O zaman davalıdan tercihi sorulmak ve 11.11.1994 günlü 4/4 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca süratle dava konusu olup sabit tenkis oranına göre bölünemeyen malın, karar tarihindeki rayice göre değeri belirlenmeli ve bu değerin sabit tenkis oranıyla çarpımından bulunacak naktin ödetilmesine karar verilmelidir. Somut olaya gelince; vasiyetnamenin mutlak tenkise tabi olacağı gözetilerek tenkis isteği bakımından araştırma ve inceleme yapılmasında kural olarak bir isabetsizlik yoktur. Ne var ki, hükme yeterli inceleme ve araştırma yapıldığını söyleyebilme olanağı bulunmamaktadır....
O zaman davalıdan tercihi sorulmak ve 11.11.1994 günlü 4/4 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca süratle dava konusu olup sabit tenkis oranına göre bölünemeyen malın, karar tarihindeki rayice göre değeri belirlenmeli ve bu değerin sabit tenkis oranıyla çarpımından bulunacak naktin ödetilmesine karar verilmelidir. Somut olayda, mirasbırakanın davalılara yaptığı kazandırmaların toplamı üzerinden tek sabit tenkis oranının hesaplanması gerekirken davalı ...'a yapılan kazandırmalar saklı payından düşük olduğu gerekçesiyle sabit tenkis oranı hesaplamasına dahil edilmediği anlaşılmaktadır. Hal böyle olunca, yukarıda değinilen açıklamalar ve ilkeler gözetilerek her iki davalıya yapılan kazandırmalar toplamı dikkate alınarak sabit tenkis oranının belirlenip sonuca gidilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalıdır....
Orman Yönetimi vekili taşınmazların orman sayılan yerlerden olduğunun ileri sürerek, ... vekili, katılan ... ve arkadaşlarının dayandığı tereke tespit ve tenkis davalarının, uyuşmazlığın çözümü için bekletici mesele yapılması konusundaki bozma gerekçesinin somut olayla bağdaşmadığı ve usûl hükümleri bakımından tereke tespit ve tenkis davalarının, taşınmaz mülkiyetinin aidiyetine ilişkin eldeki kadastro tespitine itiraz davasına bekletici mesele yapılamayacağı, davaya katılan ... Ailesinin taşınmazlar üzerinde en ufak bir zilyetliği bulunmadığı gerekçeleri ile karar düzeltme talebinde bulunmuştur. Kural olarak; usûl hükümleri bakımından tereke tesbit ve tenkis davaları, taşınmaz mülkiyetinin aidiyetine ilişkin eldeki kadastro tesbitine itiraz ve tescil gibi eda davalarına bekletici sorun ya da bekletici önmesele yapılamıyacağı gibi esasen; eda davaları, tereke tesbit ve tenkis davalarına bekletici mesele sayılmalıdır....
Davalıya yapılan tasarrufun tenkisine sıra geldiği takdirde tasarrufun tümünün değeri ile davalıya yapılan fazla teberru arasında kurulan oranda (Sabit Tenkis Oranı) tasarrufa konu malın paylaşılmasının mümkün olup olamayacağı (TMK m.564) araştırılmalıdır. Bu araştırma sonunda tasarrufa konu mal sabit tenkis oranında bölünebilirse bu kısımların bağımsız bölüm halinde taraflar adına tesciline karar verilmelidir. ../... Tasarrufa konu malın sabit tenkis oranında bölünmezliği ortaya çıktığı takdirde sözü geçen 564. maddedeki tercih hakkı gündeme gelecektir. Böyle bir durum ortaya çıkmadan davalının tercih hakkı doğmadan davalının tercihinin kullanması söz konusu olamaz. Daha önce bir tercihten söz edilmişse sonuç doğurmaz....
göre paylaşılmasının mümkün olup olamayacağının araştırılması, tasarrufa konu malın sabit tenkis oranında bölünmezliği ortaya çıktığı takdirde davalıdan tercihi sorulmak ve süratle dava konusu olup sabit tenkis oranına göre bölünemeyen malın karar tarihindeki rayice göre değerinin belirlenmesi ve bu değerin sabit tenkis oranıyla çarpımından bulunacak naktin ödetilmesine karar verilmesi; ayrıca 22.10.2020 tarihli kararın sadece davalılar tarafından temyiz edildiği ve bundan sonra hükmedilecek tenkis bedeli bakımından davalı ... lehine kazanılmış hak oluşabileceği de dikkate alınarak bir karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir. 3....
Asıl ve birleştirilen davada davacılar vekilinin, asıl davadaki tenkis istemi ile birleştirilen davadaki terditli tenkis istemlerine ilişkin temyiz itirazlarına gelince; Bilindiği üzere,mirasçılık ve mirasın geçişi miras bırakanın ölüm tarihinde yürürlükte olan hükümlere göre belirlenir (4722 s.Y. 17.md.) Miras bırakan 1.1.2002 tarihinden önce ölmüşse 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi hükümlerinin, 1.1.2002 tarihinden sonra ölmüşse 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun ilgili hükümleri uygulanır. Tenkis (indirim) davası, miras bırakanın saklı payları zedeleyen ölüme bağlı veya sağlar arası kazandırmaların (tebberru) yasal sınıra çekilmesini amaçlayan, öncesine etkili, yenilik doğurucu (inşai) davalardandır. Tenkis davasının dinlenebilmesi için öncelikli koşul;miras bırakanın ölüme bağlı veya sağlar arası bir kazandırma işlemi ile saklı pay sahiplerinin haklarını zedelemiş olmasıdır....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ, TESCİL VE TENKİS Taraflar arasında görülen tapu iptali, tescil ve tenkis davası sonunda, yerel mahkemece davanın reddine ilişkin olarak verilen karar davacılar vekili tarafından yasal süre içerisinde temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, Tetkik Hakimi ...'in raporu okundu, açıklamaları dinlendi, gereği görüşülüp düşünüldü; -KARAR- Dava, muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı tapu iptali ve tescil, olmazsa tenkis isteğine ilişkindir. Davacılar, mirasbırakanları ...'ın, 3847, 3904 ve 2616 parsel sayılı taşınmazlarını 24.05.1993 tarihinde davalı ...'...
Davalıya yapılan tasarrufun tenkisine sıra geldiği takdirde tasarrufun tümünün değeri ile davalıya yapılan fazla teberru arasında kurulan oranda (Sabit Tenkis Oranı) tasarrufa konu malın paylaşılmasının mümkün olup olamayacağı (TMK m.564) araştırılmalıdır. Bu araştırma sonunda tasarrufa konu mal sabit tenkis oranında bölünebilirse bu kısımların bağımsız bölüm halinde taraflar adına tesciline karar verilmelidir. Tasarrufa konu malın sabit tenkis oranında bölünmezliği ortaya çıktığı takdirde sözü geçen 564. maddedeki tercih hakkı gündeme gelecektir. Böyle bir durum ortaya çıkmadan davalının tercih hakkı doğmadan davalının tercihinin kullanması söz konusu olamaz. Daha önce bir tercihten söz edilmişse sonuç doğurmaz....
Bu bakımdan bölünebilir nitelikteki paraların doğrudan saklı pay oranında tenkisine karar verilmesi gerekirken, TMK 564 üncü maddesinin uygulanarak sabit tenkis oranına dahil edilmek suretiyle tenkis hesabına gidilmesi de doğru görülmemiştir. 3. Ayrıca, 4721 sayılı TMK’nın 564 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında “tasarruf konusu malın vasiyet alacaklısında kalması durumunda, malın tenkis sebebiyle verilmesi gereken, aksi halde tasarruf oranı içinde kalan kısmının karar günündeki değerinin para olarak ödetilmesine karar verilir” hükmü düzenlenmiştir. Bu bakımdan mahkemece usulüne uygun olarak murisin ölüm tarihindeki değerlere göre sabit tenkis oranını belirlenmesinden sonra, TMK 564 üncü maddesine göre taşınmazın karar tarihine en yakın bedeli saptanıp, süratle bu değerin sabit tenkis oranına çarpımı ile bulunacak değerin tasarruf içinde kalan kısmının ödetilmesine karar vermekle yetinilmesi gerekir....
-4- En son olarak da seçimlik hakkının kullanıldığı tarih itibariyle murisin davalıya temlik ettiği malın değeri, önceki bulunan sabit tenkis oranının paydasına bölünerek elde edilen rakam, her bir davacı bakımından mahfuz hisseye tecavüz teşkil eden miktar dikkate alınmak suretiyle (başka bir deyişle, sabit tenkis oranının payı ile) nihayet her bir davacı bakımından tenkis hesabı yapılır....
