Uygulama ve doktrinde genellikle bunlardan ilkine mutlak geçit ihtiyaç veya geçit yoksunluğu, ikincisine de nispi geçit ihtiyacı yada geçit yetersizliği denilmektedir. Geçit hakkı verilmesine ilişkin davalarda bu hak taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından leh ve aleyhine geçit istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına geçit istenen taşınmaz müşterek mülkiyete konu ise dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir. Geçit ihtiyacı olan kişi davasını öncelikle taşınmazların mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun taşınmaz malikine karşı ve daha sonra bundan en az zarar görecek olana yöneltmelidir. Kurulan geçit hakkının Medeni Kanunun 748/3. maddesi uyarınca Tapu Siciline kaydı da gereklidir. Geçit hakkı kurulmasına ilişkin davalarda davanın niteliği gereği yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır....
Geçit hakkı verilmesiyle genel yola bağlantısı olmayan veya yolu bulunsa bile bu yol ile ihtiyacı karşılanamayan taşınmazın genel yolla kesintisiz bağlantısı sağlanır. Uygulama ve doktrinde genellikle bunlardan ilkine “mutlak geçit ihtiyacı” veya “geçit yoksunluğu”, ikincisine de “nispi geçit ihtiyacı” ya da “geçit yetersizliği” denilmektedir. Geçit hakkı verilmesine ilişkin davalarda, bu hak taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından leh ve aleyhine geçit istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına geçit istenen taşınmaz paylı mülkiyete konu ise dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir. Türk Medeni Kanununun 747/2 maddesi gereğince geçit isteği, önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun komşuya, bu şekilde ihtiyacın karşılanmaması halinde geçit tesisinden en az zarar görecek olana yöneltilmelidir. Zira geçit hakkı taşınmaz mülkiyetini sınırlayan bir irtifak hakkı olmakla birlikte, özünü komşuluk hukukundan alır....
"İçtihat Metni" MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 25.04.2005 gününde verilen dilekçe ile geçit hakkı tesisi istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 06.03.2006 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalılar tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü: K A R A R Dava, davacıya ait 91 parsel lehine, davalıların 90 parselinden geçit hakkı kurulması istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiş, hükmü davalılar temyiz etmiştir. 1-Yapılan yargılamaya, toplanan delillere, dosya kapsamına göre 90 parsel maliklerinin diğer temyiz itirazları yerinde görülmemiş reddi gerekmiştir. 2-Dava, Türk Medeni Kanununun 747. maddesine dayanılarak açılmış geçit hakkı tesisi istemine ilişkindir....
Eski yola ilave edilecek geçit miktarı buna göre hesap edilecekken, bilirkişi raporunda yol genişliğinin 3,5 metre olarak gösterilip buna göre hesap yapılarak geçit tesisi, Fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi ve Dairemizin yerleşmiş içtihatlarına göre geçit bedelinin hükümden önce yüklü taşınmaz malikine ödenmek üzere mahkeme veznesine depo edilmesi ve hükümle kurulan geçit hakkının Medeni Kanunun 748/3. maddesi uyarınca Tapu Sicilinin beyanlar sütununda gösterilmesine karar verilmesi gerekirken, mahkemece yazılı şekilde ve ayrıca geçit hakkının ve yükümlülüklerinin parsel maliki olarak belirlenerek hüküm tesisi, Davanın niteliği gereği yargılama gideri ve yargı harcının davacı üzerinde bırakılmasına karar vermek gerekirken, davalıdan tahsiline hükmedilmiş olması doğru olmamış, kararın bu nedenlerle bozulması gerekmiştir....
Bu gibi durumlarda mülkiyet hakkı kısıtlanan taşınmaz malikinin mağduriyetine neden olmamak ve diğer tarafın hakkın kötüye kullanılması sonucunu doğuracak olası davranışlarını önlemek için hüküm tarihine yakın yeni bir değer tespiti yapılmalıdır. Geçit hakkı kurulmasına ilişkin davalarda davanın niteliği gereği yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır. Geçit hakkı ancak tapuya tescil edilmiş taşınmazlar üzerinden kurulabilir. Zira kurulan geçit hakkının 4721 s. TMK' nun 748/3. maddesi gereğince tapuya tescil edilmesi gerekir. Kurulan geçit hakkının 4721 s. TMK' nun 748/3. ve 1012. maddeleri ile yeni Tapu Sicil Tüzüğünün “İrtifak hakları ve taşınmaz yükünün tescili” başlıklı 30. maddesi gereğince kütük sayfasında ayrılan özel sütununa tesciline karar verilmelidir. Aleyhine geçit kurulan 419 parsel sayılı taşınmazın paydaşlarından K..C'in, temyiz dilekçesi ekinde sunulan Akşehir 1....
Uygulama ve doktrinde genellikle bunlardan ilkine "Mutlak geçit ihtiyacı" veya "Geçit yoksunluğu", ikincisine de "Nispi geçit ihtiyacı" ya da "Geçit yetersizliği" denilmektedir. Türk Medeni Kanununun 747/2 maddesi gereğince geçit isteği, önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun komşuya, bu şekilde ihtiyacın karşılanmaması halinde geçit tesisinden en az zarar görecek olana yöneltilmelidir. Zira geçit hakkı taşınmaz mülkiyetini sınırlayan bir irtifak hakkı olmakla birlikte, özünü komşuluk hukukundan alır. Bunun doğal sonucu olarak yol saptanırken komşuluk hukuku ilkeleri gözetilmelidir. Geçit ihtiyacının nedeni, taşınmazın niteliği ile bu ihtiyacın nasıl ve hangi araçlarla karşılanacağı davacının sübjektif arzularına göre değil, objektif esaslara uygun olarak belirlenmeli, taşınmaz mülkiyetinin sınırlandırılması konusunda genel bir ilke olan fedakârlığın denkleştirilmesi prensibi dikkatten kaçırılmamalıdır....
Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/425 Esas 2014/622 Karar 26/12/2016 kesinleşme tarihli kararı ile lehine geçit irtifakı kurulan 205 ada 79 parselin bir kısmının davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile T9 adına tesciline ve taşınmazın bir kısmının yol olarak terkinine karar verildiği ve taşınmazın bir kısmından yol geçtiği anlaşılmakla bu parselin zorunlu geçit ihtiyacı içinde olduğundan söz edilemeyeceği, mevcut hal ve şartlarda, dava terkin değil geçit hakkı tesisi davası olsa idi, davanın reddedilmesi gerektiği, tersi anlamda var olan geçidin, kurulma koşullarının güncelliğini yitirmesi dolayısı ile terkini gerektiği sonuç ve kanaati ile davanın kabulüne karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm tesis olunmuştur....
Davalı vekili; geçit hakkı tesisinin taşınmazın gerek yüzölçümü ve gerekse tarımsal kullanımı itibariyle uygun olmadığını, geçit hakkı tesisi ile taşınmazın ekonomik bütünlüğü, kullanım alanı ve değerinin daha da küçüleceğini, diğer güzergahların değerlendirilmesi gerektiğini, önceki mülkiyet ve kullanılan yol durumuna göre en az zarar görecek olan ve yüzölçümü büyük olan komşu taşınmazlar üzerinden geçit hakkı tesisine karar verilmesini, Hazineye ait taşınmaz yönünden davanın reddine karar verilmesini savunmuştur. Mahkemece; davanın kabulü ile, davacıya ait 957 parsel sayılı taşınmaz lehine fen bilirkişilerinin 05/02/2016 tarihli rapora ekli krokide 3 no'lu güzergah olarak belirtilen 969 parsel sayılı taşınmaz aleyhine ve bu taşınmazdan 3 metre genişliğinde 789,18 m²'lik alanda geçit hakkı tesisine karar verilmiştir. Hükmü, davalı ... vekili temyiz etmiştir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Davacı vekili tarafından, davalı aleyhine 23/06/2014 gününde verilen dilekçe ile satış vaadi sözleşmesine dayalı tapu iptali ve tescil mümkün olmazsa tazminat, bu da mümkün olmazsa geçit hakkı kurulması talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 09/02/2016 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü: K A R A R Dava, gayrimenkul satış vaadi sözleşmesinden kaynaklanan tapu iptali ve tescil, ikinci kademede tazminat, mümkün olmadığı takdirde geçit hakkı kurulması istemine ilişkindir....
Dava konusu uyuşmazlıkta 193 parsel yararına kurulan geçit alanı kadastro sırasında tapulama dışı bırakılmıştır. Başka bir anlatımla, kurulan geçit yerinin tapuda kaydı bulunmamaktadır. Zorunlu geçit hakkı, eşyaya bağlı irtifak hakkı biçiminde tesis edileceğinden ve tapu kaydının özel sütununda taşınmaza bağlı irtifakları olarak kaydı gerekeceğinden geçit hakkı tesisi için kural olarak hem geçit isteyen taşınmazın hem de aleyhine geçit kurulacak taşınmazın tapuda kayıtlı olması gerekir. Tapuda kayıtlı olmayan bir taşınmazda geçit hakkı tesisi olanaklı bulunmadığından mahkemece 193 parsel maliki davacı ve davalının geçit hakkı istemine ilişkin davasının reddi yerine yasa kurallarına aykırı geçit tesisi kararın bozulmasını gerektirir. Karar yukarıda açıklanan nedenle de davalı Hazine yararına bozulmalıdır....
