Hukuk Muhakemeleri Kanununun ticari defterlerin ibrazı ve delil olması başlıklı 222. Maddesi; MADDE 222 - (1) "Mahkeme, ticari davalarda tarafların ticari defterlerinin ibrazına kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine karar verebilir. (2) Ticari defterlerin, ticari davalarda delil olarak kabul edilebilmesi için, kanuna göre eksiksiz ve usulüne uygun olarak tutulmuş, açılış ve kapanış onayları yaptırılmış ve defter kayıtlarının birbirini doğrulamış olması şarttır. (3) İkinci fıkrada belirtilen şartlara uygun olarak tutulan ticari defter kayıtlarının sahibi ve halefleri lehine delil olarak kabul edilebilmesi için, diğer tarafın aynı şartlara uygun olarak tutulmuş ticari defterlerindeki kayıtların bunlara aykırı olmaması veya diğer tarafın ticari defterlerini ibraz etmemesi yahut defter kayıtlarının aksinin senet veya diğer kesin delillerle ispatlanmamış olması gerekir. (Ek cümle:22/7/2020-7251/23 md.)...

KARAR Davacı şirket, muhasebe işlemlerinin değişik yıllarda davalılar tarafından yürütüldüğünü, ticari defterlerinin davalılara teslim edildiğini ancak geri iade edilmediğini, ...'na defterlerin ibrazı gerektiğinden davalılarda bulunan 2008,2009,2010 ve 2011 yılına ait ticari defterlerin davalılardan alınarak kendisine verilmesini istemiştir. Davalı ..., davacı şirkete ait ticari defteri 2012 yılında davacı şirketin muhasebe işlerini yürüten ...'a teslim ettiğini, buna ilişkin tanıkları olduğunu savunarak davanın reddini dilemiştir. Davalı ..., davacı şirketin 2008 yılı muhasebe işlemlerini yürüttüğünü, ticari defterlerin bir sonraki muhasebeciye devredildiğini savunarak davanın reddini dielemiştir. Davalı ..., ticari defterlerin bir sonraki muhasebeci ...'na teslim edildiğini, sonrasında davacı şirket ile bir ilgisinin kalmadığını savunarak davanın reddini dilemiştir....

Cilt s. 1826) Diğer yandan HMK'nın 222/1. maddesi ve TTK'nın 85/2. maddesi gereğince ticari defterlerin mahkemece re'sen incelenebileceği yasa koyucu tarafından açıkça düzenlendiğine göre, yasa koyucunun defterleri ibraz etmeyen tarafla ilgili herhangi bir yaptırım öngörmediği düşünülemez zira ticari defterlerin resen ibrazına karar verilmesine rağmen tarafların defterlerin ibraz etmemeleri halinde mahkeme ara kararının yerine getirilmesi mümkün olamayacaktır. Bu nedenle kanun koyucunun abesle iştigal etmeyeceği ilkesi gözönünde bulundurulmalıdır. b-) Ticari defterlerin delil olması: Tacirler ticari bir uyuşmazlıkta gerek kendi defterlerine gerekse karşı tarafın ticari defterlerine delil olarak dayanabilirler....

Eski yöneticide bulunan defter hırsızlığa konu olamayacağı"ndan bahisle red kararı gerekçelendirilmiş ise de dava konusu ticari defterler tarafımıza iade edilmediği gibi eski şirket yetkilisi tarafından adli emanete teslim edildiği bildirilen defterlerin davacı tarafa incelemeye de açılmadığını, dolayısıyla hal hazırda adli emanette bulunduğu iddia olunan ticari defterlerin müvekkil şirkete ait defterlerin olup olmadığı, gerçek defterler olup olmadığı yahut talebe konu tüm ticari defterleri ihtiva edip etmediğinin tespit edilemediğini, müvekkil şirketin ticari defterlere ulaşamaması ve yerine getirmesi gereken yasal yükümlülükleri gerçekleştirememesi şeklindeki zararın devam ettiğini, eski şirket yetkilisinin müvekkil şirkete ait ticari defterleri kendi uhdesinde tutarak kendi lehine yarar sağladığı sabit olup ilk derece mahkemesince hükmün gerekçesinde ileri sürülen "Ceza Mahkemesine konu olan davada suçun vasfı hırsızlık değildir....

Bilirkişi tarafından ibraz edilen raporda, ek rapor tanzimi için 2010-2014 yılları ticari defterler ve belgelerin ibrazı gerektiği bildirilmiş olup, davacı vekilinin de, mazeretini bildirerek ticari defterlerin inceleme için hazır olduğu beyan edilerek ek rapor alınmasının talep edildiği nazara alındığında, davacının ticari defterlerini ibrazdan kaçındığı sonucuna varılarak, eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.Bu durumda mahkemece, 6100 sayılı HMK' nın 31. maddesi kapsamında hakimin davayı aydınlatma yükümlülüğü kapsamında, davacı tarafa gerekli ihtaratları da içerir şekilde usulüne uygun olarak ve hangi yıllara ilişkin defterlerin ibraz edileceği de belirtilerek ticari defterlerini sunması için süre verilip, davacı tarafça ticari defterlerin ibrazı halinde bilirkişiden ek rapor alınarak, taraf delilleri birlikte değerlendirilmek suretiyle varılacak sonuca göre karar verilmesi gerekmektedir. 28/07/2020 tarih 31199 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 7251...

Zaten davacı taraf dava dilekçesinde defterlerin kimde ve nerede olduğunun tespiti bakımından şirketin bağlı bulunduğu vergi dairesine yazı yazılarak muhasebecinin kim olduğunun öğrenilebileceği ve bu durumun ticari defterlerin kendisine teslim edilmediğini ortaya koyacağını beyan etmiştir. Yine davalının neden ticari defterlerin teslimi hususunda teslim tutanağı bulundurmakla yükümlü olduğu izah edilmemiştir. Bu halde, davalının davacıya ait ticari defterleri uhdesinde bulundurduğu iddiası ispatlanabilmiş değildir....

Ticari defterlerin sahibi lehine olması için HMK m. 222/2’de öngörülen şartlar; defterlerin kanuna göre eksiksiz ve usulüne uygun olması, defterlerin açılış ve kapanış onaylarının yaptırılmış olması ve ticari defterlerin birbirini doğrulamış olması gerekmektedir....

Asliye Ticaret Mahkemesinin 2023/46 E. sayılı dosyası ile ihtiyati haciz tesis edildiğini, ayrıca ticari defterlerin kendilerine iadesi talepli 30.12.2022 tarihli ihtarnamesinin de Kutay Kurgan'a tebliğ edilmiş olmasına karşın ilgili kişinin cevaben göndermiş olduğu 02.01.2023 tarihli ihtarnamesi ile 'müvekkili şirkete ait ticari defterleri uhdesinde tuttuğunu ve bunları kendilerine iade etmeyeceğini' açıkça ikrar ettiğini, somut olayda, müvekkili şirkete ait ticari defterlerin, şirketin eski mali müşaviri tarafından çalınmak suretiyle hırsızlığa uğradığının açıkça ortada olduğunu, dava konusu ticari defterlerin nerede olduğunun belli olmasının, müvekkili şirketin uhdesinden çalındığı ve halihazırda ulaşılamadığı sonucunu değiştirmediğini, ticari defterlerin halihazırda müvekkili şirket ile temsilcilik ilişkisi bulunmayan Kutay Kurgan tarafından çalındığını, haksız ve hukuka aykırı bir şekilde uhdesinde tutulduğunu, kaldı ki bu süre zarfında Kutay Kurgan'ın elinde bulundurduğu ticari defterlerin...

Ancak Vergi Usul Kanunundaki bu düzenleme vergisel yükümlülüklerle ilgili olup, TTK'nın 82/7. maddesinde ticari defterlerin sahibinin elinden rızası dışında çıkmış olması hali, zayi belgesi verilmesini gerektiren bir olay olarak sayılmamış olduğu gibi tadadi olarak sayılan bu sebeplerle de benzerlik göstermediğinden sırf ticari defterlerin sahibinin elinden rızası dışında çıkmış olmasının ticari defterlerin TTK'nın 87/2 maddesinin aradığı şartlarda zayi olduğunun kabulü mümkün değildir. Elektronik Defter Genel Tebliği'nin 7.1 maddesinde sadece Vergi Usul Kanununda belirtilen “mücbir sebep” ve ikincil örneklerin temin edilememesi halinin aranmış olması TTK'nın 82/7. Maddesindeki hususların aranmayacağı anlamına gelmez. Zira Elektronik Defter Genel Tebliği'nin 7.1 maddesindeki düzenleme TTK'nın 82/7. Maddesindeki düzenlemenin kapsamını değiştirecek nitelikte değildir....

Davalıca inkar edilmeyen mesaj ve e-postalarda, davalıdan talep edilen defterlerin hangi yıllara ait olduğu belirtilmemekle, davalı ...’un söz konusu defterlerin iade edildiğini beyan ettiği görülmekle defterlerin gönderildiği fakat kendisine tutanak teslim edilmediği hususundaki beyanlarının ise defterlerin daha önce gönderilmediyse bile artık gönderildiği hususuna delalet bir beyan olduğu değerlendirilmiştir....