Çek iptali davaları, özelliği itibari ile hasımsız açılan davalardan olup, yapılan yargılama sırasında çek hamilinin ortaya çıkması durumunda, çek iptali davasını açan davacıya, mevcut çek hamiline karşı çek istirdadı davası açması konusunda süre verilmeli, istirdat davasının açılması halinde, çek iptali davasının konusuz kaldığından bahisle karar verilmesine yer olmadığına, açılmaması halinde ise çek iptali davasının reddi yönünde hüküm kurulmalıdır. Somut olayda, mahkemece yazılı gerekçe ile davanın Ankara 15.11.2012 tarihinde keşide edilen ... çek seri nolu 45.492,-TL bedelli çek yönünden reddine karar verilmiş ise de davacının çekin lehdarı olduğu, çekin davacının cirosu ile geçen hamil tarafından bankaya ibrazında karşılıksız çıktığı, davacı tarafça çekin müşteriden iade alındığı beyan edilmesine göre , yapılan yasal ilanlara karşın çek üzerinde hak iddia eden 3....

İptal davası açma hakkı, TTK 651.maddesi uyarınca, çeke bağlı alacağı bulunan hamile aittir. İptal kararını alan hamil, TTK 652.maddesinde düzenlendiği üzere, hakkını senetsiz ileri sürebilir ya da borçludan yeni bir kıymetli evrak düzenlenmesini isteyebilir. İptal davasının amacı budur. Çek keşidecisinin TTK 757 ve 818/s.maddesi gereğince iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır... eldeki davayı açmakta hukuki yararı yoktur...." HMK'nın 114.maddesinde dava açmakta hukuki yararın bulunması dava şartı olarak düzenlenmiştir. Eldeki dava bakımından talep edenin çek keşidecisi olduğunu beyan ettiği, keşideci olan talep edenin dava açmakta hukuki yararı bulunmadığından, davanın dava şartı yokluğundan usulden reddine dair aşağıdaki gibi hüküm kurulmuştur....

Maddeleri uyarınca yalnızca çek hamili tarafından iptal davası açılabileceği, somut olayda cirantanın çek zayi davası açmasında yasal olarak olanak bulunmadığı anlaşılmakla davanın reddine dair aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur....

çek yaprak bedelini ödemek zorunda kalacaklarını belirterek, çek hakkında zayi nedeniyle iptal kararı verilmesini talep ve dava etmiştir....

Talebe konu çek de lehdar olarak davacı yazılmış ise de çek henüz davacıya teslim edilmeden kaybolması ve teslim söz konusu olmamasına göre davacının yetkili hamil kabul edilmesi mümkün değildir. Bu durumda, davacının hamil olmadığı çek yönünden iptal davası açmakta hukuki yararı bulunmadığından davanın reddine karar vermek gerekmiştir....

Zayi nedeniyle iptal davalarında amacın, keşidecinin mükerrer ödeme yapmasını önlemek ve kaybedilen kambiyo senedi yerine mahkemece verilecek iptal kararını keşideciye/muhataba ibraz etmek olduğu gözetildiğinde, keşidecinin kendisine ibraz edilmek üzere iptal kararı istemesi bu yolun kanunda öngörülen konuluş amacı ile bağdaşmaz.Nitekim benzer mahiyette----------- Karar sayılı ilamları,---------------- Karar sayılı ilamı ve birçok karar mevcuttur.Yukarıda açıklandığı üzere, davacının dava konusu çekin keşidecisi olduğunun dava dilekçesi içeriğinden ve çek fotokopisinden anlaşılması nedeniyle, çek iptali kararı verilemeyeceğinden davanın reddine dair aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur....

Davalı vekili, müvekkili şirketin yasal hamili olduğu 433 adet tacir çekinin hırsızlarca gece yarısı şirket merkezinden çalındığını, bunu üzerine dava açılarak iptal kararı alındığını ve hükmün kesinleştiğini savunarak davanın reddini istemiştir. Mahkemece, davaya konu çeklerin çalınmış olmaları nedeniyle iptallerine karar verildiği, çeklerin hamili olan üçüncü kişi konumundaki davacının çalıntı çek olduğunu bile bile alıp bu çekleri işleme tabi tuttuğuna ilişkin çek hamili olduğunu iddia ile daha önce çek iptal kararı alan davalı şirket tarafından dosyaya delil sunulmadığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiş, hüküm davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir....

Davacı, yetkili hamili olduğu ve davalı Banka'ya ibraz ettiği çekin davalı bankanın hatası nedeni ile sehven iptal edildiğini, çekin ibraz tarihinde karşılığının bulunduğunu, davalı Banka'nın kusuru nedeniyle çek bedelini tahsil edemediğini ileri sürmüş olup, mahkemece davaya konu çek banka tarafından sehven iptal edilmemiş olsaydı dahi keşidecinin hesabında para bulunmadığı, ayrıca davacının çek borçlusuna karşı herhangi bir takip yapmadan çek bedelinin tahsilini bankadan talep edemeyeceği gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir. Taraflar arasında davacının hamili olduğu çekin Banka görevlileri tarafından sehven iptal edildiği ve çek bedelinin davacıya ödenmediği konusunda uyuşmazlık bulunmamaktadır....

TTK'nın 757-764. maddelerinde yer alan yasal düzenlemelere göre çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK'nın 651/2. maddesi uyarınca senet üzerinde hak sahibi bulunan hamile aittir. Kıymetli evrakta hakkın senede bağlı olması nedeniyle, senedin zayi olması halinde hak sahibi hamile iptal kararı alarak, hakkını senetsiz olarak ileri sürme, ya da yeni bir kıymetli evrak tanzimini isteme olanağı tanınmak istenmiştir(TTK m.652). Nitekim benzer---- ---- mevcuttur. Yine, boş çek yaprakları TTK'nın 780. Maddesi kapsamında çek niteliğinde olmadığı gibi kambiyo senedi vasfında da değildir. Bu nedenle boş çek yaprakları hakkında iptale ilişkin TTK'nın 757. maddesinin uygulanma olanağı da yoktur. Bu halde çek hesabı sahibinin, boş çek yapraklarının iptaline karar verilmesini talep etmesi de mümkün değildir....

Davacının hukuki yararının bulunması HMK'nın 114/h maddesi uyarınca dava şartı niteliğinde olup, TTK'nın 651/2. maddesi uyarınca iptal davasını açmakta hukuki menfaati olan kişi ise senede bağlı alacak hakkı olan hamildir. Banka tarafından bastırılan çekler imza karşılığı çek hesabı sahibine teslim edilir.Teslim edilen çek defterindeki her bir çek için sistem kaydı oluşturulur ve bu kayıt üzerinden çekler takip edilir.Somut olayda davacı, çeklerin hamili değil çekleri bastırıp çek hesabı sahibi müşterilerine teslim eden muhatap banka olup,müşterileri tarafından kullanılmayıp iade edilen boş çek yapraklarının iade nedeniyle sistemde iptal edildiği ancak fiziken arşivde bulunamamaları nedeniyle zayii nedeniyle iptal davasına konu edildiği anlaşılmaktadır. Dava konusu çek yaprakları müşteriler tarafından çeşitli hukuki nedenlerle bankaya kullanılmadan iade edilen çeklerdir. Bu haliyle söz konusu çekler, henüz keşide dahi edilmemiş olmakla, kıymetli evrak vasfını haiz değildir....