Taşınmaz maliki mülkiyet hakkı kapsamında bulunan kaynak için kaynağındaki suyu kullanması hususunda bir başkasına irtifak hakkı tanıyabilir. Kaynak sahibinin tanıdığı irtifak hakkı da kaynak irtifakı olarak adlandırılmaktadır (TMK. m.756-837). Türk Medeni Kanununun 837. maddesinde "Başkasının arazisinde bulunan kaynak üzerinde irtifak hakkı, bu arazinin malikini suyun alınmasına ve akıtılmasına katlanmakla yükümlü kılar" hükmü yer almaktadır. Bu maddelerden anlaşılacağı gibi, kaynak hakkı, başkasının taşınmazındaki bir kaynağın sularından yararlanmak, başka bir deyişle bir kaynağın sularını almak ve akıtmak yetkisini veren bir "irtifak hakkıdır"....
Komşuluk hukukunun gerektiği haller dışında bir taşınmazın böyle bir mecrayla ayni hak olarak yüklenmesi, ancak bir irtifak hakkı kurulması suretiyle olabilir. İrtifak hakkı, mecra dışarıdan görülmüyorsa tapu kütüğüne tesciliyle dışarından görülüyorsa noterce düzenlenecek sözleşmeye dayanılarak mecranın yapılmasıyla doğar” şeklindedir. Mecraların açıkta tesis edilmiş olması halinde, mecra irtifakı sözleşmesi yapılmamış olmasına rağmen irtifak hakkının doğup doğmayacağı ve dolayısıyla eylemli duruma hukuken geçerlik tanınıp tanınmayacağı noktası irdelenecek olursa; 4721 sayılı TMK.nuna göre, irtifak hakkı, mecra, dışarıdan görülmüyorsa tapu kütüğüne tesciliyle, dışarından görülüyorsa, noterce düzenlenecek sözleşmeyle doğar....
Mahkemece, davacının mecra irtifakı kurulmasına ilişkin isteği ile diğer elatmanın önlenmesi istemlerinin reddine, ancak Devlet ormanından geçirilen ve krokide siyahla boyanan kısma davalının elatmasının önlenmesine karar verilmiştir. Hükmü, davacı ve davalı temyiz etmiştir. Türk Medeni Kanunun 744 inci maddesi uyarınca “Her taşınmaz maliki zararın tamamının önceden ödenmesi koşuluyla su yolu, kurutma kanalı gaz ve benzerlerine ait boruların, elektrik hat ve kablolarının, başka yerden geçirilmeleri olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde, kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür...” Diğer irtifak hakkı tesisine ilişkin davalarda olduğu gibi mecra irtifakı kurulmasına ilişkin davalarda da, öncelikle davacının mecra ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır. Kuşkusuz mecra irtifakına ilişkin davalarda özünü komşuluk hukukundan alır....
TMK'nın 761. maddesi; "Evi, arazisi veya işletmesi için gerekli sudan yoksun olup, bunu aşırı zahmet ve gidere katlanmaksızın başka yoldan sağlayamayan taşınmaz maliki, komşusundan, onun ihtiyacından fazla olan suyu tam bir bedel karşılığında almasını sağlayacak bir irtifak kurulmasını isteyebilir. Zorunlu su irtifakının kurulmasında öncelikle kaynak sahibinin menfaati gözetilir…" şeklindedir. Zorunlu su mecra irtifakı kurulmasına ilişkin istemlerde; isteği öne süren kişinin zorunlu su mecra hakkı kurulmasına ihtiyacı olup olmadığının saptanması, taşınmazının bu ihtiyacını karşılama olanağı olup olmadığı hususunun açıklığa kavuşturulması, su ihtiyacı varsa bunu kendisinin aşırı zahmet ve gidere katlanarak başka yoldan sağlayıp sağlamayacağının araştırılması, bütün bunların yanında da zorunlu su irtifakı kurulacak kaynak sahibinin menfaatinin gözetilip gözetilmediği hususları üzerinde durulması gerekmektedir....
nün 04.04.2021 tarihli ek raporu ve eki krokisinde gösterilen 89,61 m²'lik kısmında Türkiye Elektrik İletim A.Ş. lehine DAİMİ İRTİFAK HAKKI TESİSİ İLE TAPUYA KAYIT VE TESCİLİNE,), 6. paragraf olarak (... ada 187 parsel sayılı taşınmazın fen bilirkişisi ...'nün 04.04.2021 tarihli ek raporu ve eki krokisinde gösterilen 424,96 m²'lik kısmında Türkiye Elektrik İletim A.Ş lehine DAİMİ İRTİFAK HAKKI TESİSİ İLE TAPUYA KAYIT VE TESCİLİNE,) paragraflarının eklenmesine, Hükmün böylece HMK'nın 370/2. maddesi uyarınca DÜZELTİLEREK ONANMASINA, HMK'nın 373/1. maddesi uyarınca kararın bir örneğinin Konya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi'ne GÖNDERİLMESİNE, davacı idareden peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine, 31/05/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi....
Mecra irtifakı kurulması istemine ilişkin davalarda, irtifak hakkı taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından, leh ve aleyhine irtifak hakkı kurulması istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına mecra irtifakı kurulacak taşınmaz müşterek mülkiyete konu ise, dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir. Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalar, özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle yapılacak araştırma ve incelemede, öncelikle davacının mecra ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır....
İhtiyacın saptanması halinde de, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan “fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi” uyarınca taraf yararları da gözetilerek en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden mecra irtifakının bağlanacağı su, elektrik, gaz ve benzerine ait yol ya da kaynak ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlayacak şekilde kurulmalıdır. Ayrıca mecranın niteliği, nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği ayrıca belirlenerek kararda gösterilmelidir. Somut olayda, davacının maliki bulunduğu 450 parsel sayılı taşınmazın sulama ihtiyacı içinde bulunduğu sabittir. Mahkemenin hükme esas aldığı 13.10.2007 tarihli fen bilirkişi raporunda 450 parsel yararına 451 parsel sayılı taşınmazın doğu sınırından 2 metre genişliğinde mecra hakkı kurulmuştur....
Zorunlu su mecra irtifakı kurulmasına ilişkin istemlerde; isteği öne süren kişinin zorunlu su mecra hakkı kurulmasına ihtiyacı olup olmadığının Saptanması, taşınmazının bu ihtiyacını karşılama olanağı olup olmadığı hususunun açıklığa kavuşturulması, su ihtiyacı varsa bunu kendisinin aşırı zahmet ve gidere katlanarak başka yoldan sağlayıp sağlamayacağının araştırılması, bütün bunların yanında da zorunlu su irtifakı kurulacak kaynak sahibinin menfaatinin gözetilip gözetilmediği hususları üzerinde durulması gerekmektedir. O yüzden bu tür davalarda zorunlu su irtifakı kurulacak güzergâhtaki bütün taşınmaz malikleri ile kaynak sahibi davada taraf olarak yer almalıdır. Çünkü bu tür irtifakın da kesintisizlik ilkesine göre tesisi gerekir. Ayrıca mecranın niteliği, nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği de belirlenerek kararda gösterilmelidir. Mahkemece bütün bu yönler üzerinde durulmuş değildir. Bunların dışında, belirtilmelidir ki genel yollar kamu malı niteliğindedir....
hakkı, toplam bedelinin, 23.920,00 TL olarak TESPİTİNE, 2- Davacı BOTAŞ lehine, dava konusu 125 ada 41 parselin, 24/03/2019 tarihli fen bilirkişi raporuna 1 nolu ekli krokide mavi renkle (IR) rumuzuyla gösterilen 340,15 m2 alanındaki kısmı üzerine MÜSTAKİL VE DAİMİ İRTİFAK HAKKI; 125,57 m2’si üzerinde 3 yıllık GEÇİCİ İRTİFAK HAKKI TESİSİNE ve TAPUYA TESCİLİNE, aynı yer 134 ada 15 parselin, 24/03/2019 tarihli fen bilirkişi raporuna 1 nolu ekli krokide mavi renkle (IR) rumuzuyla gösterilen 254,72 m2 alanındaki kısmı üzerine MÜSTAKİL VE DAİMİ İRTİFAK HAKKI; 83,29 m2’si üzerinde 3 yıllık GEÇİCİ İRTİFAK HAKKI TESİSİNE ve TAPUYA TESCİLİNE, aynı yer 136 ada 19 parselin, 24/03/2019 tarihli fen bilirkişi raporuna 1 nolu ekli krokide mavi renkle (IR) rumuzuyla gösterilen 107,63 m2 alanındaki kısmı üzerine MÜSTAKİL VE DAİMİ İRTİFAK HAKKI; 39,14 m2’si üzerinde 3 yıllık GEÇİCİ İRTİFAK HAKKI TESİSİNE ve TAPUYA TESCİLİNE, 3- Belirlenen kamulaştırma bedelinden Artvin Asliye Hukuk Mahkemesinin...
, bina vb. gibi sabit yapı yapmamak şartıyla) DAİMİ İRTİFAK HAKKI TESİSİ ile daimi irtifak hakkının takyidatsız olarak tapuya TESCİLİNE, -Davaya konu Tekirdağ İli Saray İlçesi Servi Mah. 566 parsel sayılı taşınmazın 10/03/2021 tarihli fen bilirkişisi raporunda (G) harfiyle gösterilen 1073,24 m²’lik kısmında davacı Botaş lehine 2 yıl süre ile GEÇİCİ İRTİFAK HAKKI TESİSİNE 2- Toplam daimi irtifak hakkı kamulaştırma bedelinin 89.230,08 TL ve geçici irtifak hakkı kamulaştırma bedelinin 6.299,40 TL olmak üzere toplam kamulaştırma bedelinin 95.529,48 TL olarak TESPİTİNE, 3- Tespit edilen kamulaştırma bedelinden, Kamulaştırma Kanununun 27. maddesi gereğince Mahkememizin 2018/292 Esas sayılı acele el koyma dosyasında tespit edilen 59.937,36 TL'nin mahsubu ile davacı tarafından Ziraat Bankası A.Ş....
