Denilmektedir, Davacılar tarafından davalı ... lehine oluşturulan müşteri çevresinden faydalanmaya devam eden ... sözleşmenin sona ermesi ile denkleştirme istenmektedir. (Portföy Tazminatı) Denkleştirme istemi davacının buna bağlı olarak elde edebileceği bir haktır. Sözleşme devam ettiği sürede hem davalı işletme hem de davacı bu müşteri çevresinden ekonomik menfaat sağlamaktadır. Ancak sözleşmenin bitmesi ile davacının oluşturduğu müşteri çevresi davalıya kalacaktır. Başka bir ifadeyle davalı işletme kazanç sağlamaya devam edecektir. Portföy tazminatı ile davacının sözleşmenin sona ermesi ile uğrayacağı kayıp ile davalı işletmenin müşteri çevresinden sağlayacağı kazancı dengelemek için işletmeye ödeyeceği bir tazminattır. TTK gereği dava konusu ile ilgili 122. maddesine göre, "Denkleştirme istemi, acentenin son beş yılhk faaliyeti sonucunda aldığı yıllık komisyon veya diğer ödemelerin ortalamasını aşamaz....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ : İŞ MAHKEMESİ DAVA : Davacı, kıdem tazminatı ile ücret alacağı, yıllık izin ücreti, fazla mesai ücreti, hafta tatili alacağı, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir. Yerel mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir....
den rapor alınmış olup, düzenlenen 09.03.2015 tarihli raporda; Davacı acentenin denkleştirme tazminatı talep hakkının bulunduğu, acentelik sözleşmesinin feshi nedeniyle yıllık ticari karının 14.417,28 TL olduğu, ticari kaybının 57.669,12 TL olduğu, bu nedenle faiz indirimi uygulanması yapılmasının gerektiği, davacının 51.613,86 TL denkleştirme tazminatı talep edebileceği bildirilmiştir....
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE: Dava, denkleştirme tazminatı, sözleşmenin feshi nedeniyle uğranılan zarar ve kar kaybı istemine ilişkindir. Mahkememizce aldırılan 23/08/2021 tarihli bilirkişi raporunda; davacının kar kayıp talebinde bulunabileceğinin kabulü halinde 2020 yılının fesih sonrası kısmı için 32.075,41 TL kar kaybına uğradığı hesaplandığı , ancak mahkemece kar kaybının hangi süreyle sınırlı olarak hesaplanması gerektiği hususunda görevlendirme yapması halinde heyetimizce yeniden hesaplama yapılabileceği, davacının denkleştirme tazminatı talebinin hesaplanabilmesi için öncelikle ... Gıda firmasının ... ili sınırlarında( ilçeler hariç) müşteri portföyünün bilinmesi ve yaptığı satışlara ilişkin 600 satışlara ilişkin muavin dökümün sunulması gerektiği tespit edilmiştir. Mahkememizce aldırılan 07/01/2022 tarihli bilirkişi ek raporunda; davacının denkleştirme tazminatı talebinin için ......
Uyuşmazlık, davacının denkleştirme tazminatı koşullarının bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ DAVA TÜRÜ : ALACAK YRG.GELİŞ TARİHİ: -KARAR- Mahkeme kararındaki nitelendirmeye göre dava; mirasta iade, olmadığı takdirde tenkis istemine ilişkin olup bu tür kademeli isteklerde öncelikle mirasta denkleştirme konusunda bir karar verilmeden tenkis istemi incelenemez.Mahkemece mirasta denkleştirme davasının reddine, tenkis isteminin kabulüne karar verilmiş, verilen hüküm davacı tarafından mirasta denkleştirme isteğinin kabul edilmesi gerektiğine ve tenkis hesabının hatalı olduğuna dair davalı tarafından ise saklı paya tecavüz bulunmadığına değinilerek temyiz edilmiştir.Eldeki davada öncelikle denkleştirme konusunda bir karar verilmeden tenkis isteminin incelenmesi mümkün olmayıp mirasta denkleştirme konusunda inceleme görevi Dairemizin görevi dışındadır....
Mahkemece yapılacak iş konusunda uzman kişilerden oluşacak bir bilirkişi kuruluna dosya tevdi edilerek tarafların ticari kayıtları incelenip değerlendirilerek TTK'nın 122.maddesinde acentanın denkleştirme tazminatı (portföy tazminatı) koşullarının somut olayda oluşup oluşmadığı hususunun hakkaniyete de riayet edilerek değerlendirilmesinden sonra portföy tazminatı talep koşullarının oluşması halinde TTK madde 122/2'deki yöntemle davacının davalıya yaptığı ticaret kapsamında son 5 yılda elde ettiği karın ortalaması dikkate alınarak davalıdan talep edebileceği tazminat tutarını hesaplatmaktan ibarettir. SONUÇ: Yukarıda (1) no'lu bentte açıklanan nedenlerle davacının dair temyiz itirazlarının reddine, (2) no'lu bentte açıklanan nedenlerle hükmün taraflar yararına BOZULMASINA, peşin harcın istek halinde iadesine, Yargıtay duruşmasında davalı yararına takdir olunan 1.100 TL. duruşma vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine, 18/01/2018 gününde oybirliğiyle karar verildi....
Ancak, sigorta acentesinin haklı bir nedene dayanmaksızın sözleşmeyi feshetmesi ya da kendi kusuruyla sözleşmenin feshine neden olması halinde tazminat hakkı düşer." düzenlemesini haiz olup her iki kanun maddesi birlikte değerlendirildiğinde, acentenin denkleştirme tazminatı talep edilebilmesi için aranan koşullar; sözleşmenin sigorta şirketi tarafından haksız olarak feshedilmesi, sigorta şirketi tarafından acente tarafından kazandırılan yeni müşteriler sayesinde sözleşme ilişkisinin sona ermesinden sonra da önemli menfaatler elde edilmesi, acentenin ücret kaybına uğraması, denkleştirme ödenmesinin hakkaniyete uygun olmasıdır....
GEREKÇE : Dava, taraflar arasında düzenlenen sigorta acenteliği sözleşmesinin haksız feshedildiği iddiasına dayalı portföy tazminatı istemine ilişkin olup, ilk derece mahkemesince yukarıda yazılı gerekçeyle davanın kabulüne karar verilmiştir. Dairemizce HMK'nın 355. maddesi uyarınca istinaf nedenleriyle ve resen kamu düzenine ilişkin sebeplerle sınırlı olarak istinaf incelemesi yapılmıştır. Genel olarak portföy tazminatı, acentelik sözleşmesi sona erdikten sonra, bu ilişkinin devamı boyunca acentenin kişisel gayretiyle yarattığı müşteri çevresinden akidinin halen yararlanması, acentenin ise yararlanmaması nedeniyle uğradığı kaybın karşılığıdır. 6102 sayılı TTK'nın 122. maddesinde açıkça "denkleştirme istemi" olarak tanımlanan, doktrinde de "müşteri tazminatı", "portföy tazminatı", "portföy akçesi" olarak da ifade edilmektedir....
Uyuşmazlık, taraflar arasındaki sözleşme ilişkisinin sona erdiği tarih, denkleştirme tazminatına yönelik TTK 122- (4) maddesinde yer alan sürenin niteliği itibariyle davanın süre aşımına uğrayıp uğramadığı, sözleşme ilişkisinin haklı nedenlere dayalı olarak feshedilip edilmediği üzerine olduğu anlaşılmıştır. 6102 sayılı TTK'nın 122- (4) maddesinde; "Denkleştirme isteminden önceden vazgeçilemez. Denkleştirme istem hakkının sözleşme ilişkisinin sona ermesinden itibaren (1) yıl içerisinde ileri sürülmesi gerekir. " hükmüne yer verilmiş olup, madde de yer alan süre niteliği itibariyle hak düşürücü süre niteliğindedir. Bu nedenle denkleştirme tazminatı alacaklısının isteminin sözleşmenin sona ermesinden itibaren (1) yıllık süre içerisinde talep ve dava etmesi gerekmektedir....
