ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO : 2022/458 Esas KARAR NO: 2022/555 DAVA: Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) DAVA TARİHİ : 21/06/2022 KARAR TARİHİ: 23/06/2022 Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda, GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı dava dilekçesinde özetle; kendisine ait olan tarihleri eski ödenmiş çeklerin zayi olduğunu, kayıp nedeniyle zayi belgesi verilmesini talep etmiştir. Dava TTK. m 818/s, 757-765 hükümlerine göre zayi nedeniyle çek iptali isteğine ilişkindir. Dava dilekçesi incelendiğinde; davacının kendi banka hesabından almış olduğu çeki kaybettiğini beyanla çek iptali kararı verilmesini talep etmiştir. Bu nedenle davacının dava konusu çekin keşidecisi konumunda olduğu davacı beyanlarından anlaşılmaktadır. TTK'nın 757-764. maddelerinde yer alan yasal düzenlemelere göre çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır....
Dava dilekçesinde davacı vekili çeki kaybetmek sureti ile zayi ettiğini bildirerek ödeme yasağı konularak çekin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.Mahkememizce, uyuşmazlığın davacının keşideci olduğu, elinde iken kaybedildiği iddia edilen çek hakkında zayi nedeniyle iptal kararı verilip verilemeyeceğine ilişkin olduğu tespit edilmiş, davacı vekili ıslak imzalı beyanı ile uyuşmazlık tespitine itirazı olmadığını bildirmiştir.Zayi nedeniyle çek iptal davası açma hakkı yerleşmiş Yargıtay kararları ile ve kesinlikle sadece çekin hamiline aittir. Keşidecisinin iptal dava açma hakkı bulunmamaktadır. Keşide ettiği çeki zayi eden kişi ancak muhatap bankaya müracaat ile çeklerin ibrazı halinde ödenmemesini sağlayabilir, aleyhine yapılacak yasal takiplere karşı da bundan dolayı bankaya ihbar ettiğinden menfi tespit davası açabilir. Ancak keşideci zayi nedeniyle çek iptalini isteyemez....
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE: Dava zayi nedeniyle çek iptal davasıdır. Dava dilekçesi ekinde sunulan-------- şubesinden alınan belgeden ve dava dilekçesi içeriğinden anlaşıldığı üzere çeklerin davacının kendi çek hesaplarına ait boş çekler olduğu, davacının hamil ya da lehdar olmadığı, çek hesabının sahibi olduğu anlaşılmaktadır. TTK'nın 757-764. maddelerinde yer alan yasal düzenlemelere göre çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK'nın 651/2. maddesi uyarınca senet üzerinde hak sahibi bulunan hamile aittir. Kıymetli evrakta hakkın senede bağlı olması nedeniyle, senedin zayi olması halinde hak sahibi hamile iptal kararı alarak, hakkını senetsiz olarak ileri sürme, ya da yeni bir kıymetli evrak tanzimini isteme olanağı tanınmak istenmiştir(TTK m.652). Nitekim benzer mahiyette------- bir çok karar mevcuttur. Yine, boş çek yaprakları TTK'nın 780....
Yine TTK'nun 763. maddesi gereğince iptal davası sırasında çek mahkemeye sunulursa iade davası açması için iptal isteyen kişiye uygun bir süre verilmesi gerekmektedir. Daire çoğunluğu ile aramızdaki görüş ayrılığının temelini iptal kararını, dava sırasında kambiyo senedini iyi niyetli hamil olduğu iddiasıyla ibraz eden 3. kişilerin temyiz edip edemeyecekleri noktası oluşturmaktadır. Bilindiği gibi, çek iptal kararının iki sonucu olmaktadır. Birinci sonucu iptal kararının davacının hak sahipliğini borçluya gösterebilmesidir. Yani iptal kararı ile birlikte davacı senede dayalı alacağını senetsiz olarak borçludan talep hakkına sahip olur. Diğer bir anlatım ile de borçlu, iptal kararını alan davacıya ödeme yaparak borcundan kurtulmaktadır. İptal kararının ikinci sonucu ise kıymetli evrakın teşhis fonksiyonunun ortadan kaldırılmasıdır. İptal kararı ile birlikte hakkın dermeyanı için senedi elinde bulundurmak ve ibraz etmek mecburiyeti kalmamaktadır. (Bkz....
Zayi nedeniyle iptal davasının senet hamillerine tanınmış bir hak olduğu, bu bakımdan keşidecinin iptal davası açmasının mümkün olmadığı, ayrıca kambiyo senetlerine özgü zayi nedeniyle iptal davası açılabilmesi için zayii olan belgenin kambiyo senedi vasfını taşıması gerekir. TTK'nun 780/1. maddesinde çekin zorunlu yasal unsurları düzenlenmiş olup, ödenecek bedeli, düzenleme tarihini ve yerini, düzenleyenin imzasını içermeyen boş bir çek yaprağı kambiyo senedi vasfında değildir. Somut olayda davacının davaya konu çek yaprağında hamil olmadığı, bilakis çek hesap sahibi olduğu ayrıca kaybolan çek yaprağının boş olması sebebiyle kambiyo vasfını taşımadığı anlaşılmakla davanın aktif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur....
Şubesi ile çalıştıklarını ve bankadan çek karnelerinde ..., ..., ... nolu çek yapraklarını yazımı esnasında kendileri tarafından yapılan yazım hatası sebebiyle kendisi tarafından iptal ve imha edildiğini, o tarihte yürürlükte olan çek yasasında bugünkü kulanım kurallarının bulunmadığını, banka tarafından iş bu 3 adet çek yaprağının mahkemece iptal edilmesinin istendiğini, bu nedenlerle ... Bankası ... Şubesi tarafından verilen ..., ..., ... nolu çek yaprağının iptal edilmesini talep ve dava etmiştir. DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE: Çek iptali davası poliçe hakkında düzenlenen hükümlere tabi olup, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 757 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir....
Çek iptali davası açma hakkı çeki kaybeden hamile ait olup, çek hamili çek iptal davasını olumlu şekilde sonuçlandırdıktan sonra çek bedelini çekin keşidecisinden talep edebileceğinden, somut olayda davacı banka, çekin muhatabı olduğundan çeki iptal ettirmesi halinde çek bedelini çekin keşideciden talep etme imkanı bulunmamaktadır. Davacı muhatap banka müşterisi tarafından keşide edilen ve karşılıksız çıkan bu çek için ödemiş olduğu yasal yükümlülük tutarını bu ödemeyi yasal delillerle ispatlayarak müşterisinden talep edebilir. Bu talepte bulunabilmesi için çeki iptal ettirmesine gerek bulunmamaktadır ve muhatap banka, keşideci yararına ödeme yapar. Bu itibarla davacının işbu davayı açmakta hukuki yararı da yoktur." Somut olay değerlendirildiğinde; davanın Muhattap banka tarafından açıldığı, çekin incelenmesinde davacı bankanın dava konusu çekin muhatabı olduğu, yetkili hamili olmadığı anlaşılmakla davanın reddine karar vermek gerekmiştir....
Tüm dosya kapsamı bir bütün olarak değerlendirildiğinde; iş bu davanın çek iptali davası olması nedeni ile verilecek iptal kararının ilgilinin borçluluğunu saptamayacağı ve kesin hüküm teşkil etmeyeceği, borçlunun iptal kararına karşı iptal kararı alan kişinin hak sahibi olmadığını öne sürebileceği (bu yönde ------ esas ve karar sayılı kararı), davacının mahkemeye olumlu bir kanaat verecek kadar delili sunmasının yeterli olduğu, aksinin kabulü ile davacının daha fazlasını ispata zorlanmasının zayi nedeni ile çek ve bono iptali hükümlerinin uygulanmasının imkansız hale getireceği , kaldı ki dava sırasında yapılan ilamlar sonucunda hak sahiplerinin ortaya çıkabileceği ve kendilerine karşı istirdat davası açılabileceği , ayrıca hak sahipleri tarafından hasımlı olarak açılacak bir dava ile çek iptali kararının iptal edilebileceği-----talebe konu olayda TTK.nun 762....
Çek keşidecisinin ve bu bağlamda çek hesabı sahibinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Bu nedenle, davacının eldeki davayı açmakta hukuki yararı yoktur. Ayrıca, çek yaprağının imzasız olarak kaybedilmesi nedeniyle de, çek parağının kıymetli evrak niteliğini kazanmamış olması nedeniyle de iptal talep etmekte hukuki yarar bulunmamaktadır. Davacı, ileride çeke dayalı alacak talep eden olursa, onlara karşı menfi tespit davası açma hakkına sahiptir. Açıklanan bu gerekçeyle, HMK'nın 353/1.b.1. maddesi uyarınca dosya üzerinden yapılan istinaf incelemesi sonucunda, davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine dair aşağıdaki hüküm kurulmuştur....
Çek iptali davası açma hakkı çeki kaybeden hamile ait olup, çek hamili çek iptal davasını olumlu şekilde sonuçlandırdıktan sonra çek bedelini çekin keşidecisinden talep edebileceğinden, somut olayda davacı banka, çekin muhatabı olduğundan çeki iptal ettirmesi halinde çek bedelini çekin keşideciden talep etme imkanı bulunmamaktadır. Davacı muhatap banka müşterisi tarafından keşide edilen ve karşılıksız çıkan bu çek için ödemiş olduğu yasal yükümlülük tutarını bu ödemeyi yasal delillerle ispatlayarak müşterisinden talep edebilir. Bu talepte bulunabilmesi için çeki iptal ettirmesine gerek bulunmamaktadır ve muhatap banka, keşideci yararına ödeme yapar. Bu itibarla davacının işbu davayı açmakta hukuki yararı da yoktur." Somut olay değerlendirildiğinde; Davaya konu çekin incelenmesinde davacının çekin keşidecisi olduğu, çek iptali davası açma hakkının sadece yetkili hamile ait olduğu, davacının çekin yetkili hamili olmadığı anlaşılmakla davanın reddine karar vermek gerekmiştir....
