Kıymetli evrakta hakkın çeke bağlı olması nedeniyle, çekin zayi edildiği durumlarda, çeke bağlı hakkın çeksiz de ileri sürülebilmesi için TTK'nın 651. ve 652. maddelerinde hamile iptal davası açma hakkı getirilmiştir. Çek keşidecisinin ve bu bağlamda çek hesabı sahibinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi olmuş çek hakkında keşideci, ibraz süresi geçtikten sonra çekten cayabilir veya çekte imzası yoksa her zaman muhatap banka şubesini çekteki imzanın kendisine ait olmadığı yönünde uyarabilir veyahut hamile karşı menfi tespit davası veyahut da lehtara karşı menfi tespit ve/veya istirdat davası açabilir.Davacı çek hesabı sahibi olup, kendi çeki hakkında zayi nedeniyle iptal davası açamayacağından, davanın reddine dair aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur....
Davacı tarafın iptali istemiş olduğu evrak 18/02/2022 havale tarihli dilekçesinde belirttiği üzere çek karnesi olup henüz kıymetli evrak vasfında değildir. Zayi nedeni ile iptal kararı verilebilmesi için iptali istenen evrağın kıymetli evrak niteliğinde olması gerekir. Bu yüzden kaybolduğu iddia edilen çek karnesinin TTK'nun 776.maddesinde belirtilen unsurları taşıması dava şartıdır. İptal istenen çek karnesi olup, hali ile de TK.776.maddesindeki yasal unsurları bulunmadığından çek niteliğinde sayılmaz ve haklarında zayi nedeni ile iptal kararı verilemez. Yukarıda açıklanan nedenlerle davanın reddine karar vermek gerekmiş aşağıda ki şekilde hüküm kurulmuştur....
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO : 2021/290 Esas KARAR NO : 2021/553 DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) DAVA TARİHİ : 26/04/2021 KARAR TARİHİ : 29/04/2021 Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda, DAVA: Davacı dava dilekçesinde özetle;---- şubesinden aldığı çek defterinin kayıp olduğunu beyan ederek çek defterinde bulunan -------- çek yaprağının iptaline karar verilmesini dava ve talep etmiştir. İNCELEME VE GEREKÇE : Dava dilekçesi değerlendirildiğinde; talep zayi olduğu iddia edilen çek defterinde bulunan çek yapraklarının iptalidir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 818. maddesinde poliçeye ilişkin iptal hakkındaki 757 ilâ 763 üncü maddelerle, 764 üncü maddenin birinci fıkrasının çekler için de uygulanacağı düzenlemesine yer verilmiştir. 6102 sayılı TTK'nın 757/1. maddesinde çekin iptalini talep etme yetkisi hamiline tanınmıştır....
Dava, dava dilekçesinde belirtilen çek yapraklarının zayi olması nedeniyle iptallerine karar verilmesi istemine ilişkindir. Davacı tarafın iptali istemiş olduğu evraklar dilekçesinde belirttiği üzere çek yaprağı olup henüz kıymetli evrak vasfında değildir. Zayi nedeni ile iptal kararı verilebilmesi için iptali istenen evrağın kıymetli evrak niteliğinde olması gerekir. Bu yüzden kaybolduğu iddia edilen çeklerin TTK'nun 776.maddesinde belirtilen unsurları taşıması dava şartıdır. İptal istenen çek yapraklarında davacının beyanına göre tüm bölümler boş olup,bu hali ile de TK.776.maddesindeki yasal unsurları bulunmadığından çek niteliğinde sayılmaz ve haklarında zayi nedeni ile iptal kararı verilemez. Yukarıda açıklanan nedenlerle davanın reddine karar vermek gerekmiş aşağıda ki şekilde hüküm kurulmuştur....
Ş. için kullandığını, bu firma adına düzenlediği ve toplamda 7 tane verdiği çekin 7 tanesini de iade aldığını, ancak 1 çek kaybolduğu için 6 tane kullanılmış çeki bankaya iade edebildiğini, müvekkili firmanın 2021 Ocak ayında aldığı ürünlere karşılık tedarikçisi olan firmaya 1 çek daha verdiğini ve elinde son olarak 2 adet çekin boş kaldığını, bunların da bitmesi durumunda, iade edilmemiş 1 çek yaprağı görüneceği için ...’tan yeni çek defteri almasının mümkün olmayacağını, bu aşamada, süresi geçen ve üzerinde iptal yazısı bulunup arkalı önlü çizilen söz konusu çekin resmi olarak iptali için Kıymetli Evrakın İptali Davası açılmış olduğunu, Müvekkili firmanın bu talepte ve bu davayı açmakta hukuki yararı bulunduğunu, müvekkili firmanın, çek hesabı olan bankaya çek yapraklarını iade ederek yeni çek defteri alabilmek, ticari sicilini korumak ve ticari ahlak ile işbu iptal talebinde bulunduğunu, Müvekkil firmanın, Amerikan Doları üzerinden kesilen faturanın, ödeme günündeki kur farkı nedeniyle...
DİYARBAKIR ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ GEREKÇELİ KARAR ESAS NO : KARAR NO : HAKİM : KATİP : DAVACI : DAVALI : HASIMSIZ DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) DAVA TARİHİ : 30/12/2022 KARAR TARİHİ : 30/12/2022 GEREKÇELİ KARARIN YAZILDIĞI TARİH : Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda, GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı Mahkememize sunmuş olduğu dava dilekçesinde; ...bank ... Şubesinden almış olduğu ... seri numaralı, ... tarihli, ... TL bedelli çekinin zayi nedeniyle ile iptal kararı gerektiğini belirtmiş, bu nedenle belirtmiş olduğu çek için çek iptal kararı verilmesini talep etmiştir....
Dava, TTK'nun 818/s maddesi yollaması ile çeklerde de uygulanması gereken TTK 757 ve devamı maddeleri uyarınca açılmış zayi nedeniyle çek iptali davasıdır. Davacının iptali istenen çekin keşidecisi konumunda olduğu dava dilekçesi içeriğinden anlaşılmaktadır. TTK'nun 651. maddesi gereğince; kıymetli evrakın zayi olduğu veya ziyaın ortaya çıktığı anda senet üzerinde hak sahibi olan kişi senedin iptaline karar verilmesini isteyebilir. Aynı kanunun 652. maddesine göre de; kıymetli evrakı zayi eden kimse, iptal kararı alarak hakkını senetsiz olarak da ileri sürebilir veya yeni bir senet düzenlenmesini isteyebilir.Keşidecinin senet üzerinde ileri sürebileceği bir hakkı mevcut değildir. Kaldı ki, çek iptali davası hasımsız olup, dava sonunda verilecek iptal kararı çek hamili 3. kişileri bağlamaz. Çekin iptal kararından sonra takibe konu olması halinde de, keşidecinin yine menfi tespit davası açarak bu çekten dolayı borçlu olmadığını ispat etmesi gerekir....
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE: Talep, zayi nedeniyle çek iptali istemine ilişkin olup, HMK'nın 382/2(e)-6. hükmü gereğince çekişmesiz yargı işidir. 6102 sayılı TTK'nın 818. maddesi delaleti ile çekler bakımından iptal davaları açısından uygulanması gerekli TTK'nın 757 ve devamı maddelerinde iptal davası açma hakkı lehtar ve hamile tanınmış bir hak olup, TTK'nın 759/2. maddesi uyarınca, iptal isteminde bulunan kişi çek elinde iken zayi olduğuna dair inandırıcı bir şekilde gösteren delilleri mahkemeye sağlamak, senedin bir suretini ibraz etmek yahut da senedin esas içeriği hakkında bilgi vermekle yükümlüdür. Zayi nedeniyle çek iptali davası açılabilmesi için öncelikle TTK'nın 780 ve 781. maddeleri uyarınca yasal unsurlara haiz bir çekin bulunması esastır. Bu unsurlara haiz olmayan bir belgenin kambiyo senedi vasfı taşımaması nedeniyle TTK hükümleri uyarınca zayi nedeniyle iptali istenilemez....
iadesinden sonra davacının eldeki davayı açabildiği, incelenen çek örneğine göre de davacının çekin yetkili hamili ve zilyedi olduğu, davacının çekten kaynaklanan haklarına kavuşması için çek iptal kararının iptalini istemekte hukuki yararının bulunduğu, ilk derece mahkemesi kararında usul ve yasaya, dosya kapsamı delillere aykırı bir yön bulunmadığı değerlendirilmiştir....
Hakkın çeke bağlı olması nedeniyle, çekin zayi edildiği durumlarda, çeke bağlı alacak hakkının çeksiz de ileri sürülebilmesi için TTK'nın 757 ve devamı maddelerinde hamile iptal davası açma hakkı getirilmiştir. İptal kararı alan hamil, hakkını çek olmadan ileri sürebilecek ya da borçludan yeni bir çek tanzim edilmesini isteyebilecektir. Bu davayı açma hakkı hamile aittir. Çek keşidecisinin ve bu bağlamda çek hesabı sahibinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Bu nedenle aşağıdaki şekilde davanın reddine karar vermek gerekmiştir....
