J.) pek çok kararında, genel işlem koşulu içeren sözleşmelerde Brezilya Tahkim Kanunu md. 4/2'de aranan şartlar sağlanmaksızın kararlaştırılan tahkim kaydının geçersiz olduğuna hükmedildiğini, taraflar arasındaki tek satıcılık sözleşmesi incelendiğinde görüleceği üzere sözleşmenin 35.1. maddesinde kararlaştırılan tahkim kaydının, Brezilya Tahkim Kanunu md. 4/2'de aranan şekil şartlarını taşımadığını, müvekkili tarafından ayrıca tahkim süreci başlatılmadığından, anılan tahkim kaydının Brezilya hukukuna göre geçersiz olduğunu, tek satıcılık sözleşmesinde kararlaştırılan tahkim kaydının Türk hukukuna göre de geçersiz olduğunu, tahkim kaydında, sözleşmeden doğan uyuşmazlıkların Brezilya-Kanada Tahkim Merkezi kurallarına göre çözümleneceğinin, tahkim yerinin Sao Paulo, tahkim dilinin ise Portekizce olduğunun kararlaştırıldığını, tarafların işletme merkezlerinin bulunduğu yer, şirket yetkililerinin ana dili gibi hususlar gözetildiğinde, ilgili tahkim kaydının "asimetrik tahkim kaydı" niteliği...
Tahkim yoluna gidilebilmesi için tarafların tahkim sözleşmesi yapmaları ya da düzenledikleri sözleşmede tahkim şartına yer vermeleri gerekir. Tahkim anlaşması veya tahkim şartındaki uyuşmazlığın hakem veya hakemler kurulunca çözümlenmesine ilişkin irade beyan ve açıklaması tahkim şartı sözleşmesinin temel unsurudur. (HMK m. 412). Tahkim şartı veya anlaşmasının geçerli olabilmesi için tarafların tahkim iradesini açıkladıkları tahkim şartı ya da sözleşmede tartışma ve karışıklığa neden olmayacak biçimde açık ve kesin olarak belirtmiş olmaları zorunludur. Dairemiz kararları ve yerleşik Yargıtay içtihatlarına göre, geçerli bir tahkim şartının varlığı veya tahkim anlaşmasının geçerli sayılabilmesi için uyuşmazlığın kesin olarak hakemde çözüleceğinin kararlaştırmış olması gerektiği, kesin iradeyi ortadan kaldıran ya da zayıflatan kayıtların tahkim sözleşmesi veya şartını geçersiz-hükümsüz kılacağı kabul edilmektedir....
Konşimento hamili/gönderilen sigortalı SPM ise davalı taşıyanın çarter partiye koyduğu ve konşimento ile açık atıf yaptığı tahkim şartını kabul ederek dava konusu tahkim yargılamasını başlatmıştır. Konşimentoya atıf yoluyla dahil edilen tahkim şartı ile bağlı olmadığını ileri sürme hakkını kanunkoyucu esas itibariyle konşimento hamiline tanımıştır. Konşimento hamili bu tahkim şartı ile kendisini bağlı gördüğü takdirde, artık taşıyanın bizzat tanzim ettiği çarter parti ve konşimento hükümlerinde yer alan tahkim şartının geçersizliğini iddia etmesi dürüstlük kuralına aykırılık teşkil eder. Öte yandan mahkemece 805 sayılı İktisadi Müesseselerde Mecburi Türkçe Kullanılması Hakkında Kanun’un 1. ve 4. maddeleri nazara alınarak, uyuşmazlığa konu tahkim kaydının yer aldığı navlun sözleşmesinin Türkçe olarak yapılmadığı, bu nedenle navlun sözleşmesinde yer alan tahkim kaydının geçerli olmadığı yönündeki değerlendirmede de isabet bulunmamaktadır....
Somut olayda; işbu iptal davasında davalılar (tahkim davasında davacılar), karşı taraf ile süre konusunda anlaşamamaları üzerine tahkim yargılaması sürecinde 5 kez Türk mahkemelerinden süre uzatım kararı talep etmiş olup, son süre uzatım talebi mahkemece 10.12.2020 tarihinde reddedilmiştir. Ancak aynı zamanda, mahkeme kararlarından bağımsız olarak, ICC Tahkim Kurallarında ifade edilmiş olan 6 aylık sürede hakem heyeti neticeye varamadığından ICC Divanı tarafından 18 kez süre uzatım kararı verilmiştir. Süre uzatımına dair son karar 27.11.2020 tarihli olup, tahkim süresi 31.12.2020 tarihine kadar uzatılmıştır. Yukarıda ifade edilen HMK'nın ilgili hükümleri, ICC Tahkim Kuralları, tarafların sözleşmeye yansıyan iradeleri ve görev belgesi içeriği de gözetildiğinde, tahkim süresinin uzatılması konusunda ICC Divanı'nın kararı varken, Türk mahkemesi tarafından HMK uyarınca tahkim süresi hakkında karar vermesinin sonuca etkisi olmayacak, İstanbul 1....
görevi kabul tarihinin 20/07/2020 tarihi ve 3 aylık tahkim süresinin sona erme tarihinin de 20/10/2020 tarihi olduğu, Divan tarafından tahkim süresi sona erme tarihinden 3 ay süre ile uzatıldığına göre tahkim süresinin 20/01/2021 tarihinde nihai olarak sona ereceği, oysa hakem kararının bu süreden sonra 03/02/2021 tarihinde verildiği, kaldı ki hakem tarafından tahkim süresinin uzatılmasının talep edildiği tarih itibariyle dahi 3 aylık tahkim süresinin sona ermiş olduğu gerekçesiyle davanın kabulü ile; İstanbul Ticaret Odası Tahkim Merkezi (İTOTAM)'nin 2020/2 Esas sayılı dosyasında 03/02/2021 tarihinde verilen hakem kararının iptaline karar verilmiştir....
Ancak, sözleşmenin tarafları kamu düzenini ilgilendirmeyen ve arzularına bağlı olan konularda aralarında çıkacak uyuşmazlıkların halli için tahkim yolunu seçebilirler. Uyuşmazlığın tahkim yoluyla çözümlenebilmesi için taraflar arasında geçerli olarak yapılmış bir tahkim anlaşmasının varlığı zorunludur. Tahkim anlaşması, bağımsız bir tahkim sözleşmesi şeklinde yapılabileceği gibi asıl sözleşmeye tahkim şartı konulması suretiyle de yapılabilir. Tahkim anlaşmasının kurucu unsuru uyuşmazlıkların tahkim yoluyla çözümlenmesine ilişkin irade açıklaması olup, bu anlaşmanın geçerli olabilmesi için tarafların tahkim iradelerinin şüpheye ve karışıklığa yer vermeyecek şekilde açık ve kesin olması gerekir. Uyuşmazlıkların öncelikli olarak hakemlerce, olmazsa mahkemelerce çözüme bağlanacağı kararlaştırılan tahkim sözleşmeleri veya şartları açık ve kayıtsız şartsız (kesin) tahkim iradesini içermediğinden geçerli sayılamaz....
Asıl sözleşmenin bir parçası hâline getirilmek amacıyla tahkim şartı içeren bir belgeye yollama yapılması hâlinde de tahkim sözleşmesi yapılmış sayılır. (4)Tahkim sözleşmesine karşı, asıl sözleşmenin geçerli olmadığı veya tahkim sözleşmesinin henüz doğmamış olan bir uyuşmazlığa ilişkin olduğu itirazında bulunulamaz. (5)Yargılama sırasında tarafların tahkim yoluna başvurma konusunda anlaşmaları hâlinde, dava dosyası mahkemece ilgili hakem veya hakem kuruluna gönderilir." HMK'nın 413. Maddesinde Tahkim itirazı aşağıdaki gibi düzenlenmeştir. "MADDE 413- (1) Tahkim sözleşmesinin konusunu oluşturan bir uyuşmazlığın çözümü için mahkemede dava açılmışsa, karşı taraf tahkim ilk itirazında bulunabilir. Bu durumda tahkim sözleşmesi hükümsüz, tesirsiz veya uygulanması imkânsız değil ise mahkeme tahkim itirazını kabul eder ve davayı usulden reddeder. (2) Tahkim itirazının ileri sürülmesi, tahkim yargılamasına engel değildir."...
Asıl sözleşmenin bir parçası hâline getirilmek amacıyla tahkim şartı içeren bir belgeye yollama yapılması hâlinde de tahkim sözleşmesi yapılmış sayılır. (4)Tahkim sözleşmesine karşı, asıl sözleşmenin geçerli olmadığı veya tahkim sözleşmesinin henüz doğmamış olan bir uyuşmazlığa ilişkin olduğu itirazında bulunulamaz. (5)Yargılama sırasında tarafların tahkim yoluna başvurma konusunda anlaşmaları hâlinde, dava dosyası mahkemece ilgili hakem veya hakem kuruluna gönderilir." HMK'nın 413. Maddesinde Tahkim itirazı aşağıdaki gibi düzenlenmeştir. "MADDE 413- (1) Tahkim sözleşmesinin konusunu oluşturan bir uyuşmazlığın çözümü için mahkemede dava açılmışsa, karşı taraf tahkim ilk itirazında bulunabilir. Bu durumda tahkim sözleşmesi hükümsüz, tesirsiz veya uygulanması imkânsız değil ise mahkeme tahkim itirazını kabul eder ve davayı usulden reddeder. (2) Tahkim itirazının ileri sürülmesi, tahkim yargılamasına engel değildir."...
Mahkemeye açılan bir davada eğer sözleşmede tahkim şartı varsa veya ayrı bir tahkim sözleşmesinin varlığı ileri sürülüyor ise davalı tarafından ilk itiraz olarak davaya hakemde bakılması gerektiği ileri sürülmelidir. Tahkim itirazında bulunulmaması halinde mahkemenin kendiliğinden tahkim itirazını gözetip görevsizlik kararı vermesi mümkün değildir. Dava konusu olayda davalı davaya cevap vermemiş, duruşmalara katılmamış olup, tahkim itirazında bulunmamıştır. Tahkim itirazının varlığı kabul edilse dahi yanlar arasında imzalanan sözleşmenin 38. maddesinde düzenlenen tahkim şartı kesin nitelikte diğildir. Tahkim iradesinin hiçbir tereddüte yol açmayacak şekilde kesin olması gerekir. Bazı haller dışında ihtilâfın mahkemelerde görüleceğine dair açıklama kesin bir tahkim iradesini ortaya koymamaktadır. Bu durumda mahkemece verilen görevsizlik kararı usul ve yasaya uygun görülmemiştir. Yapılacak iş davanın esasının incelenerek sonucuna uygun karar vermekten ibarettir....
Hakem önündeki yargılamada davacı vekili cevap dilekçesinde, davacının işbu iptal davasında ileri sürdüğü iptal sebeplerinin, tahkim yargılama sürecini uzatmaya ve müvekkilinin alacağının tahsilini geciktirmeye yönelik sebepler olduğunu, tahkim şartı içeren sözleşme maddesinin geçerli olduğunu, tahkim yargılaması başlatılmadan önce karşı tarafa bir çok kez ihtarname çekilerek talepte bulunulduğunu, ancak karşı tarafın ısrarla tahkim koşulu ileri sürerek edimini yerine getirmekten kaçındığını, duruşmalar sırasında tahkim koşulunun geçersiz olduğuna dair bir iddia ileri sürmediğini, sözleşmenin 15. maddesinde kararlaştırılan tahkim şartının açık bir düzenleme olup sözleşmeden kaynaklanan tüm ilgili mali ve hukuki ihtilafların tahkim usulüne göre çözüleceğinin belirtildiğini, tahkim usulünün açıkça düzenlendiğini, tahkim şartının içerik olarak herhangi bir koşula bağlı olmadığını, hakemdeki yargılama boyunca da böyle bir savunma ileri sürülmediğini, müvekkilinin iş bu davayı açmadan önce karşı...
