Dava, davalı-bayinin taraflar arasındaki bayilik sözleşmesinde belirlenen miktarın altında LPG alımı nedeniyle sözleşmenin davacı şirketçe feshinden doğan kar mahrumiyeti ve cezai şart alacağı istemine ilişkindir. Taraflar arasında imzalanan bayilik sözleşmesinde davacının sözleşmeyi haklı olarak haklı feshi halinde sözleşmenin 27.maddesine göre kar mahrumiyeti, 28. maddesine göre de cezai şart talep edebileceği açıktır....
YTL tutarında cezai şart hesaplandığı halde B.K. 161/ son maddesi dikkate alınıp, bulunan rakamın 1/2 oranında tenzili ile bulunan) cezai şart ../.....
kurumsal kimlik, teçhizatının iade edilmemesi ve davacı şirketin kurumsal kimliği altında başka bir dağıtım şirketinin ürünlerini satması sebebiyle sözleşme uyarınca şimdilik 1.500,00 USD cezai şartın, sözleşmenin haksız olarak feshedilmiş olması nedeniyle sözleşme uyarınca şimdilik 1.500,00 USD cezai şartın davalıdan tahsiline, davalıya ariyet olarak verilen ve bayilik sözleşmesi süresince kullanılmak üzere tahsis edilen ve teçhizat ve kurumsal kimliğin davacıya teslimine karar verilmesini talep ve dava etmiştir....
Böyle bir cezai şart hükmü, Borçlar Kanunu'nun 325. maddesine göre talep konusu yapılabilecek olan sözleşmenin kalan süresine ait ücret isteğinden farklıdır. Bu durum, konuya dair kanuni düzenlemenin tekrarı mahiyetinde de değildir. Gerçekten tarafların iradesi özel biçimde cezai şart düzenlemesi yönünde ortaya çıkmış olmakla, iradeye değer verilmeli ve cezai şart hükümlerine göre çözüme gidilmelidir. İşçinin bakiye süre ücreti ölçüt alınarak kararlaştırılmış olan cezai şarttan başka, sözleşmenin kalan süresine ait ücretlerin de Borçlar Kanunu'nun 325. maddesine göre talep edilip edilemeyeceği sorununa değinmek gerekir ki, koşulların varlığı halinde sözleşmenin kalan süresine ait ücretlerin ayrıca talep edilebileceği kabul edilmelidir. Gerçekten, Borçlar Kanunu'nun 158/II maddesine göre, borcun belli zaman ve yerde ifa edilmemesi hali için cezai şart kararlaştırılmışsa, alacaklı hem ifa hem de cezai şartı talep edebilecektir....
Her iki taraf sözleşmedeki hükümler dışında sözleşmenin bitiminden önce (danışman işi bırakır, sözleşmede öngörüldüğü gibi iyileştirmelerin toplamı 300.000 TL'nin altında kalır, işletme veya ... projeden vazgeçer veya başlıca bir sebeple iş sonlandırma talebinde bulunurlar veya edimlerini yerine getirmezler) ve haksız nedenle fesih olur ise 90.000 TL cezai şart ödemeyi kabul taahhüt ve beyan ederler." düzenlemesi yer almaktadır. Her ne kadar bölge adliye mahkemesince, anılan sözleşme maddesinin, ifaya ekli cezai şart olduğu değerlendirmesi yapılarak istinaf başvurusunun reddine karar verilmiş ise de, sözleşmenin 10. maddesi ile belirlenen cezai şart, ifaya eklenen cezai şart niteliğinde olmadığından sözleşmenin ifası yönünde irade beyanında bulunan davacının ayrıca cezai şart talep etme hakkı bulunmamaktadır....
Böyle bir cezai şart hükmü, Borçlar Kanununa göre talep konusu yapılabilecek olan sözleşmenin kalan süresine ait ücret isteğinden farklıdır. Bu durum, konuya dair yasal düzenlemenin tekrarı mahiyetinde de değildir. Gerçekten tarafların iradesi özel biçimde cezai şart düzenlemesi yönünde ortaya çıkmış olmakla, iradeye değer verilmeli ve cezai şart hükümlerine göre çözüme gidilmelidir. Borçlar Kanunun 182/son maddesinde ise, fahiş cezai şartın hâkim tarafından tenkis edilmesi gerektiği hükme bağlanmıştır. İş hukuku uygulamasında işçi aleyhine cezai şart düzenlemeleri bakımından konunun önemi bir kat daha artmaktadır. Şart ve ceza arasındaki ilişki gözetilerek, işçinin iktisadi açıdan mahvına neden olmayacak çözümlere gidilmelidir. İşçinin belli bir süre çalışması şartına bağlanan cezalardan, sözleşme kapsamında çalışılan ve çalışması gereken sürelere göre oran kurularak indirime gidilmelidir....
ve cezai şart miktarı ile taraflar arasındaki sözleşme kapsamı göz önüne alındığında cezai şart miktarının tenkisine gerek bulunmadığı Mahkememizce kabul edilerek 70.139,95 TL cezai şart alacağının davalılardan tahsiline karar verilmiştir....
Mahkemece taraflar arasında imzalanan sözleşme ve taahhütname içeriğinde fesih sebepleri belirtilirken de işçi ile işveren arasında dengeli bir durum oluşturulmadığı, işverene daha geniş bir kapsamda iş sözleşmesini cezai şart ödemeden fesih imkanı tanıdığı, taraflar arasında bağıtlanan iş sözleşmesi ile taahhütnamedeki asgari çalışma süresinin birbiri ile çeliştiği, cezai şart yönünden işçi ve işveren arasında da işçi aleyhine farklı hükümler konulduğu gerekçeleri ile belirlenen cezai şart hükmünün geçersiz olduğu kabul edilmiştir. Taraflar arasında akdedilen iş sözleşmesi ve eki niteliğindeki taahhütname içeriği dikkate alındığında, cezai şart bakımından denklik söz konusudur....
Somut olayda davacı cezai şart sebebiyle borçlu bulunmadığının tespiti, bu istemin haklı görülmemesi halinde ödenmesi gereken cezai şart tutarının çalışılan süreyle oranla belirlenmesi ve belirlenen cezai şart miktarının mülga 818 sayılı Kanun'un 161. madde uyarınca takdiri inidirim yapılmasına karar verilmesi talep edilmiştir. Dairemizin bozma ilamında belirtildiği gibi taraflar arasında akdedilen iş sözleşmesi ve eki niteliğindeki taahhütname içeriği dikkate alındığında, cezai şart bakımından denklik söz konusu olduğu ve cezai şartın geçerli bulunduğu, ancak davacının istemide göz önüne alınarak davacı tarafından ödenmesi istenen cezai şartın mahkemece davacının çalışılan ve çalışması gereken sürelerde göz önüne alınarak indirime gidilerek belirlenmesi gerektiği halde davanın reddine karar verilmesi hatalı olmuştur....
Böyle bir cezai şart hükmü, Borçlar Kanunun 325 inci maddesine göre talep konusu yapılabilecek olan sözleşmenin kalan süresine ait ücret isteğinden farklıdır. Bu durum, konuya dair yasal düzenlemenin tekrarı mahiyetinde de değildir. Gerçekten tarafların iradesi özel biçimde cezai şart düzenlemesi yönünde ortaya çıkmış olmakla, iradeye değer verilmeli ve cezai şart hükümlerine göre çözüme gidilmelidir. İşçinin bakiye süre ücreti ölçüt alınarak kararlaştırılmış olan cezai şarttan başka, sözleşmenin kalan süresine ait ücretlerin de Borçlar Kanununun 325 inci maddesine göre talep edilip edilemeyeceği sorununa değinmek gerekir ki, koşulların varlığı halinde sözleşmenin kalan süresine ait ücretlerin ayrıca talep edilebileceği kabul edilmelidir. Gerçekten, Borçlar Kanununun 158/II maddesine göre, borcun belli zaman ve yerde ifa edilmemesi hali için cezai şart kararlaştırılmışsa, alacaklı hem ifa hem de cezai şartı talep edebilecektir....
