İcra İflas Kanunu 72. maddesinde düzenlenmiş olan menfi tespit davası; borçlunun borçlunun icra takibinden önce veya takip sırasında gerçekte var olmayan bir borç nedeni ile kendisini tehdit eden veya kendisi aleyhine icra takibi yapan kişiye karşı herhangi bir borcunun olmadığının tespiti amacıyla açılan bir davadır. 6100 sayılı HMK'nun 33 maddesi ve 04.06.1958 gün ve 15/6 sayılı YİBK'na göre olayları izah taraflara, kanunları re'sen uygulamak ve dolayısıyla hukuki nitelendirmede bulunmak hakime ait bir görevdir. Somut olayda davacı, dava dilekçesi ile; birikmiş nafaka borcunun tahsili amacıyla davalı tarafından kendisi aleyhine başlatılan icra takibi nedeniyle borçlu olmadığının tespitini talep etmiş olup dava; menfi tespit istemine ilişkindir. Menfi tespit davalarında görevli mahkeme HMK'nın 1 vd. Maddelerine göre tespit edilecektir....
Davalı (alacaklı) tarafından varlığı iddia edilen bir hukuki ilişkinin mevcut olmadığının tespiti için borçlu, menfi tespit davası açabilir (İİK m. 72). Borçlu icra takibinden önce menfi tespit davası açabileceği gibi, icra takibinden sonra da (borç ödeninceye kadar) borçlu olmadığının tespiti davası açabilir (İİK m. 72.1). Çünkü ödeme emrine itiraz etmemiş (veya süresinde itiraz etmemiş) ve bu nedenle hakkında takip kesinleşmiş olan borçlu, cebri icra (haciz, satış) tehdidi altında olduğundan davayı açmakta hukuki yararı bulunmaktadır....
Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile yapılan takipte, takibe konu kambiyo senedi altındaki imzaya itiraz, İİK'nun 170. maddesinde özel olarak düzenlendiğinden, imza inkarı nedenine dayalı sahtelik iddiası hakkında, sonraki genel kanun olan HMK'nun 209. maddesi uygulanamaz. İmza itirazı, İİK'nun 170/1. maddesi uyarınca satıştan başka icra takip muamelelerini durdurmaz. Ancak icra mahkemesi itirazla ilgili kararına kadar takibin geçici olarak durdurulmasına karar verebilir (İİK. M. 170/2). Borçlunun sahtelik nedenine dayalı olarak açtığı menfi tespit davası, İİK'nun 72. maddesi kapsamında bir dava olup, anılan maddedeki usule göre mahkemeden alınacak ihtiyati tedbir kararı ile icra takibi durdurulabilir. Sahtelik nedeniyle açılan menfi tespit davası, Cumhuriyet Savcılığı'na aynı nedenle yapılan şikayet ve ceza mahkemesinde açılan davada kendiliğinden icra takibini durdurmaz ve bekletici mesele yapılamaz....
İcra Dairesi'nin 2020/2839 Esas sayılı takibi 19.03.2020 tarihinde başlattığı, davacı borçlunun, davalı alacaklı hakkında açtığı işbu menfi tespit davasını ise takip tarihinden sonra 18.08.2020 tarihinde ikame ettiği belgelerle sabittir. Bu nedenle işbu dava, takip tarihinden sonra açılan menfi tespit davasıdır. Yukarıda açıklanan emredici madde nedeniyle istinaf incelemesine konu işbu takipten sonra açılan menfi tespit davasında tedbiren icra takibin durdurulmasına karar verilemeyeceği, bu nedenle ilk derece mahkemesi kararının usul ve yasaya uygun olduğu anlaşıldığından, davacının istinaf başvuru talebinin HMK'nın 353/1.b.1 maddesi gereğince esastan reddine ilişkin aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur....
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle: Davacı tarafça ikame edilmiş olunan dava İİK 89 uyarınca açılmış olunan menfi tespit davası olduğunu, mahkemenin İİK md 89 uyarınca ikame edilen özel nitelikli menfi tespit davalarında görevli değildir ve görevli Mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleri olduğunu, zira davanın tarafları arasında herhangi bir kambiyo borç ilişkisi bulunmadığından ötürü ihtilafın konusu kambiyo borç ilişkisi olmadığını, eldeki davanın hukuki nitelendirmesinin İİK md 89 uyarınca ikame edilen özel nitelikli menfi tespit davası olması itibariyle de mevzuatımız uyarınca görevsizlik kararı verilmesi zaruri olduğunu, dava dosyasının esas incelemesine geçilmeden görevsizlik kararı verilmesini talep ve dava etmiştir. DELİLLER: Dava dilekçesi, cevap dilekçesi, tarafların karşılıklı beyan dilekçeleri, yazılan müzekkere cevapları ve tüm dosya kapsamı. KANITLARIN DEĞERLENDİRMESİ VE HUKUKİ NİTELENDİRME : Dava, hukuki niteliği itibariyle menfi tespit istemine ilişkindir....
İflas Müdürlüğünün ... iflas sayılı dosyası getirtilip incelenmiş ve İİK 254 maddesinde yazılı koşulların incelenmesi için iflas dosyası üzerinde bilirkişi incelemesi yaptırılmıştır. 10/11/2022 tarihli bilirkişi raporunun sonuç kısmında "... 10.Asliye Ticaret Mahkemesinin... E.sayılı dosyasından ... tarafından açılan dava neticesinde ... TC.kimlik numaralı, vergi nolu ... ...'...
Bu hükümde belirtilen mahkemenin hangi mahkeme olduğu konusunda bir açıklık bulunmamakla birlikte İİK'nın 235/1. maddesindeki gibi kayıt kabul ve 154/3. maddesindeki gibi iflas davaları için Ticaret Mahkemelerinin görevli olduğu yolundaki açık bir düzenleme bulunmadığından bu mahkemenin Asliye Hukuk Mahkemesi olduğunun kabulü gerekir. Yargıtay ... Hukuk Dairesi'nin ... esas, ... karar sayılı ilamında da açıklandığı üzere "İİK 89. maddesindeki haciz ihbarnamesi üzerine açılan menfi tespit davalarında görevli mahkeme genel mahkemelerdir." İİK 89. maddesindeki haciz ihbarnamesi üzerine açılan menfi tespit davalarında görevli mahkeme genel mahkemelerdir. (Antalya BAM ... Hukuk Dairesi ... Esas ... Karar sayılı ilamı,,... E.,... Karar sayılı ilamı). Benzer bir dava dosyasında ( icra takibinin konusunun kambiyo senedi olduğu ); Antalya BAM ... Hukuk Dairesi ... Esas ve ... Karar sayılı ilamında; görevli mahkemenin Asliye Hukuk Mahkemesi olduğunu belirtmiştir....
Şahıs Tarafından Açılan Menfi Tespit DAVA TARİHİ : 31/08/2023 KARAR TARİHİ : 04/09/2023 Mahkememizde görülmekte olan 3. Şahıs Tarafından Açılan Menfi Tespit davasının yapılan açık yargılaması sonunda, GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı vekili, dava dilekçesinde özetle; Antalya Genel İcra Dairesi ... E sayılı dosya kapsamında müvekkilin babası borçlu ...'...
İcra Müdürlüğünün 2012/15717 E. sayılı dosyasında icra takibine konu edilen meblağ bakımından, müvekkilinin davalıya karşı borçlu olmadığının tespiti ile, haksız ve kötü niyetli icra takibi nedeni ile davalının 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun (İİK) 72/5. maddesi uyarınca takip konusu miktarın % 20'sinden aşağı olmamak üzere kötü niyet tazminatı ödemeye mahkûm edilmesine karar verilmesini talep etmiştir. Mahkeme Kararı: 5. İstanbul 12....
Kişi konumunda olup, onun tarafından açılan menfi tespit davası yönünden mutlak ticari dava söz konusu değildir. Kaldı ki, İİK'nun 89. Maddesi uyarınca menfi tespit davalarında görevli mahkeme genel mahkemelerdir. Mahkemece bu husus gözetilerek işin esasına girilmesi gerekirken Asliye Ticaret Mahkemesinin görevli olduğu belirtilerek görevsizlik kararı verilmesi doğru bulunmamıştır." denilmiştir. 2.T.C. Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 23. Hukuk Dairesinin 23/05/2022 Tarih ve 2022/792 Esas-2022/847 Karar sayılı ilamında; "Somut olayda, taraflar arasında doğrudan bir ticari ilişki bulunmadığı gibi uyuşmazlık davalı alacaklı tarafından başlatılan icra takibinde, borçluya borçlu olduğu gerekçesiyle çıkarılan haciz ihbarnamelerine itiraz edilmemesi nedeniyle yedinde sayılan borçtan dolayı borçlu olmadığının tespiti istenmektedir. Bu madde uyarınca açılan menfi tespit davaları için görevli mahkeme, HMK'nın 2. maddesi uyarınca Asliye Hukuk Mahkemesidir. (Prof. Dr....
