K A R A R Dava dilekçesinde; davalı derneğin tasfiyesi istenilmiş; mahkemece dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına dair verilen karar davacı tarafından temyiz edilmiştir. 5253 sayılı Dernekler Kanunu'nun 15. maddesinde, feshedilen veya münfesih hale düşen derneklerin para, mal ve haklarının tasfiyesi tüzüklerinde gösterilen esaslara göre yapılacağı belirtilerek tasfiye hususunda dernek genel kurulu tarafından bir karar alınmamış veya genel kurul toplanamamışsa yahut dernek mahkeme kararıyla feshedilmişse, derneğin bütün para, mal ve haklarının mahkeme kararıyla tasfiye edileceği hükme bağlanmış; derneklerin tasfiyesinin nasıl yapılacağı ise Dernekler Yönetmeliğinde ayrıntılı olarak düzenlenmiş olup Yönetmeliğin 89. maddesinde, genel kurul kararı ile feshedilen veya kendiliğinden sona erdiği tespit edilen derneğin para, mal ve haklarının tasfiyesi, tüzüğünde gösterilen esaslara göre yapılacağı, derneğin mahkeme kararı ile feshedilmesi halinde, derneğin bütün para, mal ve hakları...
Derneklerin tasfiyesinin nasıl yapılacağı Dernekler Yönetmeliğinde ayrıntılı düzenlenmiş olup Yönetmeliğin 89. maddesinde, genel kurul kararı ile feshedilen veya kendiliğinden sona erdiği tespit edilen derneğin para, mal ve haklarının tasfiyesi, tüzüğünde gösterilen esaslara göre yapılacağı, derneğin mahkeme kararı ile feshedilmesi halinde, derneğin bütün para, mal ve hakları, mahkeme kararıyla bulunduğu ildeki amacına en yakın ve kapatıldığı tarihte en fazla üyeye sahip derneğe devredileceği, bu derneklerin para, mal ve haklarının tasfiyesinin mahkeme kararında belirtilen esaslara göre yapılacağı ve tasfiyenin tamamlanmasını müteakip, durumun ilgili mülki idare amirliğine bildirileceği düzenlenmiştir. Dernekler Kanununda tasfiye konusunda hangi mahkemenin görevli olduğu açıkça gösterilmemiştir....
Dosya incelendi, gereği görüşüldü: Dava, TMK'nun 87.maddesine dayalı derneğin kendiliğinden dağıldığının tespiti istemine ilişkindir. Mahkemece; davalı derneğin kurucularına tebligat yapılarak taraf teşkili sağlanma yoluna gidilip davanın kabulüne karar verilmiştir. Talepte bulunan İl Dernekler Müdürlüğü derneğin en son 19.05.2006 tarihinde genel kurul toplantısını yaptığı, sonrasında herhangi bir faaliyeti bulunmadığı ve acze düştüğünü ileri sürmüştür. İddianın ileri sürülüş biçimine göre davanın dayanağını TMK'nun 87.maddesinin 3, 4 ve 5.bentlerinin oluşturduğu anlaşılmaktadır. Böyle bir durumda davanın görülebilmesi için öncelikle taraf teşkilinin doğru olarak sağlanması gerekmektedir. Davalı derneğin genel kurul toplantısını yaptığı ve organlarını oluşturduğu sabittir. Sonradan oluşan dağılma halinin tespiti davasında husumetin kuruculara değil doğrudan derneğe yöneltilmesi ve taraf teşkilinin bu şekilde sağlanması gerekir....
Dernekler Kanunu'nun 2. maddesinde ise, bu Kanunun uygulanmasında, derneğin yerleşim yerinin, yönetim faaliyetlerinin yürütüldüğü yeri, dernek merkezinin ise derneğin yerleşim yerinin bulunduğu il veya ilçeyi ifade ettiği hükme bağlanmıştır. Somut olayda, feshine karar alınan derneğin genel kurul toplantısı ile alınan kararların iptali ve derneğin ihyası için Bakırköy 10. Asliye Hukuk Mahkemesi'nde dava açıldığı, derneğin tüzüğünde merkezinin İstanbul (İstanbul Adliyesi yargı çevresinde) olarak belirtildiği anlaşılmaktadır. Derneklerle ilgili mevzuatta düzenlenen dernek ile üyeler arasındaki davaların dernek merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemede bakılacağına dair yetki kuralı kesin nitelikte olup kamu düzenine ilişkin olduğundan mahkemece re'sen gözönüne alınması gerekir....
Dernekler Kanunu'nun 2. maddesinde ise, bu Kanunun uygulanmasında, derneğin yerleşim yerinin, yönetim faaliyetlerinin yürütüldüğü yeri, dernek merkezinin ise derneğin yerleşim yerinin bulunduğu il veya ilçeyi ifade ettiği hükme bağlanmıştır. Somut olayda, feshine karar alınan derneğin genel kurul toplantısı ile alınan kararların iptali ve derneğin ihyası için Bakırköy 10. Asliye Hukuk Mahkemesi'nde dava açıldığı, derneğin tüzüğünde merkezinin İstanbul (İstanbul Adliyesi yargı çevresinde) olarak belirtildiği anlaşılmaktadır. Derneklerle ilgili mevzuatta düzenlenen dernek ile üyeler arasındaki davaların dernek merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemede bakılacağına dair yetki kuralı kesin nitelikte olup kamu düzenine ilişkin olduğundan mahkemece re'sen gözönüne alınması gerekir....
Cumhuriyet savcısı mahkemeden derneğin faaliyetinin durdurulmasına karar verilmesini de isteyebilir." hükmü; aynı kanunun 87. maddesinde ise "Dernekler, aşağıdaki hâllerde kendiliğinden sona erer: 1. Amacın gerçekleşmesi, gerçekleşmesinin olanaksız hâle gelmesi veya sürenin sona ermesi, 2. İlk genel kurul toplantısının kanunda öngörülen sürede yapılmamış ve zorunlu organların oluşturulmamış olması, 3. Borç ödemede acze düşmüş olması, 4. Tüzük gereğince yönetim kurulunun oluşturulmasının olanaksız hâle gelmesi, 5. Olağan genel kurul toplantısının iki defa üst üste yapılamaması.” Her ilgili, sulh hâkiminden, derneğin kendiliğinden sonra erdiğinin tespitini isteyebilir." hükmüne yer verilmiştir. Somut olayda; ... tarafından derneğin kendiliğinden sona erdiğinin tespiti ile tasfiyesine karar verilmesi talep edilmektedir. Bu halde uyuşmazlığın Sulh Hukuk Mahkemesinde görülüp sonuçlandırılması gerekmektedir. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle; 6100 sayılı HMK.'...
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ : Sulh Hukuk Mahkemesi DAVA TÜRÜ : Derneğin Feshi Taraflar arasında görülen ve yukarıda açıklanan davada yapılan yargılama sonunda Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiş olup hükmün davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Dairece dosya incelendi, gereği düşünüldü. KARAR Davacı vekili, dava dilekçesinde, 4721 sayılı TMK.87/5 m. gereğince olağan genel kurul toplantısının iki defa üst üste yapılmaması halinde her ilgilinin Sulh Hakimliği’nden derneğin kendiliğinden sona erdiğinin tespitini isteyebileceğinden derneğin son genel kurul toplantısını 18.12.2007 tarihinde yaptığı ve Dernek Tüzüğü'nün 15. maddesinde yazılı olduğu üzere her üç yılda bir nisan ayında genel kurul toplantısı yapmadığı anlaşılan ...Doğa ve Ormanların Tanrıçası (Feronia) ... Derneğinin kendiliğinden sona erdiğinin tespitine karar verilmesini istemiş; mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir....
Aynı Kanunun 87. maddesine göre ise; "İlk genel kurul toplantısının kanunda öngörülen sürede yapılmamış ve zorunlu organların oluşturulmamış olması halinde... her ilgili, sulh hâkiminden, derneğin kendiliğinden sonra erdiğinin tespitini isteyebilir." Somut olayda dava; 5253 sayılı Dernekler Kanunun 38/A maddesi gereğince kuruluşundan sonraki altı ay içerisinde ilk genel kurul toplantısını yaparak organlarının oluşturulması dernek yetkililerine tebliğ edilmesine rağmen, davalı derneğin halen ilk genel kurul toplantısının yapılmadığı zorunlu organlarının oluşturulmadığı belirtilerek bu nedenle derneğin kendiliğinden sona erdiğinin tespiti istemine ilişkindir. Bu durumda uyuşmazlığın, yukarıda belirtilen hükümler doğrultusunda ... Sulh Hukuk Mahkemesinde görülüp sonuçlandırılması gerekmektedir. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle; 6100 sayılı HMK'nın 21 ve 22. maddeleri gereğince ... Sulh Hukuk Mahkemesinin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE 21/01/2016 gününde oy birliğiyle karar verildi....
Somut olayda, davalı derneğin asıl üyesi davacının, benzer nitelikteki bir başka derneğe üye olma ve tüzüğe aykırı davranma gerekçe gösterilmek suretiyle dernek üyeliğinden çıkarılmasına ilişkin 18.08.2014 tarihli dernek yönetim kurulu kararının iptalini istediği; davacının davalı derneğin genel kuruluna bu hususta itirazda bulunmadan yani iç denetim yollarını tüketmeden doğrudan bu davayı açtığı ve davalı derneğin tüzüğünde de yönetim kurulu kararının kesin olduğuna dair bir hüküm bulunmadığı anlaşıldığından, dava şartı gerçekleşmeyen davanın usulden reddine karar verilmesi gerekirken, işin esasına girilerek davanın kabulü doğru görülmemiştir....
Asliye Hukuk Mahkemesince kabul edilerek bu işleme hukuki yaptırım uygulanmış olduğunu, dolayısıyla yokluk halinden bahsedilmesinin ve genel kurulun yok hükmünde olduğunun iş bu davada kabul edilemeyeceğini, avalı derneğin kuruluş genel kurulundan sonra defalarca genel kurul yaptığını, bu durumun derneğin faaliyette bulunma iradesinni göstergesi olduğunu, basit ve kamu düzenini ilgilendirmeyen şekli bir eksikliğin kamu yararı güderek faaliyette bulunan derneğin kapatılmasına gerekçe olamayacağının, kuruluş genel kurulunun iptalinin sebebinin aidat miktarını düzenleyen tüzük değişikliği olduğunu, dernek genel kurulunun bilgi eksikliğinden kaynaklanan bu hatanın yaptırım ıolarak derneğin kapatılması dernek kurma hürriyetinin ihlali olacağını, davalı derneğin İçleri Bakanlığıyla ortak profe yürüten kamu yararına çalışan bir dernek olduğunu, müvekkil derneğin denetimlerinde, mali şeffaflık ve faaliyetleri bıkımından ayasaya aykırılık tespit edilemediğinden davanın reddini savunmuştur....
