Dava, TTK'nun 818/s maddesi yollaması ile çeklerde de uygulanması gereken TTK 757 ve devamı maddeleri uyarınca açılmış zayi nedeniyle çek iptali davasıdır. Davacının iptali istenen çeklerin keşidecisi olduğu, ... numaralı çek yaprağı dışındaki çek yapraklarının imzasız olduğu halde iken kaybedildiği dava dilekçesi içeriğinden açıkça anlaşılmaktadır. TTK'nun 651. maddesi gereğince; kıymetli evrakın zayi olduğu veya ziyanın ortaya çıktığı anda senet üzerinde hak sahibi olan kişi senedin iptaline karar verilmesini isteyebilir. Aynı kanunun 652. maddesine göre de; kıymetli evrakı zayi eden kimse, iptal kararı alarak hakkını senetsiz olarak da ileri sürebilir veya yeni bir senet düzenlenmesini isteyebilir. Keşidecinin senet üzerinde ileri sürebileceği bir hakkı mevcut değildir. Kaldı ki, çek iptali davası hasımsız olup, dava sonunda verilecek iptal kararı çek hamili 3. kişileri bağlamaz....
Şubesine ait ... seri nolu 30.12.2012 keşide tarihli 17.000,00TL bedelli çek incelendiğinde çekin keşidecesi müvekkili şirket lehtarı ... ... olduğunu, tanıklar ... ve ...' ın imzaları ile düzenlenen protokol de görüldüğü üzere; söz konusu çek ... ... tarafından kaybedilmiş olduğundan bahisle, mahkeme tarafından çekler iptal edildiğinin beyan edilmesi ve .... Asliye Hukuk Mahkemesi 2012/... E - 2013/... K Sayılı kararın müvekkiline ibraz edilmesi ile çek bedeli müvekkili şirket tarafından Lehtar ... ...' e ödendiğini, müvekkilinin .... Asliye Hukuk Mahkemesi 2012/... E - 2013/... K Sayılı kararı ile çeklerin kaybolduğu gerekçesiyle verilen çek iptal kararına göre lehtar ... ...' e ödeme yaptığını ve borcunu ifa ettiğini, müvekkilinin daha sonra davalı alacaklı tarafından başlatılan .... İcra Müdürlüğü 2014/... E. sayılı dosyasından gönderilen ödeme emri ile iptal edilen çekin davalı eline geçtiğini öğrendiğini, müvekkilinin .... Asliye Hukuk Mahkemesi 2012/... E - 2013/......
Şubesi'ne ait çek koçanından 8 adet yaprağını kendisinin kullanıp ödediğini, diğer 16 adet boş çek yaprağını kaybettiğini, bu çek yapraklarının kötüniyetli kişilerin ellerine geçme ihtimalinin olduğunu, bu durumda malen ve hukuken sıkıntıya düşeceğini ileri sürerek çek yapraklarının iptali ile tedavülünün engellenmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Mahkemece tüm dosya kapsamına göre; davanın boş çek yaprakları için zayi nedeniyle iptal isteğine ilişkin olduğu, zayi nedeniyle iptal davası açma hakkının lehdar ve hamile tanınmış bir hak olduğu, davacının bu sıfatı taşımadığı, davacının çek keşidecisine karşı kambiyo senedine dayalı hakkının varlığını ispat etmek durumunda olan bir kişi olmadığının belirgin olduğu, talepte bulunanın taraf sıfatına sahip olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Kararı davacı temyiz etmiştir....
GEREKÇE : Dava konusu uyuşmazlık; çek hesabı sahibinin çek yapraklarını kaybettiği iddiasına dayalı açtığı zayi nedeniyle çek iptal isteminden kaynaklanmaktadır. 6102 sayılı TTK'nun 651 ve TTK 'nun 818/s bendi yollaması ile aynı Kanunun 757 ve devamı maddelerine göre açılacak kıymetli evrakın zayi nedeniyle iptali istemine ilişkin davalarda, dava açma yetkisinin hamile ait olduğu, keşidecinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmadığı ve ayrıca davaya konu çeklerin boş çek yaprakları olup, TTK’nun 780. maddesi uyarınca kambiyo senedi vasfını haiz olmadığından kıymetli evrak vasfı taşımadığı anlaşılmakla, davanın reddine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur....
Zayi nedeniyle iptal davalarında amacın, keşidecinin mükerrer ödeme yapmasını önlemek ve kaybedilen kambiyo senedi yerine mahkemece verilecek iptal kararını keşideciye/muhataba ibraz etmek olduğu gözetildiğinde, keşidecinin kendisine ibraz edilmek üzere iptal kararı istemesi bu yolun kanunda öngörülen konuluş amacı ile bağdaşmaz. Keşideci dava konusu çekin cebir kullanarak alındığını iddia ediyor ise çek istirdatı davası veya menfi tespit davası ile bu iddiasını ileri sürebilir. Bu nedenle keşidecinin eldeki davayı açma hakkı bulunmadığından davanın reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur....
Zayi nedeniyle iptal davalarında amacın, keşidecinin mükerrer ödeme yapmasını önlemek ve kaybedilen kambiyo senedi yerine mahkemece verilecek iptal kararını keşideciye/muhataba ibraz etmek olduğu gözetildiğinde, keşidecinin kendisine ibraz edilmek üzere iptal kararı istemesi bu yolun kanunda öngörülen konuluş amacı ile bağdaşmaz. Keşideci dava konusu çekin cebir kullanarak alındığını iddia ediyor ise çek istirdatı davası veya menfi tespit davası ile bu iddiasını ileri sürebilir. Bu nedenle keşidecinin eldeki davayı açma hakkı bulunmadığından davanın reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur....
Diğer yandan zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı çek hamiline tanınmış bir hak olup keşidecinin işbu davayı açma hakkı bulunmadığından, davacının aktif husumet ehliyeti de yoktur.Davacı dava dilekçesi ile kaybettiğini bildirdiği çeklerde davacının çeklerin keşidecisi olduğunu belirttiği, çek keşidecinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkının olmadığı değerlendirilerek; davanın reddine karar verilmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur....
Zayi nedeniyle iptal davasının senet hamillerine tanınmış bir hak olduğu, bu bakımdan keşidecinin iptal davası açmasının mümkün olmadığı, ayrıca kambiyo senetlerine özgü zayi nedeniyle iptal davası açılabilmesi için zayii olan belgenin kambiyo senedi vasfını taşıması gerekir. TTK'nun 780/1. maddesinde çekin zorunlu yasal unsurları düzenlenmiş olup, ödenecek bedeli, düzenleme tarihini ve yerini, düzenleyenin imzasını içermeyen boş bir çek yaprağı kambiyo senedi vasfında değildir. Somut olayda: davacının davaya konu çek defterlerinin içerisinde yer alan çek yapraklarında hamil olmadığı, bilakis çek hesap sahibi olduğu ayrıca çek yapraklarının boş olması sebebiyle kambiyo vasfını taşımadığı anlaşılmakla; davanın aktif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur....
Baskı, İstanbul, 2020, s. 69 vd.; Onur Mustafa ÖNDÜL, Çek İptali, İstanbul 2019, s. 46 vd.; Özkan GÜLTEKİN, Kıymetli Evrakın Ziyaı ve İptali, 9. Baskı, Ankara, 2020, s. 109 vd.). Somut uyuşmazlıkta davalı çek keşidecisi, hakkında açılan takip kapsamında çek bedeli olan 40.000,00-TL'yi ödemiş olup, bu tutar dışındaki ferilere (faiz vs.) itiraz etmiştir. Davacı vekili 09/06/2020 tarihinde çek iptal kararını 02/03/2020 tarihinde mail yoluyla davalı çek keşidecisine gönderdiğini ve ödenmeme üzerine 10/03/2020 tarihinde Bakırköy ...... İcra Dairesinin ...... E. Sayılı dosyasıyla icra takibi başlatıldığını ifade etmektedir. Yukarıda III/1'de ifade edildiği üzere, çek iptal kararı ile keşideciden çek bedelinin ödenmesi talep edilebilecek olup, ödenmemesi halinde takip ve dava yoluna başvurulacaktır....
TTK. 757. md. göre keşideci iptal talebinde bulunamaz ve TTK 780. md. göre de çek yaprağının çek vasfında olup olmadığı belirsiz olduğundan zayi çek iptal davası açılamayacağından davanın reddine dair aşağıdaki hüküm kurulmuştur. HÜKÜM: Yukarıda açıklanan gerekçeye göre; 1-Davanın reddine, 2-Alınması lazım gelen 59,30-TL harç peşin alınmış olmakla yeniden alınmasına yer olmadığına, 3-Davacının yaptığı yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına, 4-HMK 333 maddesi gereğince karar kesinleştiğinde artan gider avansının yatırana iadesine, Dair verilen kararın tarafın yokluğunda tebliğ tarihinden itibaren 2 haftalık süre içerisinde istinaf yolu açık olmak üzere karar verildi. 07/09/2021 Katip ... e-imzalıdır Hakim ... e-imzalıdır...
