Zira; bir davada ileri sürülen olguları kanıtlamak taraflara, bu olgulara dayalı olarak uyuşmazlığı nitelemek, uygulanacak yasa maddelerini arayıp bulmak ve doğru olarak uygulamak doğrudan hakime ait bir görevidir. ( HMK 33. madde) Sebepsiz zenginleşmenin borç doğurmasının nedeni, kişinin iradesi dışında malvarlığında bir eksilmenin meydana gelmesidir. Taraflar arasında malvarlıklarının değişimi bir sözleşmeye dayanır ise sebepsiz zenginleşmeden sözedilemez. Sebepsiz zenginleşme alacaklıya ikinci derecede (tali nitelikte) bir dava hakkı temin eder. Malvarlığındaki azalmanın başka asli nitelikteki davalarla önlenmesi mümkün ise, sebepsiz zenginleşme davası gündeme gelmez. Bunun bir sonucu olarak da, sözleşmeden doğan bir hukuki ilişkinin bulunduğu hallerde tarafların sebepsiz zenginleşmeye dayanan bir talepte bulunması olanaklı değildir. (HGK 13.06.2007 tarih, 2007/18-330 E.; 2007/350 K.; 17.02.2010 tarih, 2010/13-93 E.; 2010/88 K.)...
Çünkü Ön İnceleme Duruşmasında davaya davacının talebi gibi sebepsiz zenginleşme olarak devam edilmesine karar verilmiş ve dava sebepsiz zenginleşme olarak görülmüş kararla ise …Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan Alacak….şeklinde hüküm kurulmuştur. Bu arada devam eden duruşmalarda davacı dava türü için ıslah talebinde de bulunmamıştır. Kararın bu sebeple de bozulması gerekir. 7- ) Dava sebepsiz zenginleşme olarak açılmış ve yerel mahkemede ön inceleme duruşmasında davanın konusunu sebepsiz zenginleşme olarak tespit ederek bu yönde hüküm kurmuştur. Ancak ifa sonucu sebepsiz zenginleşmelerde bir borcu ifa etmek düşüncesiyle veya karşı taraftan bir edimin ifası beklentisiyle yapılan ifalar sonucu vuku bulan kazandırmalar, ifa sonucu zenginleşme oluşturur....
Çünkü Ön İnceleme Duruşmasında davaya davacının talebi gibi sebepsiz zenginleşme olarak devam edilmesine karar verilmiş ve dava sebepsiz zenginleşme olarak görülmüş kararla ise …Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan Alacak….şeklinde hüküm kurulmuştur. Bu arada devam eden duruşmalarda davacı dava türü için ıslah talebinde de bulunmamıştır. Kararın bu sebeple de bozulması gerekir. 7- ) Dava sebepsiz zenginleşme olarak açılmış ve yerel mahkemede ön inceleme duruşmasında davanın konusunu sebepsiz zenginleşme olarak tespit ederek bu yönde hüküm kurmuştur. Ancak ifa sonucu sebepsiz zenginleşmelerde bir borcu ifa etmek düşüncesiyle veya karşı taraftan bir edimin ifası beklentisiyle yapılan ifalar sonucu vuku bulan kazandırmalar, ifa sonucu zenginleşme oluşturur....
Bu durumda kazandırmaya (edime) dayanan sebepsiz zenginleşme; “geçerli olmayan sebebe” veya “gerçekleşmemiş sebebe” veyahut “sona ermiş sebebe” dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme hâlinde zenginleşen ve fakirleşen arasında kanun gereği bir borç ilişkisi doğmakta olup, bu borcun konusu mal varlığında meydana gelen fazlalığın geri verilmesidir. Sebepsiz zenginleşmede sadece mal varlığındaki eksilmenin giderilmesinin talep edilmesi söz konusudur. Görüldüğü gibi, sebepsiz zenginleşme, ikincil (talî) niteliktedir ve mal varlığındaki azalmanın başka aslî nitelikteki davalarla önlenmesi mümkün ise, sebepsiz zenginleşme davası gündeme gelemez. Başka bir anlatımla aynı olayda, aynî haktan (istihkak davası), zilyetlikten, sözleşmeden, sözleşme benzeri hukukî ilişkiden veya haksız fiilden kaynaklanan bir talebin ileri sürülmesi mümkün ise, sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulama alanı bulamayacaktır....
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ: Davacı vekili istinaf dilekçesi ile, Sebepsiz zenginleşmenin tali nitelikte bir dava olduğu ve sözleşmeden doğan bir hukuki ilişkinin bulunduğu hallerde taraflarca sebepsiz zenginleşmeye dayanan talepte bulunamayacağı ve iş bu davanın açıkça sebepsiz zenginleşme davası olarak açılmasına rağmen Mahkemece İİK 72. madde kapsamındaki istirdat davası olduğu ve 1 yıllık hak düşürücü süreden sonra açıldığı yönündeki kararına katılmanın mümkün olmadığını, İstidat davası ile sebepsiz zenginleşme davaları birbirlerine benzemekle birlikte farklı olduğunu, istirdat davası, icra hukukuna özgü bir dava olup icra hukukuna ilişkin sadece belirli şartların gerçekleşmesi halinde açılabilmekte olduğunu, sebepsiz zenginleşme davası tali nitelikte bir dava olmayıp, kendine özgü şartları olan ve açılabilmesi başka bir davanın varlığına ya da yokluğuna bağlı olmayan bir dava türü olduğunu, İş bu davanın özü, taraflar arasındaki sözleşmenin davacı tarafından haklı sebeple feshedilmesinden...
Bu durumda taraflar sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre karşılıklı olarak verdiklerini iade ile yükümlüdürler. Hukuken geçersiz sözleşmeden kaynaklanan bu nitelikteki bir uyuşmazlığın sebepsiz zenginleşme kurallarına göre çözümlenip tasfiye edilebilmesi için öncelikle sebepsiz zenginleşmenin kapsamını tespitteki ilke ve esasların açıklanmasında yarar vardır. Geçerli bir sebebe dayanmaksızın bir kişinin mal varlığından diğerinin mal varlığına kayan değerlerin eksiksiz iadesi denkleştirici adalet düşüncesine dayanır. Denkleştirici adalet ilkesi ise, haklı bir sebep olmaksızın başkasının mal varlığından istifade ederek kendi mal varlığını artıran kişinin elde ettiği bu kazanımı geri verme zorunda olduğunu ve gerçek bir eski hale getirme yükümlülüğü bulunduğunu ifade eder. Bilindiği gibi ülkemizde yaşanan enflasyon uzun yıllar boyu yüksek oranlarda seyretmiş ve paramızın değeri (alım gücü) de bununla ters orantılı olarak devamlı düşmüştür....
davacının yararlanması olanağının, davacının sözleşmeden sağlayacağı menfaatin ortadan kalktığı, sözleşmeden istenen menfaati sağlayamadığı için hem sözleşme bedelini ödemekten hem de ------- -----temin etme, ------- gelir sağlama olanağından mahrum kaldığı, bir başka deyişle malvarlığı değerlerinde kayba uğradığının ----açık olduğu, esas itibariyle sözleşmesel ilişki kurulan hallerde sebepsiz zenginleşme söz konusu olmamakla birlikte, bazı durumlarda, taraflar arasında hukuki bir ilişki olmasına rağmen sebepsiz zenginleşme durumunun ortaya çıkabileceğinin gerek ---- içtihatlarında karşılık bulduğu, olayda, sözleşmenin taraflarca ihlali söz konusu olmayıp, sözleşme dışı ---- sebep nedeniyle davacının sözleşmeden istifade edememesi durumunun ortaya çıktığı, davacının iade talebinin de esas itibariyle sözleşme dışı gelişen olaydan kaynaklandığı, o nedenle ortada bir sözleşme olduğuna göre sebepsiz zenginleşmeye dayanılamayacağı kanaatine varıldığı, davacının sözleşmeden istifade edemediği...
Sebepsiz zenginleşmeden söz edilebilmesi için; bir taraf zenginleşirken diğerinin fakirleşmesi, zenginleşme ve fakirleşme arasında uygun nedensellik bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı olmaması gerekir.Sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan veya varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme, bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı geri verme borcu altındadır. Taraflar arasında akdedilen adi yazılı satış vaadi sözleşmesi kanununun aradığı resmi şekilde yapılmadığı için geçersizdir. Hukuken geçersiz olan sözleşmeden doğan bu uyuşmazlık sebepsiz zenginleşme ilkelerine göre çözülecektir. Bu sebeple taraflar, geçersiz sözleşme gereğince karşılıklı olarak verdiklerini iade ile yükümlüdürler....
Türk Borçlar Kanununa göre borç ilişkileri; Sözleşmeden doğan borç ilişkileri, Haksız fiilden doğan borç ilişkileri ve Sebepsiz zenginleşmeden doğan borç ilişkileri olarak kabul edilmiştir. Davacı, davalılar arasında yapılan kira sözleşmesinin tarafı olmadığından dairemiz istinaf incelemesini yapmakla görevli değildir. Davacı ile davalılar arasındaki borç ilişkisi sebepsiz zenginleşme hukuksal nedenine dayanmaktadır. Hakimler ve Savcılar Kurulu 1. Dairesinin iş bölümü kararı gereğince, "Kararı veren mahkemenin sıfatına, nitelendirmesine ve sözleşme ilişkisi bulunup bulunmadığına bakılmaksızın, geçersiz sözleşmeden kaynaklanan (sebepsiz zenginleşmeden) (TBK m. 77 ila 82) davalar sonucu verilen hüküm ve kararlar." hakkındaki istinaf başvurusunu inceleme görevi 3. Hukuk Dairesi'ne ait olduğundan dairemizin görevsizliğine, dosyanın görevli daireye gönderilmesine karar vermek gerekmiştir. HÜKÜM : Yukarıda açıklanan nedenlerle; Hakimler ve Savcılar Kurulu 1....
Sebepsiz zenginleşme, bir kimsenin mal varlığının haklı bir sebep olmaksızın diğer bir kimsenin mal varlığı aleyhine çoğalmasıdır. Sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak talep edilebilmesi için borçlunun mal varlığında, bir başkasının aleyhine bir zenginleşme meydana gelmeli, zenginleşme ve zenginleştirici olay arasında illiyet bağı bulunmalı ve zenginleşme haklı bir sebebe dayanmamalıdır. Sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan ve tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı geri verme borcu altındadır. Geri verme borcunun konusu ve kapsamı; "Aynen Geri Verme İlkesi"ne göre düzenlenmiştir....
