Satım bedelinin iade tarihindeki ulaştığı bedel belirlenirken, ödenen paranın çeşitli ekonomik etkenler nedeniyle azalan alım gücünün enflasyon, ÜFE-TÜFE artış oranları, faiz, altın ve döviz kurlarındaki artışlar, memur maaş ve işçi ücretlerindeki artışlar ve benzeri ekonomik göstergelerin ortalamaları göz önünde tutulmalıdır. Bu durumda, davalı tarafından davacının ödediği bedelin iade edildiği tarih itibari ile denkleştirici adalet ilkesi gereğince hesaplanacak bedelin iadesi gerekeceğinden, ilk derece mahkemesince verilen karar usul ve yasaya aykırıdır. O nedenle davalı istinaf talebinde haklıdır....
in ana gayrimenkuldeki payının gittisi içinde yer alan 180 ada 6 parsel nolu taşınmazdaki 372 m2'lik alanın bakiye satış bedeli olan 425.000 liranın güncellenmiş halinin mahkeme veznesine depo edilerek ... adına kayıtlı tapunun iptali ile davacı mirasçıları adına tesciline olmadığı takdirde davacı tarafından sözleşme tarihinde ödenen 75.000 liranın denkleştirici adalet ilkesine göre bilirkişilerce hesaplanacak bedelinin ıslah tarihindeki karşılığı ile birlikte taşınmaz içerisine yapılan yapı bedellerinin ıslah tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalılardan tahsil edilerek davacılara verilmesine karar verilmesini istemiştir....
68.000- TL'nin denkleştirici adalet ilkesi gereği ulaştığı 150.000- TL üzerinden takip başlatıldığını, davalının itiraz ederek, İstanbul Anadolu 4.İcra Hukuk Mahkemesinin 2019/950 Esas sayılı dosyasından tebligatın usulsüzlüğünün tespitine dair şikayet davası açıldığını, itiraz dilekçesinde borcun 68.000- TL lik kısmının kabul edildiğini, 82.000- TL'lik kısmına itiraz edildiğini, ancak emsal Yargıtay ilamları gereği denkleştirici adaleti ilkesine göre hesaplama yapılması gerektiğini, açıklanan nedenlerle fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak ve tahsilde tekerrür olmamak kaydıyla taraflar arasında akdedilen harici satış sözleşmesinin geçerli olmadığı ve davalının sözleşme yükümlülüklerini yerine getirmediği nedenleri ile herkesin aldığını iade etmesi gerektiğinden, davacının davalı tarafa ödediği 68.000- TL nin denkleştirici adalet ilkesi ve kuralları uyarınca dava tarihindeki karşılığının tespiti ile tespit olunacak bedelin şimdilik 70.000- TL sinin dava tarihinden itibaren işleyecek avans...
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE: Dava; devremülk sözleşmesinin feshi ile ödenen bedelin iadesi talebine ilişkindir. İstinaf incelemesi HMK 355. madde gereğince istinaf dilekçesinde ileri sürülen sebeplerle ve resen kamu düzenine aykırılık yönünden sınırlı olarak yapılmıştır....
Dava, noterde yapılan gayrimenkul satış vaadi sözleşmesine konu taşınmazın ifasının imkansızlaşması nedeniyle rayiç değerinin tarafına ödenmesi istemine ilişkindir. Davalı, davanın reddini dilemiş mahkemece, taşınmaz için davacının ödediği bedelin denkleştirici adalet ilkesi gereğince hesabı yapılarak hüküm tesis edilmiştir. Davalı, 18.07.2002 tarihli noterde düzenlenen satış sözleşmesi ile taşınmazı davacıya satmayı vaad etmiş olup; taraflar arasında yapılan bu sözleşme tapunun 3. kişiye devri ile ifası imkansız hale gelmiştir. Sözleşme tarihi itibariyle yürürlükte bulunan ve kaynağını Borçlar Kanununun 22.maddesinden alan taşınmaz satış vaadi sözleşmeleri, Borçlar Kanununun 213. maddesi ile 4721 sayılı Türk Medeni Kanunun 706 ve Noterlik Kanununun 89. maddeleri hükmü uyarınca, noter önünde re'sen düzenlenmesi gereken, bir başka anlatımla geçerliliği resmi şekil şartına bağlı kılınan ve tam iki tarafa borç yükleyen kişisel hak doğuran sözleşmelerdendir....
Dairemizin istikrarlı uygulaması bu yöndedir". "...harici satım sözleşmesi ile davalıya ödenen bedelin aktin ifasının imkansız hale geldiği tarihteki ulaşacağı alım gücünün, enflasyon, tüketici eşya fiyat endeksi, döviz kurlarındaki artışlar, memur maaş ve işçi ücretlerindeki artışlar gibi çeşitli ekonomik etkenlerin ortalamaları alınmak sureti ile belirlenmeli, denkleştirici adalet ilkesine göre konusunda uzman bilirkişi veya bilirkişi heyetinden rapor alınmalıdır....
Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; harici satış sözleşmesinin muhtar tarafından onaylandığını, iddiasını tanıkla ispat edebileceğini, asıl davada davalıların murisi olan Meryem’in payını ...’den satın aldığını, birleşen dava yönünden terditli talebinin reddedilmesi nedeniyle dava reddedilecekse bile tazminat bedeli üzerinden davalı lehine vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğini belirterek bölge adliye mahkemesi kararını temyiz etmiştir. 6. YARGITAY KARARI 6.1. Asıl dava; harici satışa dayalı tapu iptali ve tescil, birleştirilen dava; harici satışa dayalı tapu iptali ve tescil, olmadığı takdirde Borçlar Kanunu 49. ve devamı maddeleri gereğince zararın tahsili, bu talebin de kabul edilmemesi halinde sebepsiz zenginleşme hükümleri çerçevesinde sözleşme ile ödenen bedelin denkleştirici adalet ilkesine göre davalıdan tahsili, olmadığı takdirde menfi zararın tazmini talebine ilişkindir. 6.2....
Mahkemece, taraflar arasında yapılan harici sözleşmenin tapulu taşınmaza ilişkin ve geçersiz olduğu gerekçesiyle, dairenin alınması sırasında davacı tarafından ödenen bedelin denkleştirici adalet ilkesine göre dava tarihi itibariyle ulaştığı değer olan 42.500-TL'nin davalıdan tahsiline, davacı adına kayıtlı olan arsa hissesinin iptal edilmesine karar verilmiş; hüküm, davalı tarafından temyiz edilmiştir. 1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddi gerekir. 2-Taraflar arasındaki harici satım sözleşmesine konu taşınmazın tapulu olduğu yönünde bir uyuşmazlık bulunmamaktadır....
GEREKÇE : Dava, harici satış sözleşmesi gereğince ödenen satış bedelinin davalının sözleşmedeki edimini yerine getirmemesi nedeniyle ödenen bedellerin denkleştirici adalet ilkesine göre iadesi ve devre mülk sözleşmesinin iptali isteminden ibarettir....
Ancak, davacılar vekili kademeli isteğinde sözleşme gereği ödenen toplam ödeme miktarı 7.442.660 TL.nin dava tarihinden işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalılardan tahsiline karar verilmesini istemiştir. Mahkemece, bu istekle ilgili taraflar arasında tutanak düzenlendiği ve ödemenin 31.12.2009 olarak vadeye bağlandığı, vadeden önce tahsilinin istenemeyeceği açıklanmış, mahkemece bu savunmaya değer verilerek yazılı şekilde usulden red kararı verilmiştir. Geçerli bir sebebe dayanmaksızın bir kişinin mal varlığından diğerinin mal varlığına geçen değerin eksiksiz olarak iadesi denkleştirici adalet ilkesine dayanır. Denkleştirici adalet ilkesi; haklı bir sebep olmaksızın başkasının mal varlığından istifade ederek kendi mal varlığını arttıran kişinin elde ettiği kazanımı geri vermek zorunda olduğu ve eski hale getirmede mal varlığında artış olan tarafın yükümlülüğünün bulunduğunu kapsar....
