Sebepsiz zenginleşmede ise; sadece malvarlığındaki eksilmenin giderilmesinin talep edilmesi söz konusudur. Sebepsiz zenginleşme alacaklıya ikinci derecede bir dava hakkı temin eder. Malvarlığındaki azalmanın başka asli nitelikteki davalarla önlenmesi olanaklı ise sebepsiz zenginleşme davası gündeme gelemez. Bunu sonucu olarak da sözleşmeden doğan bir hukuki ilişkinin bulunduğu hallerde tarafların sebepsiz zenginleşmeye dayanan bir talepte bulunması olanaklı değildir. 6098 sayılı TBK'nin 146'ncı, 818 sayılı Borçlar Kanunu'nun ise 125'inci maddesine göre kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, her alacak on yıllık zamanaşımına tabidir....
a 31/03/2001 tarihinde verildiğini, davalıların 31/03/2001 tarihinde sebepsiz zenginleştiğini belirterek, zamanaşımı süresinin geçtiğinden bahisle davanın reddine karar verilmiş, hükmü davacılar vekili temyiz etmiştir. Taraflar arasında düzenlenen 17/10/1994 tarihli “Köy Satış Senedi” gereğince dava konusu taşınmazın 10.000.000 TL bedel karşılığında davacılara satıldığı, bedelin davalılara ödendiği ve taşınmazın zilyetliğinin aynı tarih itibariyle davacılara teslim edildiği anlaşılmaktadır. Davada, geçersiz sözleşme gereğince ödenen bedelin sebepsiz zenginleşme kurallarına göre tahsili talep edilmektedir. TBK'nun 77- 82. (BK.'nun 61- 66.) maddeleri gereğince; geçersiz sözleşmeden kaynaklanan davalarda herkes aldığını iade etmekle yükümlüdür. Dosya kapsamına göre; sözleşmenin düzenlendiği tarihte taşınmazın davacıların tasarrufuna bırakıldığı ve davacılar tarafından kullanıldığı tespit edilmiştir....
Bu durumda taraflar sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre karşılıklı olarak verdiklerini iade ile yükümlüdürler. Hukuken geçersiz sözleşmeden kaynaklanan bu nitelikteki bir uyuşmazlığın sebepsiz zenginleşme kurallarına göre çözümlenip tasfiye edilebilmesi için öncelikle sebepsiz zenginleşmenin kapsamını tespitteki ilke ve esasların açıklanmasında yarar vardır. Geçerli bir sebebe dayanmaksızın bir kişinin mal varlığından diğerinin mal varlığına kayan değerlerin eksiksiz iadesi denkleştirici ... düşüncesine dayanır. Denkleştirici ... ilkesi ise, haklı bir sebep olmaksızın başkasının mal varlığından istifade ederek kendi mal varlığını artıran kişinin elde ettiği bu kazanımı geri verme zorunda olduğunu ve gerçek bir eski hale getirme yükümlülüğü bulunduğunu ifade eder. Bilindiği gibi ülkemizde yaşanan enflasyon uzun yıllar boyu ... oranlarda seyretmiş ve paramızın değeri (alım gücü) de bununla ters orantılı olarak devamlı düşmüştür....
DELİLLERİN TARTIŞILMASI VE GEREKÇE: Dairemizce HMK'nın 355. maddesi kapsamında istinaf dilekçesinde belirtilen hususlarla sınırlı olmak üzere ve kamu düzenine ilişkin hususlar resen dikkate alınarak yapılan inceleme neticesinde; Dava konusu uyuşmazlık; tapulu taşınmaza ilişkin adi yazılı taşınmaz satış sözleşmesinden kaynaklı alacağın, sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iadesi talebine ilişkindir. Sebepsiz zenginleşmeden söz edilebilmesi için; bir taraf zenginleşirken diğerinin fakirleşmesi, zenginleşme ve fakirleşme arasında uygun nedensellik bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı olmaması gerekir. 6098 sayılı TBK'nın 77 ve devamı maddelerindeki düzenlemelere göre, sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan veya tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir....
Bu kapsamda, davacının gönderilen paranın iadesi talebi sözleşmesel yükümlülük değil sebepsiz zenginleşme kapsamında kalmaktadır. Zira Bir hukuki işlemin borç doğurmasının nedeni irade açıklamasıdır. Sebepsiz zenginleşmenin borç doğurmasının nedeni ise kişinin iradesi dışında malvarlığında bir eksilmenin meydana gelmesidir. Taraflar arasında malvarlıklarının değişimi bir sözleşmeye dayanır ise sebepsiz zenginleşmeden söz edilemez. Hukuki işlemlerden ve bunun en yaygın türü olan sözleşmeden doğan borçlarda borçlunun borcunu anlaşmaya uygun bir şekilde yerine getirmesi gerekir. Borçlu anlaşmaya uygun davranmazsa alacaklı borca aykırılık hükümlerini işletir ve mümkün ise borcun aynen ifasını, değilse doğan zararının giderilmesini talep eder. Sebepsiz zenginleşmede ise; sadece mal varlığındaki eksilmenin giderilmesinin talep edilmesi söz konusudur. Sebepsiz zenginleşme alacaklıya 2.derecede (tali nitelikte) bir dava hakkı temin eder....
Bunun sonucu olarak, taraflar arasında malvarlıkları arasındaki değişim bir sözleşmeye, tarafların açıkladıkları iradeye dayanırsa, sebepsizlikten ve sebepsiz zenginleşmeden sözedilemez. Hukuki işlemlerden ve bunun en yaygın türü olan sözleşmeden doğan borçlarda, borçlunun borcunu anlaşmaya uygun olarak yerine getirmesi gerekir. Borçlu anlaşmaya uygun hareket etmezse, alacaklı borca aykırılık hükümlerini işletir ve mümkün ise borcun aynen ifasını, değilse doğan zararının giderilmesini talep eder. Bütün bu açıklamalara göre, sebepsiz zenginleşme alacaklıya, ikinci derecede (tali nitelikte) bir dava hakkı temin eder. Malvarlığındaki azalmanın başka asli nitelikteki davalarla önlenmesi mümkün ise, sebepsiz zenginleşme davası gündeme gelemez. Nitekim, sözleşmeden doğan bir hukuki ilişkinin bulunduğu hallerde taraflar sebepsiz zenginleşmeye dayanan bir talepte bulunamazlar....
Şahıs adına tapuda kayıtlı olan taşınmazın noter huzurunda satışından kaynaklandığından ve davacıda bu davasında sözleşmeden dönüp ödediği bedeli sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iadesini talep ettiğinden kararın temyizen incelnmesi görevi Yargıtay 3 Hukuk Dairesinindir. SONUÇ; Dosyanın görevli Yargıtay 3 Hukuk Dairesi Başkanlığına GÖNDERİLMESİNE, 17.9.2012 gününde oybirliğiyle karar verildi....
"İçtihat Metni" MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi KARAR Dava, taraflar arasında tapulu taşınmazın satışına ilişkin geçersiz sözleşmeden kaynaklanmakta olup, davalı ödediği miktara ilişkin olarak verilen teminat senedini icraya koymuş olmakla ödediğini sebepsiz zenginleşme kuralları uyarınca istediğinden, kararın temyizen incelenmesi görevi Yargıtay 3.Hukuk Dairesinindir. SONUÇ: Dosyanın görevli Yargıtay Yüksek 3.Hukuk Dairesi Başkanlığına GÖNDERİLMESİNE, 8.10.2013 gününde oybirliğiyle karar verildi....
Borçlar Kanununun bu hükmü karşısında mevcut olayda davacı iş sahibinin, hususi sebeplerle eser sözleşmesini sona erdirdiği, yapmış olduğu peşin ödeme tutarının, organizasyon için yapılmış masraflar ve yüklenicinin katlandığı zararların üzerinde olması halinde, kalan bu tutarı sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre isteyebileceği anlaşılmaktadır. İlgili tutarın tespiti için yaptırılan bilirkişi incelemsinde, davalı yüklenicinin---belgeli masrafları ile --- iptal edilen etkinlik bedeli kapsamındaki alacaklarının,---- peşin ödeme tutarından mahsubu gerektiği, davalının sebepsiz zenginleşme hükümlerine binaen davacıya ----- iade etmesi gerektiği, tespit edildiğinden davanın kısmen kabulüne karar vermek gerekmiştir....
HUKUKİ SEBEPLER ve GEREKÇE: Taraflar arasındaki dava, Sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak istemine ilişkindir. Hakimler ve Savcılar Kurulu Birinci Dairesi'nin 01/09/2021 tarihinden itibaren geçerli 431 sayılı İş Bölümü Kararı gereği, 6. Hukuk Dairesi iş bölümünün 15. maddesinde; "Kararı veren mahkemenin sıfatına, nitelendirmesine ve sözleşme ilişkisi bulunup bulunmadığına bakılmaksızın, geçersiz sözleşmeden kaynaklanan (sebepsiz zenginleşmeden) (TBK m. 77 ila 82) davalar sonucu verilen hüküm ve kararlar," şeklindeki düzenleme yer almıştır. Bu düzenleme karşısında istinaf talebini inceleme görevi Adana Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi'ne aittir. HMK 352/1 maddesinde ''Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairesince dosya üzerinde yapılacak ön inceleme sonunda incelemenin başka bir dairece yapılması gerektiği tespit edilen dosyalar hakkında öncelikle gerekli karar verilir.'' hükmü öngörülmüştür....
