TenkisTenkis (indirim) davası, mirasbırakanın saklı payları zedeleyen ölüme bağlı veya sağlar arası kazandırmaların(bağış) yasal sınıra çekilmesini amaçlayan, öncesine etkili, yenilik doğurucu(inşai) davalardandır. Tenkis davasının dinlenebilmesi için öncelikli koşul, mirasbırakanın ölüme bağlı veya sağlar arası bir kazandırma işlemi ile saklı pay sahiplerinin haklarını zedelemiş olmasıdır. Saklı payların zedelendiğinden söz edilmesi kazandırma konusu tereke ile kazandırma(temlik) dışı terekenin tümü ile bilinmesiyle mümkündür. Tereke miras bırakanın ölüm tarihinde bırakmış olduğu malvarlığı kıymetleri ile iadeye ve tenkise tabi olarak yaptığı kazandırmalardır. Bunlar terekenin aktifini oluşturur. Mirasbırakanın borçları, bakmakla yükümlü olduğu kişilerin 743 sayılı Kanun uygulanacaksa bir aylık, 4721 sayılı Kanun uygulanacaksa üç aylık nafakası, terekenin defterinin tutulması, mühürlenmesi, cenaze masrafları gibi giderler de pasifidir....
TenkisTenkis (indirim) davası, mirasbırakanın saklı payları zedeleyen ölüme bağlı veya sağlar arası kazandırmaların(bağış) yasal sınıra çekilmesini amaçlayan, öncesine etkili, yenilik doğurucu(inşai) davalardandır. Tenkis davasının dinlenebilmesi için öncelikli koşul, mirasbırakanın ölüme bağlı veya sağlar arası bir kazandırma işlemi ile saklı pay sahiplerinin haklarını zedelemiş olmasıdır. Saklı payların zedelendiğinden söz edilmesi kazandırma konusu tereke ile kazandırma(temlik) dışı terekenin tümü ile bilinmesiyle mümkündür. Tereke miras bırakanın ölüm tarihinde bırakmış olduğu malvarlığı kıymetleri ile iadeye ve tenkise tabi olarak yaptığı kazandırmalardır. Bunlar terekenin aktifini oluşturur. Mirasbırakanın borçları, bakmakla yükümlü olduğu kişilerin 743 sayılı Kanun uygulanacaksa bir aylık, 4721 sayılı Kanun uygulanacaksa üç aylık nafakası, terekenin defterinin tutulması, mühürlenmesi, cenaze masrafları gibi giderler de pasifidir....
Davacı, mirasbırakan dedesi ...’ın 178 ada 8 parsel sayılı taşınmazda bulunan zemin kat 2 nolu bağımsız bölümü satın alıp davalı adına tescil ettirdiğini davalının dedesinin ikinci eşi olup ev hanımı olduğunu, temlik tarihinde gelirinin ve taşınmaz satın alacak durumunun olmadığını, yapılan işlemin gizli bağış niteliğinde olup, tasarrufun saklı payını zedeleme kastı ile yapıldığını ileri sürerek, saklı payı aşan kısmın bedeli olarak şimdilik 5.000 TL’nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiş, ıslah ile talebini 10.947,17 TL ‘ye yükseltmiştir. Davalı, taşınmazın bedelinin büyük bir kısmının mirasbırakan tarafından ödendiğini, mirasbırakanın amacının kendisine bağış yapmak olduğunu , yapılan bu işlemin davacının saklı payını zedelemediğini belirterek davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, bağış işleminin davacının saklı payını zedelediği gerekçesi ile davanın kabulüne karar verilmiştir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ DAVA TÜRÜ : TENKİS Taraflar arasında görülen davada; Davacı, ortak mirasbırakan...’ün uzun yıllar...’da çalışarak birikimleri ile 32469 ada 1 parsel sayılı taşınmazı bedelini ödemek sureti ile satın alıp davalı annesi .. adına tapuya tescil ettirdiğini, ..’nın da 2007 yılında intifa hakkını üzerinde bırakarak çıplak mülkiyetini davalılar ... ve ...’e satış suretiyle temlik ettiğini, bu şekilde mirasbırakanın tek mal varlığını gizli bağış yolu ile önce annesine, daha sonra da davalı kardeşlerine malettiğini, saklı payının ihlal edildiğini ileri sürerek saklı payına isabet eden bölümün adına tesciline, aynen tescil veya denkleştirmenin mümkün olmaması durumunda hesaplanacak saklı payın nakten mirasbırakanın ölüm tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini istemiştir....
Bu durumda görünürdeki sözleşme tarafların gerçek iradelerine uymadığından, gizli bağış sözleşmesi de şekil koşullarından yoksun bulunduğundan, saklı pay sahibi olsun veya olmasın miras hakkı çiğnenen tüm mirasçılar dava açarak resmi sözleşmenin muvazaa nedeni ile geçersizliğinin tespitini ve buna dayanılarak oluşturulan tapu kaydının iptalini isteyebilirler. Miras bırakanın yaptığı temliki tasarruflardan zarar gören mirasçılar, tenkis davası ile birlikte kademeli olarak veya tenkis davası açtıktan sonra ayrı bir dilekçe ile muris muvazaası nedenine dayalı iptal ve tescil davası açabilirler (22.5.1987 tarih ve 4/5 sayılı İBK). Öte yandan, 1.4.1974 gün ve ½ sayılı İBK’nda sözü edilen muvazaa sebebine dayanan iptal davaları bir süreye tabi değildir. Muvazaa iddiaları zamanaşımına uğramaz. “...Muvazaa iddiasına dayalı davaların da zamanaşımına ve hak düşürücü süreye tabi olmaksızın her zaman açılabileceği yargısal uygulamayla benimsenmiştir....
Davalıya yapılan tasarrufun tenkisine sıra geldiği takdirde, tasarrufun tümünün değeri ile davalıya yapılan fazla teberru arasında kurulan oranda (sabit tenkis oranı) tasarrufa konu malın paylaşılmasının mümkün olup olamayacağı (TMK 564. md.) araştırılmalıdır. Bu araştırma sonunda tasarrufa konu mal sabit tenkis oranında bölünebilirse, bu kısımlar bağımsız bölüm halinde taraflar adına tescil edilmelidir. Eğer gizli bağış yoluyla taşınmaz alınmış ise, taşınmaz değil ödenen değer tenkise tabidir. Bu durumda, ödenen paranın mirasın açıldığı gündeki değerine, o günden karar gününe kadar geçen süre içindeki toptan eşya fiyat endeksleri ile bu süre içinde oluşan nitelik ve imar değişikliği gibi fiyata etkili özel unsurlar hakkaniyet kuralları çerçevesinde uygulanarak değeri hakim tarafından belirlenmeli ve bu değerin sabit tenkis oranıyla çarpımından bulunacak naktin ödetilmesine karar verilmelidir....
in dava konusu 28, 98 ve 224 parsel sayılı taşınmazları davalı oğluna aslında bağış olduğu halde satış suretiyle temlik ettiğini, mirasbırakanın hasta ve yaşlı olması nedeniyle sözleşme yapmakta ve malvarlığını devretmekte haklı bir nedenin bulunmadığını, mirasbırakanın mal satmaya ihtiyacı olmadığı gibi davalının da taşınmazı alacak ekonomik gücünün bulunmadığını, işlemin mirastan mal kaçırmak amacıyla muvazaalı şekilde yapıldığını ileri sürerek pay oranında iptal, tescil olmadığı taktirde saklı payı oranında tenkis istemiştir. Davalı, davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, tapu iptal ve tescil davasının kanıtlanmadığı, tenkis davasında ise hak düşürücü sürenin geçtiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Karar, davacı tarafından temyiz edilmiş olmakla; Tetkik Hakimi ...'ın raporu okundu, düşüncesi alındı. Dosya incelendi, gereği görüşülüp düşünüldü....
e temlikinin mirasçıdan mal kaçırma amaçlı ve muvazaalı olduğu belirlenmek suretiyle davacıların miras payları oranında iptal ve tescile karar verilmiş olmasında öte yandan davaya konu diğer taşınmazlar yönünden miras bırakanın bedelini üçüncü kişiye ödeyerek sicil kayıtlarının davalılar adına tescilinin sağlanması gizli bağış (elden bağış) niteliğinde olup, bu taşınmazlar yönünden 01.04.1974 tarih 1/2 sayılı tevhidi içtihadın uygulama yeri olmadığı gerekçesiyle tapu iptali ve tescil isteğinin reddine karar verilmiş olmasında bir isabetsizlik yoktur. Bu yönlere değinen temyiz itirazları yerinde değildir, reddine. Ne varki, davacılar iptal ve tescil isteği yanında tenkis isteğinde de bulunmuşlardır....
"İçtihat Metni" MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ DAVA TÜRÜ : TENKİS KANUN YOLU : TEMYİZ Taraflar arasında görülen tenkis davası sonucunda verilen hükmün Yargıtayca incelenmesi istenilmekle; temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldı, inceleme raporu ve dosyadaki belgeler okundu, GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ : Davacılar ... ve ... vekilleri, müvekkillerinin 7.2.2004 tarihinde vefat eden murisleri babaları ...’in 11.12.1991 tarihinde davalı kızı ... için .... İlçesi 4.Bölge 5351 ada 14 parsel sayılı taşınmazı 10.8.1994 tarihinde davalı kızı ... için ... Köyü 758 parsel sayılı taşınmazı, 20.7.1984 tarihinde de ...İlçesi 4252 ada 20 parsel sayılı taşınmazı davalı eşi ... için gizli bağış suretiyle satın aldığını, müvekkillerinin saklı paylarının ihlal edildiğini belirterek davalılar hakkında ayrı ayrı dava açmış, saklı paylara tecavüz eden miktarın tenkisi ile müvekkillerine ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir....
Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme Uyuşmazlık, muris muvazaası hukuki nedenine dayalı pay oranında tapu iptal ve tescil, olmadığı takdirde tenkis istemine ilişkindir. 3.2. İlgili Hukuk 3.2.1. Yargıtay içtihatlarında ve 01.04.1974 tarihli ve 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında açıklandığı üzere görünürdeki sözleşme tarafların gerçek iradelerine uymadığından, gizli bağış sözleşmesi de Türk Medeni Kanunu'nun 706., Türk Borçlar Kanunu'nun 237. ve Tapu Kanunu'nun 26. maddelerinde öngörülen şekil koşullarından yoksun bulunduğundan, saklı pay sahibi olsun veya olmasın miras hakkı çiğnenen tüm mirasçılar dava açarak resmi sözleşmenin muvazaa nedeni ile geçersizliğinin tespitini ve buna dayanılarak oluşturulan tapu kaydının iptalini isteyebilirler. 3.2.2. TMK’nın 565/4. maddesinde, mirasbırakanın saklı pay kurallarını etkisiz kılmak amacıyla yaptığı açık olan kazandırmaların tenkise tabi olduğu düzenlenmiştir. 3.2.3....
