ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ TARİHİ : 11/02/2021 NUMARASI : 2018/194 ESAS 2021/64 KARAR DAVA KONUSU : Tapu İptali Ve Tescil (Önalım Hakkından Kaynaklanan) KARAR : Ereğli (Konya) 1....
GEREKÇE: Dosya kapsamı, mevcut delil durumu ve ileri sürülen istinaf sebepleri dikkate alındığında; Dava, Tapu İptali ve Tescil istemine (Önalım Hakkından Kaynaklanan) ilişkindir. HMK' nın 355.maddesi uyarınca sebepleri ile sınırlı olarak yapılan incelemede, Bilindiği üzere; Önalım hakkı paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda bir paydaşın taşınmaz üzerindeki payını kısmen veya tamamen üçüncü bir kişiye satması halinde diğer paydaşlara bu satılan payı öncelikle satın alma yetkisi veren bir haktır. Bu hak paylı mülkiyet ilişkisi kurulduğu anda doğar ve satışın yapılmasıyla kullanılabilir hale gelir. TMK'nın 733. maddesi gereğince yapılan satışın alıcı veya satıcı tarafından diğer paydaşlara noter aracılığıyla bildirilmesi zorunludur. Önalım hakkı, satışın hak sahibine bildirdiği tarihin üzerinden üç ay ve herhalde satışın üzerinden iki yıl geçmekle düşer. Bu süre hak düşürücü süre olup mahkemece kendiliğinden gözönünde bulundurulması gerekir....
in 1/8'er paylarını satın aldığını, satın aldığı paylara ilişkin 12.01.1999 tarihinde önalım davası açıldığını, ancak o davada trampa işleminin dava konusu yapılmadığını, tapuda yapılan ilk temlik öğrenilmeden sonraki pay satışlarına karşı dava açılamayacağını, davacıların ilk işlemden dava açtıkları tarihte haberdar olduklarını, trampa işlemine karşı da önalım hakkının kullanılamayacağını, trampanın muvazaalı yapılmadığını, davanın reddini savunmuştur. Önalım hakkı paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda bir paydaşın taşınmaz üzerindeki payını kısmen veya tamamen üçüncü bir kişiye satması halinde diğer paydaşlara bu satılan payı öncelikle satın alma yetkisi veren bir haktır. Bu hak paylı mülkiyet ilişkisi kurulduğu anda doğar ve satışın yapılmasıyla da kullanılabilir hale gelir. Satışın yapıldığı tarihte yürürlükte bulunan Medeni Kanun'un 658.maddesi hükmüne göre bu hakkın satışa ıttıla tarihinden itibaren bir ay ve herhalde on yıl içinde kullanılması gerekir....
in 1/8'er paylarını satın aldığını, satın aldığı paylara ilişkin 12.01.1999 tarihinde önalım davası açıldığını, ancak o davada trampa işleminin dava konusu yapılmadığını, tapuda yapılan ilk temlik öğrenilmeden sonraki pay satışlarına karşı dava açılamayacağını, davacıların ilk işlemden dava açtıkları tarihte haberdar olduklarını, trampa işlemine karşı da önalım hakkının kullanılamayacağını, trampanın muvazaalı yapılmadığını, davanın reddini savunmuştur. Önalım hakkı paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda bir paydaşın taşınmaz üzerindeki payını kısmen veya tamamen üçüncü bir kişiye satması halinde diğer paydaşlara bu satılan payı öncelikle satın alma yetkisi veren bir haktır. Bu hak paylı mülkiyet ilişkisi kurulduğu anda doğar ve satışın yapılmasıyla da kullanılabilir hale gelir. Satışın yapıldığı tarihte yürürlükte bulunan Medeni Kanun'un 658.maddesi hükmüne göre bu hakkın satışa ıttıla tarihinden itibaren bir ay ve herhalde on yıl içinde kullanılması gerekir....
Dava konusu payın satışına ilişkin hukuki işlemin tarafı olan davalı, 3.kişi durumundaki davacıya karşı bedelde muvazaa iddiasında bulunamaz ise de, davacı önalım hakkına engel olmak amacıyla satış bedelinin resmi satış senedinde yüksek gösterildiğini iddia edebilir ve bu iddiasını tanık dahil her türlü delille kanıtlayabilir. Önalım davasının davalısı önalım hakkına ilişkin taşınmazdaki payı satın almadan önce o taşınmazda paydaş ise bu paydaş hakkında önalım hakkı kullanılamaz. Çünkü, TMK’nın 732. maddesi ile bir paydaşın payını üçüncü şahsa satması halinde önalım hakkının kullanılabileceği kabul edilmiştir. Paydaş üçüncü kişi sayılamayacağından paydaşın paydaş aleyhine önalım hakkını kullanması söz konusu olamaz. Dava hakkına ilişkin bu hususun davanın her aşamasında kendiliğinden göz önünde bulundurulması gerekir....
Önalım hakkının kullanılmasında Türk Medeni Kanunu hükümleri uygulanır. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 732, 733 ve 734 maddelerine göre önalım hakkı paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda payın üçüncü kişiye satılması halinde, diğer paydaşlara o payı öncelikle satın alma yetkisi veren bir haktır. Bu hak paylı mülkiyet ilişkisi kurulduğu anda doğar ve payın üçüncü kişiye satılması ile kullanılabilir hale gelir. Önalım hakkının kullanılmasıyla bu hakkı kullanan paydaş ile alıcı arasında kapsam ve şartları satıcı ile davalı arasında yapılan sözleşmenin aynı olan bir satım ilişkisi kurulmuş olur. Önalım bedeli tapuda gösterilen satış bedeli ile davalı tarafından ödenen harç ve masrafların toplamından ibarettir....
Bu maddenin ikinci fıkrası uyarınca, tarımsal arazilerin satılması hâlinde sınırdaş tarımsal arazi maliklerinin de önalım hakkına sahip olduğu; tarımsal arazi, sınırdaş maliklerden birine satıldığı takdirde, diğer sınırdaş maliklerin önalım haklarını kullanamayacağı; önalım hakkına sahip birden fazla sınırdaş tarımsal arazi malikinin bulunması hâlinde, tarımsal bütünlük arz eden sınırdaş arazi malikinin önalıma konu tarımsal arazinin mülkiyetinin devrini talep edebileceği ve önalım hakkının kullanılmasında Türk Medenî Kanunu hükümlerinin uygulanacağı hükmü yer almaktaydı....
Mahkemece tespit edilen önalım bedelinin makul süre içerisinde depo edilmemesi ve vadeli bir mevduat hesabında değerlendirilmemesi nedeniyle pay satın alan davalıyı fakirleştirecek, önalım hakkını kullanan davacıyı amaç dışında zenginleştirecek yorum ve sonuçlardan kaçınılmalıdır. Hakkın kullanılması hiçbir zaman davalının zararına olmamalıdır. Dava konusu paya yönelik önalım davasının açıldığı tarih ile önalım bedelinin depo edildiği tarih arasında (6 yıl) uzunca bir zamanın geçtiği; bu süre gözönüne alındığında, önalım bedelini zamanında depo etmeyerek kullanması nedeniyle davacının amacı dışında zenginleştirildiği, nemalandırılmayan satış tarihindeki miktarın depo edilmesi nedeniyle faiz getirisinden mahrum kalınması oranında davalının da fakirleştiği, bir tarafın diğer taraf zararına azımsanamayacak derecede oransız bir çıkar sağladığı, bu durumun 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 2 nci maddesinde düzenlenen dürüstlük kuralına aykırı olacağı açıktır. ...
İSTİNAF NEDENLERİ: Davalı avukatı tarafından verilen 03.11.2020 tarihli istinaf kanun yoluna başvuru dilekçesinde özetle; "...Yukarıda açıkladığımız nedenlerle, davacı tarafın taşınmazın müvekkile satılmazdan evvel satılık olduğunu bildiği ve buna bağlı olarak da daha sonra müvekkile satıldığını öğrenmesine rağmen, kötü niyetli olarak uzun zaman sonra iş bu davayı açması hakkın kötüye kullanılması olup, kanunun hakkın kötüye kullanılmasını muhafaza etmeyeceği TMK. 2 ve 3. maddeleri gereğidir. Kaldı ki zaten davacı taraf, taşınmaz satılmadan önce önalım hakkını kullanmak istemiş fakat fiyatta anlaşılamayınca satın almaktan vazgeçmiş olduğundan, bu şekilde önalım hakkından feragat etmiş sayılacağı ortadadır. Tüm bu açıkladığımız nedenler doğrultusunda, yerel mahkeme tarafından verilmiş olan karar usul ve yasaya aykırı olduğundan işbu kararın kaldırılarak, haksız ve yersiz açılmış davanın reddine..." karar verilmesi istemiyle istinaf kanun yoluna başvurmuştur....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki önalım nedeniyle tapu iptali ve tescil davasından dolayı mahal mahkemesinden verilen yukarıda gün ve sayısı yazılı hükmün; Dairemizin 08.11.2017 gün ve 2017/4175 Esas, 2017/8233 Karar sayılı ilamı ile bozulmasına karar verilmişti. Süresi içinde davalı tarafından kararın düzeltilmesi istenilmiş olmakla, dosya içerisindeki bütün evrak incelenerek gereği düşünüldü: K A R A R Dava, önalım hakkına dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir. Davacı vekili dava dilekçesi ile, müvekkilinin ... , ... , ... Mah., 254 ada, 2 parsel sayılı 10.400. m2 yüzölçümlü taşınmazda 1/3 pay maliki olduğunu, ...'in payını ...'e 01/10/2012 tarihinde müvekkiline haber vermeden satış yoluyla devrettiğini, davalının satış bedeli olarak ödediği bedeli ve tapu harç masraflarını ödeyerek önalım haklarının tanınması suretiyle davalı adına olan tapu kaydının iptali ile müvekkili adına tapuya tescilini talep etmiştir....
