Ticari defterlerin incelenmesi neticesinde yapılan değerlendirme; Hukuk Muhakemeleri Kanununun ticari defterlerin ibrazı ve delil olması başlıklı 222. maddesi; "(1)Mahkeme, ticari davalarda tarafların ticari defterlerinin ibrazına kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine karar verebilir. (2)Ticari defterlerin, ticari davalarda delil olarak kabul edilebilmesi için, kanuna göre eksiksiz ve usulüne uygun olarak tutulmuş, açılış ve kapanış onayları yaptırılmış ve defter kayıtlarının birbirini doğrulamış olması şarttır. 3)İkinci fıkrada belirtilen şartlara uygun olarak tutulan ticari defter kayıtlarının sahibi ve halefleri lehine delil olarak kabul edilebilmesi için, diğer tarafın aynı şartlara uygun olarak tutulmuş ticari defterlerindeki kayıtların bunlara aykırı olmaması veya diğer tarafın ticari defterlerini ibraz etmemesi yahut defter kayıtlarının aksinin senet veya diğer kesin delillerle ispatlanmamış olması gerekir....
Yukarıda da açıklandığı üzere kanun uyarınca zayi belgesi verilebilmesi için saklamakla yükümlü ticari defterleri bir afet veya hırsızlık gibi sebepler ile zayi olması gerekir. Bunun haricinde tacirlerin basiretli davranma yükümlülüğü bulunmakta olup ticari defterlerin saklanmasında gerekli dikkat ve özenin gösterilmesi gerekir. Tüm dosya kapsamı bir bütün olarak değerlendirildiğinde; yukarıda açıklanan sebepler ile davacının basiretli bir tacir gibi davranmaması, ticari defterlerin saklanmasında gerekli özeni göstermemesi ve defterlerin ziyana sebep olacak afet veya hırsızlık gibi bir durumun meydana gelmemesi sebebiyle yasal şartları taşımayan davanın reddine dair aşağıdaki gibi hüküm kurulmuştur....
ın şirkete ait defterleri koruyup saklaması gerekirken; ticari defterlerin hırsızlık olayının meydana geldiği ve şirketin kayıtlı adresi olan yerde bulunan iş yerinin sahibi olduğunu beyan eden ...’da bulunduğu, bu durumda ticari defterlerin korunması ve saklanmasında gerekli dikkat ve özenin gösterilmediği, ticari defterlerin hırsızlık sonucu zayi olduğunun ispatlanamaması ve davacının basiretli bir tacir gibi davranmaması sebebiyle davanın reddine karar verilmiştir. İSTİNAF SEBEPLERİ: Davacı vekili, hasımsız olarak görülen yargılama açısından sadece davacı tarafın şikayet dilekçesinin bulunduğu gerekçesinin hukuka aykırı bir gerekçe olduğunu, şikayet edecek başka bir taraf olmadığını, hırsızlık olayına ilişkin kolluk birimine yapılan şikayet sonucu ifade tutanağının mahkemeye sunulduğunu, mahkemece şirket yetkilisi ...'ın değil de hırsızlık olayının meydana geldiği şirketin kayıtlı adresi olan yerde bulunan iş yeri müdürü ...'...
Esas sayılı dosyasının incelenmesinde; dosya içerisinde 27/05/2019 tarihli bilirkişi raporu sunulduğu, rapor içeriğinde B bendinde " Davalıya ait ticari defter tasdik ve kayıtların incelenmesi " bölümünde ' ... ve Sistemleri Gıda Turz San ve Tic Ltd Şti tarafından dosya eki ile birlikte tarafımıza incelemeye sunulan 2018 yılı ticari defter ve kayıtları üzerinde yapılan tespitler aşağıda arz olunmuştur ''denilmek suretiyle ticari defterlerin bilirkişiye teslim edildiği ve bilirkişinin ticari defterler üzerinde fiziken inceleme yaptığı anlaşılmıştır. Tutanak : İzmir ... Asliye Ticaret Mahkemesince 03/04/2023 tarihinde tutulan tutanaktan davalı ... ve Sistemleri Gıda Turz San ve Tic Ltd Şti vekili tarafından dosyalarına sunulan ve kaleme teslim edilen ticari defterlerin yapılan tüm aramalara rağmen bulunamadığı anlaşılmıştır....
Görüldüğü üzere 05/09/2022 tarihinde defterlerin zıyaa uğradığının öğrenildiği anlaşılmaktadır. Zira ihtarnamede açıkça defterlerin sunulması istenmiştir. Bu durumda davanın yasal 30 günlük sürede açıldığını söyleyebilmeye olanak yoktur. Bir an için davanın süresinde açıldığı kabul edilse dahi ortağın defterleri sunmaması defterlerin zayi olduğu anlamına gelmez, zira Kanun defterlerin bir mücbir sebep halinde zıyaaını aramaktadır. Bu şekilde bir durum da ortada olmadığından aşağıdaki şekilde davanın reddine karar vermek gerekmiştir....
Hukuk Dairesinin 09.12.2013 gün ve 2013/8651 E., 2013/22378K . sayılı ilamı ile; "...Davacı vekili, müvekkiline ait ticari defterler ve belgelerin ... Alışveriş Merkezi'nde 15.01.2012 tarihinde çıkan yangında zayi olduğunu belirterek zayi belgesi verilmesini talep ve dava etmiştir. Mahkemece, iddia ve tüm dosya kapsamı uyarınca davacı şirketin merkezinin .... olduğu, grup şirketleri olarak ticari defterlerinin .... adresindeki merkezde SMMM tarafından işlendiği, defterlerin tanıkların belirttiği şekilde kargo ile ....'ya gönderilip işlendikten sonra yangının gerçekleştiği iş yerinde muhafaza edildiğinin kesin delil ile ispat edilemediği, grup şirketlerde ticari defterlerin genel uygulama olarak tek bir merkezde muhafaza edildiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Kararı, davacı vekili temyiz edilmiştir. Dava, 6762 Sayılı TTK. 68. maddesine dayalı ticari defterlerin zayi olduğunun tespitine ilişkin olup, mahkemece yazılı şekilde karar verilmiştir....
Davacının eski vekili Av. ... vekili müdahale talebinde bulunmuş, haksız azil nedeni ile muaccel olan ödenmemiş ücret alacaklarının tahsili için defterlerin müdahil tarafından muhafaza edildiğini, zayi belgesi verildiği zaman müvekkilinin alacaklarının tehlikeye düşeceğini savunarak davanın reddini istemiştir. Mahkemece, iddia ve tüm dosya kapsamı uyarınca ticari defterlerin kanunda belirtilen şekilde zayi olmadığı, dava konusu defterlerin hapis hakkı bulunduğu iddiası ile eski vekil tarafından zaptolunduğu, zayi belgesi verilmesi için kanunun aradığı yasal şartlar oluşmadığı gerekçesi ile talebin reddine karar verilmiştir. Kararı, taraf vekilleri temyiz etmiştir....
den devraldığını, Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı tarafından şirketin 2020 ve 2021 yılı ticari defterlerinin istendiğini, şirket eski sahibi tarafından şirketi devralmadan önce şirketin defterlerini tutmakla yükümlü olan...ndan defterlerin tesliminin sağlanması için irtibata geçildiğini, 2021 yılı defterlerinin teslim edildiğini ancak 2020 yılı ticari defterlerinin teslim edilmediğini, defterlerin teslim edilemeyeceğinin müvekkili şirkete bildirildiğini bu nedenle müvekkili şirketin 2020 yılının yevmiye defter, kebir defteri ve envanter defteri hakkında zayi belgesi kararı verilmesini talep etmiştir....
Belediyesi tarafından yıkıldığı, müvekkili şirketin binasının yıkılması nedeniyle binadan çıkartılamayan şirkete ait ticari defterlerin zayi olduğundan bahisle zayi belgesi verilmesini talep etmiştir. Dava ; Davacı şirkete ait tüm ticari defterlerin deprem felaketi nedeniyle ağır hasar alıp, daha sonra yıkılmasına karar verilen bina içerisinde kalarak zayi olduğu iddiasıyla TTK 82/7.maddesi gereğince zayi nedeniyle iptaline karar verilmesi istemine ilişkindir. TTK 82/7.maddesi gereğince bir tacirin saklamakla yükümlü olduğu defterler ve belgeler, yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet veya hırsızlık sebebiyle ve kanuni saklama süresi içerisinde ziyaa uğrarsa, tacir ziyaı öğrendiği tarihten itibaren 15 gün içerisinde ticari işletmesinin bulunduğu yer yetkili mahkemesinden kendisine bir belge verilmesini isteyebilir....
Davacı ve davalı taraf verilen süre içerinde ticari defterlerini sunmuş olup, davacının ve davalı şirketin ticari defterleri üzerinde bilirkişi incelemesi yaptırılmıştır. Davacının ticari defterlerinde yapılan incelemede davacının inceleme konusu yıllarda fiziki olarak defter tuttuğu ve defterlerin açılış ve kapanış tasdiklerinin usulüne uygun olarak yapıldığı, davacının yasal defterlerinin ilgili yıllarda yürürlükte olan mevzuata ve usulüne uygun olarak tanzim edildiği, davacının yasal defter kayıtlarında 28.02.2021 tarihi itibarı ile davalının 48.746,80 TL tutarında borçlu göründüğü, bununla birlikte icra takibinin bu tutarın altında bir tutar olan 47.786,00 TL üzerinden yapıldığı tespit edilmiştir....
