bildirerek davanın kabulü ile, taraflar arasında akdedilen 01/09/2013 tarihli kira akdi uyarınca davacı kiracının yaptığı faydalı masraflar ile bu masraflar nedeniyle mecurda meydana gelen değer artış tazminatının yasal faizi ile tahsiline ve tazminine, taraflar arasında akdedilen 01/09/2013 tarihli kira akdi uyarınca davacı kiracının taşınmazın imalatı dışında davalılar adına sözleşme dışı yaptığı işlerin bedelinin tespiti ile yasal faizi ile tahsiline ve tazminine karar verilmesini talep ve dava etmiştir....

Asliye Hukuk Mahkemesi TARİHİ : 05/06/2012 NUMARASI : 2010/526-2012/166 Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı tazminat davasına dair karar, davalı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü. Dava, kira bedeli, elektrik tüketim bedeli ve kiralananın hor kullanımından kaynaklanan tazminatın tahsili istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kısmen kabulü ile 2397,41 TL kira ve 5056,15 TL hor kullanma tazminatının tahsiline karar verilmiş, hüküm davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir....

Kiraya verenin sorumluluğu, faydalı ve zorunlu imalatların imal tarihindeki değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle bulunacak değer kadardır. Ancak; sözleşmede faydalı ve zorunlu masrafların talep edilme hakkını sınırlayan hükümler bağlayıcıdır. Somut olayda; taraflar arasında düzenlenen 24/11/2009 başlangıç ve 21/02/2012 bitiş tarihli sözleşme ile yine 23/12/2008 başlangıç ve 03/12/2011 bitiş tarihli kira sözleşmeleri konusunda uyuşmazlık bulunmamaktadır. Taraflar arasında düzenlenen kira sözleşmelerinin 15. ve 17 . maddelerinin (h) bendine göre; kiracının, kiralananı tahliyesi halinde, teslim tutanağında belirtilen demirbaşlar ile sonradan yapılan ilave müştemilatı aynen belediyeye bırakmak zorunda olduğu; 16. ve 18. maddesinin (e) bendinde ise, kiralanan yerin hali hazır durumu ile kiracıya teslim edileceğinin ve belediyenin izni ile veya izinsiz yapılan işlerin tahliye halinde bedelsiz olarak belediyeye bırakılacağı kararlaştırılmıştır....

Bu durumda Mahkemece, gerektiğinde yerinde yeniden keşif yapılarak kiracının kiralanan üzerine yaptırdığı imalat ve tesislerin faydalı,zaruri ve kalıcı imalatlar olup olmadıkları,bu imalat ve tesislerin taşınmazın değerini artırıcı nitelikte olup olmadıkları araştırılıp faydalı ,zaruri ve değer artırıcı imalatlar ise yapım tarihlerindeki değerlerinin(sözleşmenin başında yapıldığının kabulü ile) tespiti ile yapılan giderlerin 15 yıllık kira süresinin 6.yılında tahliye edildiği dikkate alınarak davacı kiracının kiralananı kullandığı sürenin tahliye nedeniyle kullanamadığı süre ile oranlanarak kiralananın kullanılamayan süre oranındaki imalat bedeli belirlenip tahsiline karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile davanın reddine karar verilmesi doğru değildir. Hüküm bu nedenlerle bozulmalıdır....

Yukarıdaki açıklamalar ışığında; davacı kiracı tarafından kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu masrafların talep edilmesinde bir usulsüzlük bulunmadığından, kira sözleşmesinin süresi sona ermeden sözleşmenin feshedilmesi nedeniyle kiracı, tahliye tarihinden sözleşme sonuna kadar olan süre oranında faydalı ve zaruri masrafların imalat tarihi itibarı ile saptanan bedellerini yıpranma payı da düşülerek talep edebilir. (Yargıtay 3. HD 09/10/2019 tarih ve 2018/5798 E 2019/7661 K) ...yerleşik uygulama, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle TBK’nun 530. maddesi kapsamında vekaletsiz iş görme hükümlerine göre davalı kiraya verenden isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Kiralananın tahliyesi sonunda kiralayan bunları benimsemiş ve kiracı aleyhine sebepsiz zenginleşme meydana gelmiştir....

KARAR Davacı, davalıya ait taşınmazı, ocakbaşı restoran olarak kullanmak üzere 29.7.2005 başlangıç tarihli ve 5 yıl süreli kira sözleşmesi ile kiraladığını, gerekli imalat ve dekorasyon işlerini tamamlayarak faaliyete geçtiğini, ancak mal sahibi davalı tarafından mecurda yapılan projeye aykırı imalat nedeniyle belediyece ruhsat verilmediğini, 1 yıl işyerini kullandıktan sonra belediyece işyerinin mühürlenerek kapatıldığını, ileri sürerek 1 yıllık kira karşılığı olarak ödediği 18.000 Euro ile harcadığı imalat ve malzeme giderleri ve mahrum kaldığı kar ve kazançlar karşılığı şimdilik 25.000,00 YTL’nin tahsili ile davalı elinde bulunan 29.7.2006 vade tarihli ve 18.000 Euro bedelli bono nedeniyle borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini istemiştir....

Yasa ile güdülen amaç borçlu olduğu miktarı bilebilecek durumda olan borçlunun ödeme emri üzerine icra borcunu inkar etmesini önlemek, gerçekte alacaklı olmayan alacaklının da borçluya zarar vermesini engellemektir. Davacı alacaklı tarafından başlatılan icra takibinde mahkemece 28.028.- TL hor kullanma tazminatı bedeli üzerinden de itirazın iptaline karar verilmiştir. Tazminat alacağı likit bir alacak olmadığına göre icra inkar tazminatına hükmedilemez. Mahkemece icra inkar tazminatı isteminin reddine karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile tazminata hükmedilmesi de doğru görülmemiş, hükmün bozulması gerekmiştir....

İş sayılı dosyası ile tespit yaptırdıklarını, davalı-karşı davacının hor kullanarak kira sözleşmesinin birinci maddesini ihlal ettiğini, yine sözleşmenin dördüncü maddesi ile kiraya verene haber verme yükümlülüğü altında olduğunu, davalı - karşı davacı faydalı harcamalar yaptığını iddia etse de müvekkiline hiçbir şekilde yazılı bildirim yapılmadığını, TBK 316/1 gereğince kiracının kiralananı özenle kullanmak zorunda olduğunun ve TBK 334 maddesi gereğince aldığı hali ile kiralayana teslim etmekle yükümlü olduğunu, kiracının hor kullanım nedeniyle verdiği zararları gidermekle yükümlü olduğunu, nitekim Kayseri 3. Sulh Hukuk Mahkemesi'nin 2019/41 D....

Taraflar arasında 01.06.2002 başlangıç tarihli ve 8 yıl süreli kira sözleşmesi düzenlendiği hususunda uyuşmazlık bulunmamaktadır. Kira sözleşmesinin İade Yükümü Başlıklı 4. Parağrafında "...kiracı teslim aldığı sera, büro ve malzemeleri, sera teşkilatları ve diğer hertürlü alet edevat ekipman malzeme ile ağaç ve diğer hali hazırda mevcut ürünü aynı miktar ve kalite ile vasıfta iade ile yükümlü olduğu, teslimde ve iade de demirbaş ve malzeme listesinin esas alınacağı..." kararlaştırılmıştır. Kiraya veren, kiralanan taşınmazın boşaltılmasından sonra Urla Asliye Hukuk Mahkemesinin 2008/72 D.iş sayılı tespiti dosyası ile kiralanandaki hasar ve eski hale getirme bedelini tespit ettirmiştir....

O halde Mahkemece, davacı kiracı tarafından yapılan tadilatların zorunlu ve faydalı masraf niteliğinde olup olmadığının saptanarak, zorunlu ve faydalı masraf olduğunun belirlenmesi halinde imalat tarihi itibariyle yıpranma payı düşülmüş bedellerinin tahliye tarihinden kalan kira süresi ile orantılı olarak tespiti ile sökülüp götürülebilecek imalatların istenemeyeceği de nazara alınarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir....