Bu bağlamda, Türk Medeni Kanununun 831’inci maddesi emredici nitelik taşır ve üst hakkı sahibinin bu hakkını kaybetmesine yol açabilecek borca aykırılık ve haklı nedenle fesih kurumlarına göre özel hüküm niteliğindedir. Üst hakkının süresinden önce devredilmesi istemi, üst hakkının sağladığı yetkilerin ağır şekilde aşılması veya üst hakkı sözleşmesinden doğan borçların önemli ölçüde ihlal edilmesi koşuluna bağlanmıştır. Ağır yükümlülük ihlali söz konusu olmadıkça, üst hakkının yüklü taşınmaz malikine devri talep edilemeyecek; ancak üst hakkının üst hakkı sahibinin elinden karşılıksız olarak çıkmasına yol açmayacak genel yükümlülük ihlallerine ilişkin sonuçlar doğacaktır. Üst hakkı sahibi, üst hakkından doğan yetkilerini veya üst hakkı sözleşmesinden doğan borcunu o derece ihlal etmelidir ki, yüklü taşınmaz maliki bakımından taşınmazı üzerinde üst hakkının varlığı, üst hakkı ilişkisinin sürdürülmesi çekilmez hale gelmelidir....
ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ TARİHİ : 28/03/2022 NUMARASI : 2020/565 Esas - 2022/173 Karar DAVA KONUSU : Üst Hakkı Kurulması (İrtifak Hakkının Kaldırılması) KARAR : Yukarıda gün ve sayısı yazılı hükmün istinaf incelenmesi talep edilmiş olmakla, dairemizce dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda gereği görüşülüp düşünüldü; TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ : Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; İstanbul İli, Esenler İlçesi, Tuna Mahallesi, 960 ada 8 parsel sayılı taşınmaz üzerinde irtifak hakkı tesis edildiğini, enerji nakil hattı güzergahının değişmesi nedeniyle taşınmaz üzerinde tesis edilmiş olan irtifak hakkının kaldırıldığını, tapu kaydından terkin edilmesi için idarece istenilen bedelin yüksek olduğunu beyan ederek tapu kaydındaki irtifak hakkına dair kaydın terkin edilmesini talep ve dava etmiştir....
Davacı Maliye T1si vekili mahkemenin birleşen 2019/32 Esas sayılı dava dosyasında sunduğu dava dilekçesinde özetle; davalı hakkında üst hakkının telkini istemi ile Kemer 1.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/439 Esas sayılı dosyasında dava açıldığını, hukuki dayanağı kalmayan ve rızaen telkini sağlanamayan üst hakkının Medeni Kanun hükümlerine göre tapudan telkini gerektiğini, ayrıca Kamu Taşınmazlarının Turizm Yatırımlarına Tahsisi Hakkında Yönetmeliğin 24.maddesinin 2.fıkrası uyarınca cari yıl irtifak hakkı bedelinin %25'i oranında bedel alınması hakkında hüküm bulunduğunu, cari yıl üst hakkı bedeli 465.802,68 TL olup bunun %25'i oranında bedel alınması gerektiğini belirterek üst hakkının tapudan terkini ile terkin nedeniyle son cari yıl üst hakkı bedelinin %25'i olan 116.450,67 TL'nin tazminat olarak davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir....
CEVAP 1.Davalılardan Hazine vekili cevap dilekçesinde; Manavgat Şelalesinin de içinde bulunduğu davaya konu taşınmazın Kültür ve Turizm Bakanlığınca kesin tahsisi yapılarak Maliye Bakanlığınca taşınmaz üzerinde özel tesis yapılmak üzere 10.05.2002 tarihinden itibaren 20 yıl süreyle Sarılar Belediye Başkanlığı lehine irtifak hakkı tesis edildiğini, Sarılar Belediyesinin kapanması üzerine üst hakkı lehtarının ... olarak değiştirilerek 13.02.2015 tarihinde 2525 yevmiye no ile tapuya tescil edildiğini, davanın iyiniyet kuralları ile bağdaşmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur. 2.Davalılardan Belediye vekili cevap dilekçesinde; Sarılar Mahallesi 203 parsel ... taşınmaz üzerinde 10.05.2002 tarihinden 10.05.2022 tarihine kadar, Maliye Bakanlığı tarafından Sarılar Belediyesi lehine, üst-irtifak hakkı tesis edildiğini, 6360 ... yasa sonrası Sarılar Belediyesinin Manavgat Belediyesine katıldığını ve tüzel kişiliğinin sona erdiğini, bunun üzerine Manavgat Belediyesi lehine şart değişikliğine...
Dava üst hakkının tapu kaydından terkini isteminden ibarettir. HMK'nun 355.maddesi gereğince istinaf incelemesi; belirtilen istinaf sebepleri ve kamu düzeni ile ilgili konularla sınırlı olarak yapılmıştır. İlk derece mahkemesi tarafından davanın kabulüne karar verilmiş ise de, toplanan deliller karar vermeye elverişli değildir. İncelenen dosyada üst hakkı ihalesinin Abdullah Aslan tarafından alındığı ve akabinde Abdullah Aslan'ın talebi ve ilgili kurumların araştırma ve onayı ile talep gibi Abdullah Aslan, Aslanoğulları LTD ŞTİ ve İlyasoğulları LTD ŞTİ lehine üst hakkı şerhi verildiği anlaşılmaktadır....
Lehine irtifak kurulan taşınmaz için bu hakkın sağladığı hiç bir yarar kalmamışsa, yüklü taşınmazın maliki bu hakkın terkinini isteyebilir. Yüküne oranla çok az yarar sağlayan bir irtifak hakkının, bedel karşılığında kısmen veya tamamen terkini istenebilir (TMK m.785). Genel yola bağlantısı bulunmayan taşınmazlar için, yol ihtiyacını karşılamak amacıyla kurulan geçit hakkı, bu ihtiyacın sona ermesi ile birlikte ya da yüküne oranla çok az yarar sağladığı kanıtlandığı takdirde hukuksal temelini de kaybedeceğinden, böyle bir durumda yükümlü taşınmazın maliki de bedel karşılığında taşınmazı üzerinde kurulan geçit hakkının kaldırılmasını isteyebilir. Geçit hakkının kaldırılması davalarında, davacı tarafından geçit ihtiyacının sona erdiğinin veya kaldırılması istenen geçitin davalının taşınmazına yüküne oranla çok az yarar sağladığının kanıtlanması gerekir....
Somut olaya gelince, aleyhine geçit hakkı kurulan 994 ada 34 parsel sayılı taşınmazın ifraz sonucu yüzölçümünün küçüldüğü, mevcut duruma göre bu parselde kurulan geçitin taşınmaza inşa edilen evlerin tam önünden geçtiği ve parseli iki parçaya böldüğü, davacının taşınmazının güneyindeki 35 ve batısındaki 31 sayılı parsellerin yüzölçümünün de aleyhine geçit hakkı kurulan 34 parselin yüzölçümünden çok daha büyük olduğu anlaşıldığından fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi gereğince bu parsellerden de geçit kurulması istenebileceği dikkate alınarak mahkemece, irtifak hakkının bedel karşılığında tamamen kaldırılmasına karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir....
Sözleşmenin 6.maddesinde üst hakkı irtifakı bedeli ,13.maddesinde ise üst hakkı irtifakının devri hususu düzenlenmiştir. Üst hakkı irtifakı süresinin 30 yıl olarak belirlenmiş olması sebebiyle yasa hükmü gereği üst hakkı irtifakının bağımsız ve sürekli nitelikte olduğu anlaşılmakla tapu senedinin 13.maddesi uyarınca üst hakkı irtifakının devrinin de mümkün olduğu anlaşılmıştır.13.maddenin ikinci fıkrasına göre "..İrtifak hakkı bağımsız ve sürekli nitelikte ise ,bu hak Bakanlıktan izin almadan devredilebilir.Bu durumda irtifak hakkını herhangi bir şekilde devralan kişiler, bir ay içinde idareye müracaat ederek günün rayicine göre idarece belirlenecek yeni bedel ve koşullarla ilgili tapu müdürlüğünde yeniden resmi senet düzenlemek zorundadırlar" hükmü yer almaktadır. Sözleşmenin 14.maddesinde de irtifak hakkının sona ermesi ve iptali hususu düzenlenmiştir....
Sözleşmenin 6.maddesinde üst hakkı irtifakı bedeli ,13.maddesinde ise üst hakkı irtifakının devri hususu düzenlenmiştir. Üst hakkı irtifakı süresinin 30 yıl olarak belirlenmiş olması sebebiyle yasa hükmü gereği üst hakkı irtifakının bağımsız ve sürekli nitelikte olduğu anlaşılmakla tapu senedinin 13.maddesi uyarınca üst hakkı irtifakının devrinin de mümkün olduğu anlaşılmıştır.13.maddenin ikinci fıkrasına göre "..İrtifak hakkı bağımsız ve sürekli nitelikte ise ,bu hak Bakanlıktan izin almadan devredilebilir.Bu durumda irtifak hakkını herhangi bir şekilde devralan kişiler, bir ay içinde idareye müracaat ederek günün rayicine göre idarece belirlenecek yeni bedel ve koşullarla ilgili tapu müdürlüğünde yeniden resmi senet düzenlemek zorundadırlar" hükmü yer almaktadır. Sözleşmenin 14.maddesinde de irtifak hakkının sona ermesi ve iptali hususu düzenlenmiştir....
Davacı vekili, 06.03.2013 tarihli dilekçesi ile tamamı ... adına kayıtlı 28 pafta 6302 (yeni 7217) parsel sayılı 2995,37 m2 arsa vasfında taşınmazda 49 yıl süre ile davacı ... lehine irtifak hakkı kurulduğunu, 05/05/1992 tarih ve 3737 yevmiye ile tescil edildiğini, davacı ile davalı idare arasındaki irtifak hakkı sözleşmesinin 7. maddesinin (B) bendinde belirtilen irtifak hakkı bedeli olarak davalı idarenin tek taraflı takdiri ile 2886 sayılı Yasanın 13. maddesine göre oluşan komisyonun değerlendirme sonucu irtifak hakkı bedeli olarak 2013 yılı için talep ettiği 111.810,00TL yıllık kira bedelinin kabulünün mümkün olmadığını, bu nedenlerle 2013 yılı irtifak hakkı bedelinin hak ve nefasete göre artırılmak suretiyle 18.000,00TL olarak saptanmasını istemiştir....
