TTK’nın 792. maddesinde, "Çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilebilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790. maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür.'' şeklinde düzenleme bulunmaktadır. Çek istirdatı davalarında davacının, çekin yetkili hamili olduğunu, çekin rızası hilafına elinden çıktığını ve davalının çeki kötüniyetle---- olduğunu veya ----ağır kusurlu bulunduğunu kanıtlaması gerekmektedir. Çeki elinde bulunduran davalının çeki edinme nedenini açıklama mecburiyeti bulunmamaktadır, aksi düşüncenin kabulü -------- kaldırır....
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO : 2021/375 Esas KARAR NO : 2021/916 DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımlı)) DAVA TARİHİ : 30/11/2020 KARAR TARİHİ : 01/12/2021 Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımlı)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda, GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı vekili tarafından sunulan 30/11/2020 tarihli dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin birden çok çek, senet ve bir kısım evraklarının da içerisinde bulunduğu evrak çantasını kaybettiğini, ... nolu çekin de söz konusu evrak çantasının içinde olduğunu fark ettiğini, ... 2....
ortaya çıksa dahi davacının davasını ispatlayamayacağı, davacı belki menfi tespit davası açabilecekken çek istirdatı davasının kendine özel ispat kuralları gereği çek istirdatı davasını ispat edemediği gerekçesiyle davanın reddi karar verilmiştir....
Sirkeci Şubesine ait E4- 3616736 çek numaralı 17/02/2020 keşide tarihli keşidecisi Hayrullah Yiğit olan 70.000,00.-TL bedelli bir adet çekin iptaline karar verilmesi talep edilmiş, çek için ödeme yasağı verilmiş ancak celse arasında çekin ibraz edilmiş olması nedeniyle davacı tarafça Mahkememizin 2020/398 Esas sayılı dosyası ile çek istirdatı davası açtıklarını anlaşılmış olmakla, açılan davanın kıymetli evrakın zayii davası olduğu, çekin nerede ve kimin elinde olduğunun belirlendiği, bu sebeple davanın konusuz kalmış olduğu anlaşılmakla hüküm kurulmasına yer olmadığına," karar verilmiştir....
DAVA : Çek İstirdatı DAVA TARİHİ : 10/01/2024 KARAR TARİHİ : 29/04/2024 KARAR Y.TARİHİ : 30/04/2024 Mahkememizde görülmekte olan "Çek İstirdatı" davasının yapılan açık yargılaması sonunda aşağıdaki karar verilmiştir. I-İDDİALAR 1. Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili tarafından .... Esas sayılı dosyası ile kıymetli evrakın iptali istemi ile dava açıldığını, dosyaya kazandırılan 31.08.2023 tarihli yazıda dava konusu çekin ... tarafından bankaya ibraz edildiğinin beyan edildiğini, söz konusu çekin müvekkilinin zilyedinden rızası dışında çıktığını, çeki ibraz eden kişi arasında ticari ilişkisi bulunmadığını, dava konusu çekin davalı tarafından bankaya ibraz edildiğini, davalının kötü niyetli olduğunu belirterek davanın kabulüne, dava konusu edilen ... ... Şubesine ait, keşide yeri .... olan 24.08.2023 keşide tarihli 140.000,00 TL bedelli çekin davalıdan istirdadına ve müvekkiline iadesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir. II-SAVUNMALAR 2....
Yukarıda da ifade edildiği üzere davalı şirket tarafından dava açılmasından önce 21.08.2017 tarihinde istirdatı istenen çekin dava dışı ... AŞ’ye iade edildiği anlaşılmaktadır. Bu nedenle çekin istirdatı isteminin davalı ... AŞ’ye yönetilemeyeceği kanaatine varılmıştır. Diğer taraftan dosyadaki belge ve bilgilerden uyuşmazlığa konu olan çekin davalı ... AŞ tarafından çekin düzenleyeninden tahsil edilmediği anlaşılmaktadır. Zira, çek yukarıda da belirtildiği üzere dava dışı ... AŞ’ye karşılıksız çıkması nedeniyle iadesi gerçekleşmiştir. TTK 792 çerçevesinde çekin istirdatı talebinin çek elinden rızası dışında çıkan (maddi anlamda hak sahibi olduğunu iddia eden) kişi tarafından çeki elinde bulunduran kişiye karşı açılması gerektiği, çeki iade eden kişiye karşı böyle bir dava açılması mümkün değildir. Davalı ... AŞ ile dava dışı ... A.Ş.’nin ticari defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemede, uyuşmazlığa konu olan çekin ödenmemesi üzerine dava dışı ......
Yukarıdaki hukuki açıklamalar ve emsal Yargıtay içtihadı ışığında somut olaya dönersek; davacı vekili ıslah yoluyla, çekin istirdatı istemli davasında bu talebinin yanında ayrı bir davanın konusu olan dava konusu çekten dolayı borçlu olmadığının tespitini istemiş olup böyle bir ıslahın yapılması hukuken mümkün olmadığı gibi bu yeni talebin bu yolla davaya dahil edilmesi, yargılamaya hakim ilkelerden usul ekonomisi ilkesine de aykırılık teşkil eder. Bu nedenle davacının ıslah isteminin reddine karar verilmesi gerekir. 6102 sayılı TTK’nın 792. maddesi gereğince; çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilebilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790'ıncı maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür....
Yukarıdaki hukuki açıklamalar ve emsal Yargıtay içtihadı ışığında somut olaya dönersek; davacı vekili ıslah yoluyla, çekin istirdatı istemli davasında bu talebinin yanında ayrı bir davanın konusu olan dava konusu çekten dolayı borçlu olmadığının tespitini istemiş olup böyle bir ıslahın yapılması hukuken mümkün olmadığı gibi bu yeni talebin bu yolla davaya dahil edilmesi, yargılamaya hakim ilkelerden usul ekonomisi ilkesine de aykırılık teşkil eder. Bu nedenle davacının ıslah isteminin reddine karar verilmesi gerekir. 6102 sayılı TTK’nın 792. maddesi gereğince; çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilebilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790'ıncı maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür....
DELİLLERİN TARTIŞILMASI, HUKUKİ SEBEP VE GEREKÇE: Talep; çek istirdatı davasında verilen ihtiyati tedbir talebinin reddine dair ara karara ilişkindir. İstinaf kanun yolu başvurusuna konu edilen karar hakkında; 6100 sayılı HMK'nın 355. maddesindeki düzenleme gereğince, istinaf dilekçesinde belirtilen nedenler ve kamu düzenine aykırılık bulunup bulunmadığı hususlarıyla sınırlı olarak inceleme yapılmıştır. Çek istirdatı talebiyle açılan davada, davacı ...... Pertol, davalı ise ...'dir. Davacı tarafından ihtiyati tedbir yoluyla durdurulmasını talep ettiği Erzurum .... İcra Dairesi'nin ... E. sayılı icra takip dosyasının tarafları, alacaklı ..., borçlunun 1- ... Ltd. Şti., 2-......., 3- ... Pertol Ltd. Şti'dir....
Somut olayda ise uyuşmazlık TTK'nun 792. maddesi uyarınca çek istirdadı istemine ilişkin olup, dava konusu bir miktar para alacağı değildir. Dava devam ederken çekin bedelinin davalı tarafça tahsil edilmesi halinde davanın çek bedelinin istirdatına dönüşmesinde de durum değişmeyecektir. Zira çek bedelinin istirdatı istemi, çek istirdatı isteminin kabul edilmemesine bağlıdır ve terditli bir talep olarak ileri sürülmektedir. O halde ilk derece mahkemesince davacının asıl talebi olan çek istirdatı talebinin 6102 sayılı TTK'nın 5/A maddesi gereğince zorunlu arabuluculuk dava şartına tabi olmadığı dikkate alınarak işin esasına girilip bir karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir." gerekçesi ile bozulmuştur. Mahkememizce bozma ilamından sonra yargılamaya devam olunmuştur. 6102 Sayılı TTK'nda düzenlenen kambiyo senetleri ve bunlar arasında bulunan çek sebepten mücerrettir....
