İcra İflas Kanununun 72. maddesindeki istirdat davası, TBK'nun 77 ve devamı maddelerinde öngörülen istirdat ( sebepsiz zenginleşme) davasının özel bir türü olup, bu nedenle kendine has özellikler taşır. İİK 72/6.maddesinde; Borçlu menfi tespit davası zımmında tedbir kararı almamış ve borç da ödenmiş olursa, davaya istirdat davası olarak devam edilir....
"İçtihat Metni" Mahkemesi :Ticaret Mahkemesi Taraflar arasındaki menfi tespit-istirdat davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde taraf vekillerince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü. - K A R A R - Dava, takibe konulan senetlerden dolayı borçlu olunmadığının tespiti ile % 40 kötüniyet tazminatı ve haksız icra takibi nedeniyle başlatılan takipte uğranılan manevi zararın tahsili ile haczedilerek açık artırma yolu ile satılan menkullerin piyasa değerinin tespit edilerek istirdadına karar verilmesi istemine ilişkindir....
Somut olayda, başlangıçta menfi tespit davası olarak açılan dava, davadan sonra yapılan takip neticesinde borcun ödenmesi sebebiyle istirdat davasına dönüşmüştür. Bölge Adliye Mahkemesince, davacının çek nedeniyle borçlu olmadığını ve icra tehdidi altında yaptığı ödemenin istirdadı gerektiğini ispatlayamadığı ancak yapılan takip neticesinde çek bedelini ödediği, yapılan ödeme sebebiyle artık çek nedeniyle borçlu olarak kabul edilemeyeceği gerekçesiyle menfi tespit davasının kabulüne, istirdat davasının ise reddine karar verilmiştir. Ancak her davanın açıldığı tarihteki haklılık durumuna göre karara bağlanması gerekmekte olup, senet nedeniyle borçlu olunmadığı sonucuna ulaşılabilmesi için borcun mevcut olmadığının senede karşı senetle ispat kuralı gereğince usulüne uygun olarak kanıtlanması gerekir. Borcun bulunmadığı ispatlanamadığı takdirde salt borcun icra tehdidi altında ödenmiş olması sebebiyle menfi tespit davasının kabulüne karar verilemez....
''Bu durumda borçlunun menfi tespit davasının istirdat davasına dönüştürülerek devam edilmesi için bir talepte bulunmasına gerek yoktur. Borcun ödenmiş olduğunu öğrenen mahkemenin yukarıda yazılı yasa hükmü gereğince davaya kendiliğinden istirdat davası olarak devam etmesi gerekir.'' (Çavdar, Seyit, İtirazın İptali,Borçtan Kurtulma, Menfi Tespit ve İstirdat Davaları, Ankara, 2007,s.803) Uyuşmazlık; kefil hakkında yapılan icra takibine yönelik menfi tespit davası olup, yargılama sırasında istirdat davasına dönüşmüştür. Davacı ödeme sonrası, ödenen bedelin faizi ile birlikte istirdadını istemiştir....
Gerekçe: Davalı işçinin davacı işvereni zarara uğratıp uğratmadığı ve işlem ve eylemleri nedeni ile davacı işverene tazminat ödemesi gerekip gerekmediği hususlarında taraflar arasında uyuşmazlık bulunmaktadır. Somut dava açılırken, davacı tarafından davalıya verilen 80.000,00 TL bedelli senedin 42.000,00 TL'sinden borçlu olunmadığının tespiti ile 38.000,00 TL'nin istirdatı ve şirkete verilen zarardan dolayı 10.000,00 TL tazminat istemiyle açılmıştır. Menfi tespit ve istirdat davaları ana dosya üzerinden yürütülmüş, tazminat talebine ilişkin iş bu dava mahkemenin 2008/154 esasına kaydedilerek yargılamaya tazminat davası olarak devam edilmiştir. Menfi tespit ve istirdat davasında mahkemece ret kararı verilmiş, karar Yargıtay 9. Hukuk Dairesi tarafından onanmıştır. Somut dosyadaki bilirkişi raporunda ise, davanın menfi tespit ve istirdat davası olduğu yönündeki yanılgılı değerlendirme ile görüş bildirilmiştir....
İSTİNAFA BAŞVURAN TARAFLAR ve İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ: İstinaf talebinde bulunan davacı tarafından, davalarının çek nedeniyle borçlu olmadığının tespiti ile fazla meblağın istirdadı talebini içerdiğini, mahkemece sulh işlemlerinin yerine getirildiğini, yargılama devam ederken dava şartı nedeniyle davanın reddine karar verildiğini, bu arada arabuluculuk şartının yerinde getirildiğini, bu nedenle mahkemece verilen kararın hatalı olduğu, kararın kaldırılması talep edildiği anlaşılmıştır. DELİLLER : Tüm dosya kapsamı. DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ ve GEREKÇE : Dava, istirdat davasıdır. Dairemizce HMK'nın 355. maddesi kapsamında istinaf dilekçelerinde belirtilen sebeplerle ve kamu düzenine ilişkin hükümlerle sınırlı olmak üzere inceleme yapılmıştır....
Sayılı dosyaları kapsamında başlatılan takipler nedeniyle borçlu olmadığının tespitini talep etmiş olup bu talebine gerekçe olarak da takip tarihi itibariyle müvekkilleri hakkında muaccel bir borcun bulunmadığını, hesap kat ihtarlarının usulsüz olduğunu, takip şartlarının gerçekleşmediğini göstermiş ise de ilk derece mahkemesince icra dosyaları kapsamında icra takiplerinin kesinleşip kesinleşmediği, icra işlemlerinde geçersiz ve butlana tabi işlem bulunup bulunmadığı tespiti talebi yönünden davanın tefriki ile görevsizlik kararı verildiği anlaşılmıştır....
Sayılı dosyaları kapsamında başlatılan takipler nedeniyle borçlu olmadığının tespitini talep etmiş olup bu talebine gerekçe olarak da takip tarihi itibariyle müvekkilleri hakkında muaccel bir borcun bulunmadığını, hesap kat ihtarlarının usulsüz olduğunu, takip şartlarının gerçekleşmediğini göstermiş ise de ilk derece mahkemesince icra dosyaları kapsamında icra takiplerinin kesinleşip kesinleşmediği, icra işlemlerinde geçersiz ve butlana tabi işlem bulunup bulunmadığı tespiti talebi yönünden davanın tefriki ile görevsizlik kararı verildiği anlaşılmıştır....
"İçtihat Metni"Mahkemesi :Ticaret Mahkemesi Taraflar arasındaki menfi tespit- istirdat davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde taraf vekillerince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü. - K A R A R - Dava, kaçak elektrik ve usulsüz elektrik kullanıldığı gerekçesiyle tutulan tutanaklar ve ceza ihbarnamesi nedeniyle davacının borçlu olmadığının tespiti ile yapılan ödemelerin ödeme tarihlerinden itibaren ticari faiziyle birlikte davalıdan istirdatı istemine ilişkindir. Davalı vekili, yetki ilk itirazı ve zamanaşımı definde bulunmuş, esas savunmasında davacının kaçak elektrik kullandığının ... Ölçü ve ...Müdürlüğü' nce tespit edildiğini belirterek, yapılan hesaplamanın doğru olduğunu beyanla davanın reddi gerektiğini savunmuştur....
nun 5-(A) maddesine göre dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olup, davacı vekilince dava dilekçesi ekinde arabuluculuk son tutanağı aslının veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğinin sunulmadığı görülmüş, Mevzuat bu hususta tetkik edildiğinde; Dava şartı olarak arabuluculuk madde başlığı ile 6102 sayılı TTK nun, MADDE 5/A- (Ek:6/12/2018-7155/20 md.) (1) Bu Kanunun 4 üncü maddesinde ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar para olan alacak, tazminat, itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davalarında, dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır. Mevzuat.gov.tr dipnotu itibari ile "28/3/2023 tarihli ve 7445 sayılı Kanunun 31 inci maddesiyle bu fıkrada yer alan “paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında” ibaresi “para olan alacak, tazminat, itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davalarında,” şeklinde değiştirilmiştir." 8 no lu dipnot son değişikliğe temas etmiştir....
