Gerekçe ve Sonuç Dairemizin 24.11.2022 tarih ve 2022/3041 Esas, 2022/7193 Karar sayılı ilâmında; "....mahkemece bozma ilâmı doğrultusunda tenkis araştırması yapılmış, davalı taraf tercih hakkını taşınmazın aynından yana kullandığından davacı tarafa ödenecek tenkis alacağının hesaplanmasına yönelik bilirkişiden güncel değerler uyarınca ek rapor alınmıştır. Dosya kapsamına sunulan 12.12.2021 tarihli raporda, tenkise tâbi 3 adet bağımsız bölümde muris ...’nin 1/2’şer pay sahibi olduğu dikkate alınmaksızın taşınmazların tüm değeri üzerinden tenkis alacağı hesaplandığı, bu nedenle davalının ödemesi gereken bedelin hataen yüksek gösterildiği anlaşılmıştır....
Ancak, davacılar dava dilekçesinde tapu iptali ve tescil, 29.05.2012 tarihli dilekçeleri ile de tenkis isteğinde bulunmuşlardır. Ne var ki, mahkemece tenkis isteği yönünden bir inceleme ve araştırma yapıldığını söyleyebilme olanağı yoktur. Tenkis (indirim) davası, miras bırakanın saklı payları zedeleyen ölüme bağlı veya sağlar arası kazandırmaların (bağış) yasal sınıra çekilmesini amaçlayan, öncesine etkili, yenilik doğurucu (inşai) davalardandır. Tenkis davasının dinlenebilmesi için öncelikli koşul; mirasbırakanın ölüme bağlı veya sağlar arası bir kazandırma işlemi ile saklı pay sahiplerinin haklarını zedelemiş olmasıdır. Saklı payların zedelendiğinden söz edilmesi ise kazandırma konusu tereke ile kazandırma (temlik ) dışı terekenin tümüyle bilinmesiyle mümkündür. Tereke mirasbırakanın ölüm tarihinde bırakmış olduğu malvarlığı kıymetleri ile iadeye ve tenkise tabi olarak yaptığı kazandırmalardır. Bunlar terekenin aktifini oluşturur....
Tenkis davası için öngörülen hak düşürücü süre dolmadan önce ölen saklı pay sahibi mirasçının, tenkis davasını açma hakkı kendi mirasçısına halefiyet yolu ile geçer (Ömer Uğur Gençcan, Miras Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021, 5. Baskı, sayfa 761). 3. Saklı pay sahibi mirasçı ...'ın ölüm tarihi itibari ile tenkis davasını açması için öngörülen hak düşürücü sürenin geçip geçmediği hususu önem kazanmaktadır. Türk Medeni Kanunu'nun 571 inci maddesine göre tenkis davası açma hakkı, mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini öğrendikleri tarihten başlayarak bir yıl ve her hâlde vasiyetnamelerde açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın açılması tarihinin üzerinden on yıl geçmekle düşer. Bursa 1. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2013/1837 Esas, 2013/1930 Karar sayılı dosyasında vasiyetname, davacıların annesi ...'...
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ DAVA TÜRÜ : TENKİS Yanlar arasında görülen tenkis davası sonunda, yerel mahkemece davanın, kısmen kabulüne ilişkin olarak verilen karar davacı vekili tarafından yasal süre içerisinde temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, Tetkik Hakimi ...'in raporu okundu, açıklamaları dinlendi, gereği görüşülüp düşünüldü; -KARAR- Dava, tenkis istemine ilişkindir. Mahkemece, bilirkişi raporunda davacının zedelenen saklı payının 9.434,76.-TL olduğunun belirtildiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir. Dosya içeriği ve toplanan delillerden; davacının, miras bırakanı ...'ın, eşi olan davalı ...'...
Davalıya yapılan tasarrufun tenkisine sıra geldiği takdirde tasarrufun tümünün değeri ile davalıya yapılan fazla teberru arasında kurulan oranda (sabit tenkis oranı) tasarrufa konu malın paylaşılmasının mümkün olup olmayacağı (MK.md.506) araştırılmalıdır. Bu araştırma sonunda tasarrufa konu mal sabit tenkis oranında bölünebilirse bu kısımların bağımsız bölüm halinde taraflar adına tesciline karar verilmelidir. Tasarrufa konu malın sabit tenkis oranında bölünmezliği ortaya çıktığı takdirde sözü geçen 506. maddedeki tercih hakkı gündeme gelecektir. Böyle bir durum ortaya çıkmadan davalının tercih hakkı doğmadan, davalının tercihini kullanması söz konusu olamaz....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL, TENKİS Taraflar arasında birleştirilerek görülen davada; Davacı, miras bırakan annesi ...’nin maliki olduğu, 1486 ada 11 parselde yer alan 5 numaralı bağımsız bölümü bağış yoluyla, 1486 ada 39 parselde bulunan 6 numaralı bağımsız bölümü ise satış suretiyle davalılara temlik ettiğini, işlem tarihlerinde miras bırakanın ehliyetli olmadığını, 6 numaralı bağımsız bölüm temlikinin aynı zamanda muvazaalı yapıldığını, saklı payının da zedelendiğini ileri sürerek, taşınmazların tapu kaydının miras payı oranında iptal ve tescili, ehliyetsizlik olgusunu kabul görmemesi halinde 5 numaralı bağımsız bölüm temlikinden ötürü tenkis isteğinde bulunmuş, sunmuş olduğu ıslah dilekçesi ile de 6 numaralı bağımsız bölüm yönünden de iptal ve tescil isteğinin kabul görmemesi halinde tenkis istediğini bildirmiştir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ-TESCİL VEYA TENKİS Taraflar arasında görülen davada; Davacı, ortak miras bırakan eşinin kooperatif payını 03.03.2006 tarihinde muvazaalı olarak davalı kızına devrettiğini, kooperatif tarafından da 1253 ada 14 parsel sayılı taşınmazın 15.03.2006 tarihinde ve satış suretiyle davalıya temlik edildiğini, oysa kooperatif ödemelerinin miras bırakan tarafından yapıldığını ve olayda muris muvazaasının açık oduğunu ileri sürüp, tapu iptali ve miras payı oranında tescil, olmazsa tenkis isteğinde bulunmuştur. Davalı, yetkisizlik ve zamanaşımı itirazlarında bulunarak, davacının devir işleminden devir tarihi itibariyle haberdar olduğunu, olayda muris muvazaasının söz konusu olmadığını, tenkis yönünden de 1 yıllık hak düşürücü süreden sonra davanın açıldığını belirtip, davanın reddini savunmuştur....
Mahkemece birleştirme kararı verilerek yapılan yargılama sonunda davacı ... tarafından açılan vasiyetnamenin iptali hakkındaki davanın reddine, tenkis davasının kabulüne, 18.228.36 TL'nin davalı ...’den alınarak davacıya verilmesine, davacı ... tarafından açılan vasiyetnamenin yerine getirilmesi davasının kabulüne, ... İli, Bahçelievler Mahallesi, 310 ada 15 parselde bulunan 9/111 arsa paylı zemin kat 2 numaralı bağımsız bölümün vasiyet olunan adına tesciline karar verilmiş; hüküm, tenkis davası yönünden davalı ... tarafından temyiz edilmiştir. Dosya içeriğine, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına ve 571/son maddesine göre tenkis talebi def'i yoluyla her zaman ileri sürülebileceğine göre yerinde olmayan temyiz itirazlarının reddiyle usul ve yasaya uygun olan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı onama harcının temyiz eden davalı tarafa yükletilmesine 05.04.2012 gününde oybirliği ile karar verildi....
Dosya kapsamından, davacının muris ile davalı arasında yapılan ölünceye kadar bakma sözleşmesinin mirasçılardan mal kaçırmak amacıyla yapıldığı iddisıyla sözleşmenin iptaline, miras payları oranında tenkise ve davalının taşınmaza olan müdahelesinin men'ine karar verilmesinin talep edildiği, Kadastro Mahkemesince tenkis talebi yönünden dosyanın tefrikine ve tenkis talebi yönünden mahkemenin görevsizliğine karar verdiği merci tayinine konu tenkis isteminin yenilik doğurucu hüküm almayı gerektiren dava olduğu anlaşılmıştır. Bu durumda, 3402 sayılı Kanunun 25/3. maddesi gereğince yenilik doğurucu hüküm almayı gerektiren dava ile ilgili isteklerin incelenmesi kadastro mahkemesinin görevi dışında olduğundan, yenilik doğurucu hüküm almayı gerektiren tenkise ilişkin uyuşmazlığın ... Asliye Hukuk Mahkemesince görülüp, sonuçlandırılması gerekmektedir. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle; 6100 sayılı HMK'nın 21 ve 22. maddeleri gereğince ......
ın varisleri adına ve hisseleri nispetinde tapuya tesciline karar verilmesini talep etmiş, yargılama esnasında davayı tenkis olarak ıslah ettiklerini bildirmiştir. 3402 sayılı Kadastro Kanununun 27. maddesi uyarınca, genel mahkemede görülen bir davanın görevsizlik kararı ile kadastro mahkemesine devredilebilmesi için davanın kadastro mahkemesinin görevine giren davalardan olması gerekir. Tenkis davaları görevsizlik kararı ile kadastro mahkemelerine devri gereken davalardan değildir. Buna göre, tenkis istemine ilişkin uyuşmazlığın ... Asliye Hukuk Mahkemesince görülüp sonuçlandırılması gerekmektedir. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle; 6100 sayılı HMK'nın 21 ve 22. maddeleri gereğince ... Asliye Hukuk Mahkemesinin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE 13/10/2016 tarihinde oy birliği ile karar verildi....
