DELİLLER, DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE: Dava, icra takibinden sonra açılan menfi tespit davasıdır. Davaya konu .... İcra Müdürlüğü'nün ... esas sayılı takip dosyası incelendiğinde; davalı ...Ş. tarafından 11/09/2018 tarihinde davacı ... İnşaat ... A.Ş ile dava dışı ... ve ... Döşeme Malz. San. Tic. Ltd. Şti. aleyhine kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla icra takibi başlatıldığı, dayanak belgenin ... ... Şubesine ait ... seri numaralı 15/08/2018 tarihli 25.881,60 TL bedelli çek olduğu, çekin keşidecisinin davacı şirket olduğu, çekin 155/08/2018 tarihinde ibraz edilip karşılıksız işlemine tabi tutulduğu ve 1.600,00 TL banka sorumluluk tutarının tahsil edildiği anlaşılmıştır. Gerçekte var olmayan bir borç ya da geçersiz bir hukuki ilişki nedeniyle icra takibine maruz kalması muhtemel olan veya icra takibine maruz kalan bir kimsenin (borçlunun) gerçekte borçlu bulunmadığını ispat için açacağı dava, menfi tespit davası olarak adlandırılmaktadır....
İNCELEME VE GEREKÇE: Dava, icra takibinden dolayı menfi tespit ve istirdat ile ticari ilişki nedeniyle alacak istemine ilişkindir. Mahkemece, menfi tespit davasının konusu kalmadığından karar verilmesine yer olmadığına, istirdat isteminin ve alacak davasının da kısmen kabulüne karar verilmiştir. Davaya konu İstanbul Anadolu ... İcra Dairesinin ... Esas sayılı ilamsız icra takip dosyasında, alacaklının davalı şirket, borçlunun davacı, takip tarihinin 05/10/2017, asıl alacağın 10.265,07-TL olmak üzere toplam 11.011,54-TL olduğu; takip dayanağının 29/12/2016 tarihli fatura olduğu;İstanbul Anadolu 13....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi Taraflar arasındaki menfi tespit ve istirdat davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalı vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği görüşülüp düşünüldü. - K A R A R - Davacı vekili, davalı tarafından davacı aleyhine ... 8. İcra Müdürlüğü 2008/4709 esas sayılı icra takibi ile 10.01.2008 tanzim, 25.03.2008 vade tarihli, 7.500,00 TL ve 10.01.2008 tanzim, 20.03.2008 vade tarihli, 5.000,00 TL bedelli 2 bono, ... 10. İcra Müdürlüğü 2008/3403 esas sayılı icra takibi ile 10.01.2008 tanzim, 25.04.2008 vade tarihli, 7.500,00 TL bedelli ve 10.01.2008 tanzim, 25.05.2008 vade tarihli, 15.000,00 TL bedelli 2 bono, ... 10....
Varlığı iddia edilen bir hukukî ilişkinin mevcut olmadığının (yok olduğunun) tespiti için açılan davaya menfi (olumsuz) tespit davası denilmektedir. Menfi tespit davası, 2004 sayılı İcra ve İflâs Kanunu’nun (İİK) 72. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında ya da icra takibinden sonra borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir. Bu dava maddi hukuk ve usul hukuku bakımından genel hükümlere dayalıdır ve normal bir hukuk davası olarak açılır. Bir başka deyişle; kendisine karşı icra takibi yapılmış olan borçlu, ödeme emrine itiraz edilmemiş veya itiraz edilmiş olmakla birlikte yerinde görülmemiş olması sebebiyle icra takibi kesinleşse dahi maddi hukuk bakımından borçlu olmadığını ileri sürebilir....
Kanun koyucu burada: ödemenin vuku bulmasıyla beraber salt tespit hükmü kurmanın, sonuca etkili olmayacağı; uğranılan zararın telafisini mümkün kılabilecek istirdat gibi infazı kabil bir hukuki enstrüman dururken, menfi tespitle yetinmenin uyuşmazlığı tümden nihayetlendirmeyeceği gerçeğinden hareket etmiştir. Menfi tespit davacısının hiçbir ek ispat ve maddi külfet gerektirmeyen ve sadece sükut etmesiyle infazı kabil bir istirdat hükmüne kavuşma imkanı varken ısrarla uyuşmazlığın menfi tespit hükümlerine göre sonuçlandırılmasını talep etmesi halinde mahkemenin nasıl bir tutum belirlemesi gerektiği konusunu da ayrıca irdelemek gerekir. Menfi tespit davasına bakan hakim, yargılama esnasında ödeme vakıasını herhangi bir şekilde öğrenince kanunun amir hükmü gereğince davaya istirdat davası olarak bakmaya devam eder....
Yani, menfi tespit davalarında da, tarafların sıfatları değişik olmakla beraber, ispat yükü bakımından bir değişiklik olmayıp, bu genel kural uygulanır. Bu davalarda da bir vakıadan kendi lehine haklar çıkaran (iddia eden) taraf o vakıayı ispat etmelidir. Belirtmek gerekir ki, menfi tespit davası icra takibinden önce sonuçlanmaz ve ihtiyati tedbir kararı verilmemiş olması (veya ihtiyati tedbir kararının kaldırılması) nedeniyle, (menfi tespit davası görülmekte iken) borç alacaklıya (davalıya) ödenmiş olursa, menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam edilir (m.72/6); yani menfi tespit davası (kendiliğinden) istirdat davasına dönüşür; bu hâlde mahkeme menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam eder ( Kuru, B: İstinaf Sistemine Göre Yazılmış İcra ve İflâs Hukuku Ders Kitabı, Ankara, 2017, s:146). Bu durumda İİK’nın 72/6 maddesi gereğince bedele dönüşen isteminin temeli menfi tespit davasıdır. Mahkememizce tüm dosya kapsamı itibari ile yapılan kontrolde dava dışı ......
Menfi tespit davasında öncelikli olarak bir alacağın varlığının tartışıldığı ve davanın devamı sırasında cebri icra tehdidi altında ödeme yapılması durumunda menfi tespite ilişkin talebin istirdat talebine dönüşmesi kuvvetle muhtemel olduğu , alacak ve tazminat ilişkin istirdat taleplerinin arabuluculuk dava şartına tabi olduğu tartışmadan varestedir....
Dava, davalı kiraya veren tarafından davacı kiracıya karşı 17/05/2012 tarihinde başlatılan İstanbul 12.İcra Müdürlüğü'nün 2012/8267 Esas sayılı icra takibi nedeniyle borçlu olmadığının tespitine ilişkin olarak açılan menfi tespit istemine ilişkin olup yargılama devam ederken icra takip dosyasına davacı tarafından ödeme yapıldığından dava İİK'nun 72/7 maddesi gereğince istirdat davasına dönüşmüştür. Taraflar arasında düzenlenen 01.03.2012 başlangıç tarihli 1 yıl süreli aylık 4.500 TL bedelli kira sözleşmesine ilişkin bir uyuşmazlık bulunmamaktadır. Davalı kiraya veren başlattığı davaya esas icra takibi ile 2012 yılının Mayıs ayı kira bedeli olan 4.500 TL alacağın tahsilini talep etmiş , süresinde itiraz vaki olmadığından icra takibi kesinleşmiştir....
İcra ve İflas Kanunu’nun 72/son maddesine göre menfi tespit ve istirdat davaları, takibi yapan icra dairesinin bulunduğu yer mahkemesinde açılabileceği gibi, davalının ikametgâhı mahkemesinde de açılabilir. Bu madde hükmüne göre menfi tespit ve istirdat davaları ile ilgili yetki düzenlemesi kamu düzenine ilişkin değildir. Dolayısıyla dava, davacının seçimine göre, hem genel ve hem de özel yetkili mahkemede açılabilir. Bir davada, birden fazla genel ve özel yetkili mahkeme varsa, davacı bu mahkemelerden birinde dava açmak hususunda bir seçimlik hakka sahiptir. Davacı, davasını bu genel ve özel yetkili mahkemelerden hiçbirinde açmaz ve yetkisiz bir mahkemede açarsa, o zaman seçme hakkı davalıya geçer....
- K A R A R - Davacı vekili, müvekkilinin davalı kooperatif ortağı olduğunu, ilerde kullanılması muhtemel gübreler için davalı tarafından kredi verildiğini, buna ilişkin sözleşme imzalandığını, ancak söz konusu gübreleri davalıdan almadığını dolayısıyla borcunun bulunmadığını, buna rağmen davalı tarafından söz konusu kredi borcundan dolayı hakkında icra takibi başlatıldığını, takibi durduramayıp kesinleştiğini, bunun üzerine menfi tespit davası açıldığını, bu arada icra dosyası borcunun tamamının ödendiğini, söz konusu davanın müvekkili hakkında olumlu sonuçlanıp, borçsuzluğunun kesinleştiğini ileri sürerek, takip dosyası borcunun, menfi tespit davası kesinleşinceye kadarki işlemiş faizinin davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir. Davalı, davanın reddini savunmuştur....
