alan davalıya ödenmesine karar verilmiş, hüküm davacı ve temlik alan davalı vekillerince temyiz edilmiştir. Dosyada bir asıl iki birleşen dava vardır. Mahkemece verilen ilk hüküm Dairemizce asıl ve birleşen davaların bağımsızlıkları korudukları, her bir dava için ayrı ayrı karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle bozulmuştur. Mahkemece verilen yeni hükümde de usul kurallarına uyulmamıştır. Temyize konu karar yeterli gerekçe içermemektedir. Davaların konusu, tarafların iddia ve savunmaları, taraflar arasındaki çekişmenin ne şekilde giderildiği anlaşılamamaktadır. Ayrıca verilen menfi tespit kararlarında davacının borçlu olduğunun tespiti fazlaya dair talebin kabulü gibi usule aykırı hüküm oluşturulmuştur....
Bunun için, takip devam ederken alacaklıya karşı menfi tespit davası açabileceği gibi, böyle bir menfi tespit davası açmamış ve borcu cebri icra tehdidi altında ödemiş ise ödemiş olduğu paranın kendisine verilmesi için alacaklıya karşı istirdat davası açabilir (Kuru, Baki: İcra ve İflâs Hukukunda Menfi Tespit Davası ve İstirdat Davası, Ankara 2003, s. 233). 29. Başka bir şekilde ifade etmek gerekirse, menfi tespit davası icra takibinden önce sonuçlanmaz ve ihtiyati tedbir kararı verilmemiş olması (veya ihtiyati tedbir kararının kaldırılması) nedeniyle, (menfi tespit davası görülmekte iken) borç alacaklıya (davalıya) ödenmiş olursa, menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam edilir (m.72/6); yani menfi tespit davası (kendiliğinden) istirdat davasına dönüşür; bu hâlde mahkeme menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam eder (Kuru, Baki: İstinaf Sistemine Göre Yazılmış İcra ve İflâs Hukuku Ders Kitabı, Ankara, 2017, s. 146)....
Eş söyleyişle kendisine karşı icra takibi yapılmış olan borçlu, ödeme emrine itiraz edilmemiş veya itiraz edilmiş olmakla birlikte yerinde görülmemiş olması sebebiyle icra takibi kesinleşse dahi maddi hukuk bakımından borçlu olmadığını ileri sürebilir. Bunun için, takip devam ederken alacaklıya karşı menfi tespit davası açabileceği gibi, böyle bir menfi tespit davası açmamış ve borcu cebri icra tehdidi altında ödemiş ise ödemiş olduğu paranın kendisine verilmesi için alacaklıya karşı istirdat davası açabilir (Kuru, Baki: İcra ve İflâs Hukukunda Menfi Tespit Davası ve İstirdat Davası, Ankara 2003, s. 233)....
